თბილისში არსებობს სკოლა, სადაც 21 საუკუნის განათლების მთავარ გამოწვევებს, შესაბამისი სასწავლო პრაქტიკით პასუხობენ. ლიანა ფუტკარაძე თბილისის 133 –ე საჯარო სკოლას 7 წელია რაც ხელმძღვანელობს. პროფესიით ბიოლოგი, სკოლაში ბიოლოგიასაც ასწავლის. ბოლო ოთხი წლის განმავლობაში სკოლა 800 მოსწავლით გაიზარდა და გაორმაგდა პედაგოგიური კორპუსის რაოდენობა. დღეს უკვე 133-ე საჯარო სკოლაში 1300-ზე მეტი მოსწავლე სწავლობს. კერძო სკოლების ბუმის ფონზე, საჯარო სკოლაში მოსწავლეთა მზარდი ტენდენცია სკოლის მიმართ , საზოგადოების გაზრდილ გაზრდილ ნდობასა და პოზიტიურ დამოკიდებულებაზე მიუთითებებს, რაც სკოლის სწორი პოლიტიკით არის განპირობებული. სკოლის და მისი ხელმძღვანელის ერთ–ერთი მთავარი პრიორიტეტი არაფორმალური სწავლების ხელშეწყობა და ინოვაციური მიდგომების დანერგვაა სასწავლო პროცესში. ცოტა ხნის წინ 133-ე სკოლის გუნდი პროექტ ,,ციფრული სკოლა საქართველოს” გამარჯვებული და პირველი ადგილის მფლობელი გახდა. ჟურნალი “მასწავლებელი” ულოცავს 133-ე სკოლას გამარჯვებას და გთავაზობთ ინტერვიუს სკოლის დირექტორთან – ლიანა ფუტკარაძესთან.
როგორი უნდა იყოს 21-ე საუკუნის სკოლა და რაზე უნდა იყოს მიმართული სკოლის ხელმძღვანელის საქმიანობა?
ჩემი საქმიანობის პირველივე დღიდან ვცდილობ 21-ე საუკუნის სკოლა ვმართო მოსწავლეებზე ორიენტირებული სასწავლო მიდგომებითა და შევქმნა თანაბარი პირობები და შესაძლებლობები ყველა მოსწავლისათვის; შევქმნა მზრუნველი, კეთილგანწყობილი, თანამშრომლობითი, მუდმივად განვითარებასა და ხარისხზე ორიენტირებული მომავლის სკოლა, რომელიც ნერგავს ჰოლისტური განათლების მიდგომებს და აქცენტს აკეთებს არა მხოლოდ პიროვნების ინტელექტუალურ განვითარებაზე, არამედ მის ემოციურ, ფიზიკურ, სოციალურ, ესთეტიკურ და სულიერ სფეროზეც, სადაც წამყვანი და განმსაზღვრელი მაინც სულიერი სფეროა.
რას ეფუძნება, თქვენი როგორც სკოლის დირექტორის ფილოსოფია? მოსწავლისთვის როგორი გარემო უნდა იყოს იყოს სკოლაში შექმნილი?
ჰუმანისტური ფსიქოლოგიის ფუძემდებელი, კარლ როჯერსი, ამბობდა: ,,მინდა სკოლა მეგობრულ სახლად ვაქციო, რომელშიც თითოეულ ბავშვს შეეძლება საკუთარი სამყაროს შემოტანა”. მე ვფიქრობ, ჩვენი სკოლაც ასეთია. ჩვენ თითოეული ბავშვის სამყაროს ვხედავთ და პატივს ვცემთ, შთავაგონებთ და მოტივაციას ვუმაღლებთ. ვუქმნით ისეთ გარემოს, სადაც საშუალება ეძლევათ, მიაღწიონ მანამდე მათთვის წარმოუდგენელ შედეგებს. ის, რაც ჩემი პედაგოგიური პრაქტიკის შედეგად მთელი არსებით გავითავისე, ახლა ვცდილობ თითოეულ ჩემს პედაგოგსაც შთავაგონო. ჩვენი მთავარი ამოცანაა უსაფრთხო გარემოს შექმნა . მასწავლებლის მიერ შექმნილ უსაფრთხო გარემოში შეძლებენ აღსაზრდელები აღმოაჩინონ საკუთარი პოტენციალი და იპოვონ საკუთარი თავი, სწორედ მასზე ზრუნვაში უნდა დაიხარჯოს თითოეული მასწავლებელი. ერთი დაშვებული შეცდომა, უმისამართოდ გამოყენებული სიტყვა შეიძლება იქცეს აღსაზრდელის მთელი ცხოვრების კომპლექსების მიზეზად, ის გახდეს ჩაკეტილი, გულჩათხრობილი, ასოციალური, არ მოუნდეს ადამიანებთან გულწრფელი ურთიერთობა და ა.შ. ზოგჯერ, გულწრფელი ღიმილიც საკმარისია, აგრძნობინოთ მოსწავლეს, რომ შენ ხარ მისი მხარდამჭერი, მიღწევებისთვის ხელშემწყობი და გულშემატკივარი. ვფიქრობ, ამას ახერხებს მხოლოდ კარგი ლიდერი, მმართველი, მენეჯერი, რომელსაც აქვს ხედვა და შეგრძნებების უნარი. ლიდერი , რომელიც არ არის სასწავლო პროცესის მიღმა კაბინეტში, არამედ აქვს მუდმივი კომუნიკაცია მოსწავლეებთან, მშობლებთან და ღიაა თანამშრომლობისათვის, არის ინიციატორი და მხარდამჭერი.
ინოვაციური სიახლეები არ გაშინებთ და პირიქით, აქტიურად მუშაობთ სკოლაში მათ დანერგვაზე. რა საგანმანათლებლო მიზნებს ისახავს მსგავსი სიახლეების დანერგვა?
სკოლა მოსწავლეზე ორიენტირებულ ინოვაციურ სასწავლო მიდგომებს ბოლო წლების განმავლობაში ნერგავდა სხვადასხვა ადგილობრივი თუ საერთაშორისო საგანმანათლებლო პროექტების მხარდაჭერისა და თანამშრომლობის ფარგლებში : 2013 წელს ჩვენმა სკოლამ მემორანდუმი გააფორმა საქართველოს განათლების, მეცნიერების , კულტურისა და სპორტის სამინისტროს მიერ მხარდაჭერილ, აშშ-ს საერთაშორისო განვითარების სააგენტოს(USAD) მიერ დაფინანსებულ საქართველოს დაწყებითი განათლების პროექტ G-pried-თან. G-pried-თან ოთხწლიანი თანამშრომლობა მნიშვნელოვანი მხარდაჭერა იყო სკოლისთვის შემდეგი მიმართულებით: სკოლაში ჩამოყალიბდა თანამშრომლობითი კულტურა, დაინერგა ინოვაციური, მოსწავლეზე ორიენტირებული სასწავლო პროცესი , სკოლაში შეიქმნა მოსწავლის შედეგების გაუმჯობესებაზე ორიენტირებული მასწავლებლის შეფასებისა და სკოლის ბაზაზე მასწავლებელთა უწყვეტი პროფესიული განვითარებისა და კარიერული წინსვლის პრაქტიკა. პროექტის ფარგლებში, აგრეთვე, შემოთავაზებული იყო ინოვაციური სასწავლო რესურსები და მშობელთა ჩართულობის მხარდამჭერი ბარათები და აქტივობები. ასეთი პროექტების რიცხვი და მნიშვნელობა იმდენად დიდია, რომ შეუძლებელია ჩამოვთვალოთ ყველა ის განხორციელებული პროექტი და აქტივობა, რაც წლის განმავლობაში განხორციელდა სკოლაში. მაგრამ, მთავარი ის არის, რომ ასეთი ჩართულობა, ერთიანობა პოზიტიურად აისახება სასკოლო კულტურაზე, მოსწავლეების ქცევაზე და უყალიბებს სკოლისადმი მიკუთვნებულობის განცდას, სიყვარულს და ალბათ, ამის შედეგიცაა, რომ წლების განმავლობაში არ გვქონია არათუ ძალადობის, არამედ დისციპლინის უხეში დარღვევის ფაქტიც კი.
მოგვიყევთ თქვენი სკოლის ერთ–ერთი წარმატებული პროექტის “ციფრული სკოლის” შესახებ. რას უწყობს ხელს ასეთი ტიპის პროექტებით სწავლება?
პროექტი “ციფრული სკოლა-საქართველო” 2018 წლის სექტემბერში დაიწყო ესტონეთის საგარეო საქმეთა სამინისტროს დაფინანსებით და ტალინის უნივერსიტეტის (ესტონეთი) კოორდინირებით. პროექტი ესტონურ გამოცდილებას ეყრდნობა და საქართველოს საჯარო სკოლებში განათლების ხარისხის გაუმჯობესებას ისახავს მიზნად თანამონაწილეობითი დიზაინის მონაცემებზე-დაფუძნებული გადაწყვეტილებების, თანამედროვე ციფრული სასწავლო პრაქტიკის დანერგვით.
პროექტები ხელს უწყობს გააზრებულ სწავლა-სწავლებას, რომელიც სისტემური და ორგანიზებული ცოდნის კონსტრუირებას უწყობს ხელს. მოსწავლეს შესაძლებლობას აძლევს ჰქონდეს თვითეფექტიანობის მაღალი განცდა, ღია არის გამოწვევების მისაღებად ,აქვს სწავლის ძლიერი მოტივაცია და უნარი განივითაროს საკუთარი შესაძლებლობები.
პროექტების ძლიერი მხარე სწორედ ციფრული ტექნოლოგიების ინტეგრირებაა სწავლა სწავლების პროცესში და პროექტის დასაწყისშივე მოსწავლეების ანთებული თვალები და მაღალი მოტივაცია სწავლების ახალი ინოვაციური ინსტრუმენტების დაუფლებისა, გვისახავს მაღალ მოლოდინებს და გვაძლევს იმის თქმის საფუძველს, რომ სწორედ ეს ინსტრუმენტებია მომავლის ,,ციფრული გასაღები’’და შესაძლებლობა, სკოლამ უპასუხოს 21 -ე საუკუნის გამოწვევებს.
რადგან , ციფრული სწავლების პრაქტიკაზე ბევრს გვესაუბრებით, საინტერესოა, თქვენი დაკვირვებით, რა შეცვალა ამ პრაქტიკამ მოსწავლეების ცხოვრებაში?
ციფრული სწავლების პრაქტიკამ და ტექნოლოგიების ფართოდ ინტეგრირებამ სასწავლო პროცესი სასარგებლოსთან ერთად გახადა საინტერესო , მრავალფეროვანი და რაც მთავარია, მოსწავლეებს ხელი შეუწყო საკუთარი თავის ახლებურად წარმოჩენაში, თანამედროვე განათლების ერთ-ერთი მთავარი მიზანიც ხომ მიმზიდველობის პრინციპია. მოსწავლეები, როგორც არასდროს, გამოირჩევიან მაღალი აქტივობით, გამოხატავენ საკუთარ აზრს , თავიანთი შექმნილი რესურსების კვალდაკვალ თავად აგებენ ახალ ცოდნას და ინტერაქტიული სასწავლო ობიექტების kahoot, plikers, One Note -ს Edmodo-ს Padlet-ის გამოყენებით მსჯელობენ , ივითარებენ ანალიზისა და შეფასების უნარს. მათთვის სწავლების ასეთი მიდგომები იმდენად ახლობელია, რომ მის დანაკლისს ჟანგბადის ნაკლოვანებასავით განიცდიან.
რა როლი ენიჭება მასწავლებელს ამ პროცესში და მის პროფესიულ განვითარებას, რა ამაღლებს მასწავლებლის მოტივაციას?
განსაკუთრებით წარმატებით ფუნქციონირებს მასწავლებელთა სასწავლო ჯგუფები. ამგვარი შეხვედრების ფარგლებში პედაგოგები ზრუნავენ, უპირველეს ყოვლისა, საკუთარ და ასევე კოლეგების პროფესიულ განვითარებაზე. უზიარებენ ერთმანეთს საკუთარ პედაგოგიურ ცოდნასა და პრაქტიკულ გამოცდილებას, ერთობლივად გეგმავენ გაკვეთილებს, იხილავენ კონკრეტული კლასისა და კლასების ტესტირების შედეგებს, იღებენ კოლექტიურ პასუხისმგებლობას მოსწავლეთა მიღწევებზე, სახავენ კლასის ქცევითი პრობლემების მოგვარების გზებს. მოტივაციას ამაღლებს ის ფაქტიც, რომ აქვთ შეხვედრებისთვის კეთილგანწყობილი და კომფორტული გარემო და რაც მთავარია, არსებობს მასწავლებლის ავტონომია და შემოქმედებითი თავისუფლება. ასევე, აქტიურად ვაშუქებთ ყველა მიმდინარე პროცესს სკოლის სოციალური ქსელით და ბუნებრივად ვქმნით ჯანსაღ, კონკურენტულ, მამოტივირებელ და თანამშრომლობით გარემოს.
თქვენი მუშაობის მთავარი პრინციპი რას ეფუძნება?
ნებისმიერი სიახლის დანერგვის აუცილებელი კომპონენტი ძლიერი მიზანდასახული გუნდი და ინიციატივიანი, პირადი მაგალითის მიმცემი, მხარდამჭერი ლიდერი – სწორედ ეს არის ჩემი სკოლის ძლიერი მხარე: თანამშრომლობა, გუნდურობა, პასუხისმგებლობა , კრეატიულობა – სწორედ ეს არის ჩვენი წარმატების ფორმულა.
