რომ დაფიქრდეთ და წარმოიდგინოთ, როგორია თქვენთვის იდეალური ქვეყანა, ალბათ იტყოდით რომ უნდა იყოს მოწესრიგებული, სუფთა ქუჩებით, ბევრი ხეებით, მდინარეებით, ყვავილებით, მომღიმარე ადამიანებით, ბედნიერი ბავშვებით, ნაკლები მანაქანით და გამონაბოლქვით, ფერადი შენობებით, სიმშვიდის და დაცულობის შეგრძნებით, მიუხედავად შენი ეროვნებისა, მრწამისისა, სქესისა თუ სექსუალური ორიენტაციისა – ასეთი ქვეყანა არსებობს და ეს ჰოლანდიაა.
სანამ ნიდერლანდებს ვესტუმრებოდი, იქამდე ვფიქრობდი, რომ თავისუფალი, კარგი ევროპული ქვეყანა იყო, თუმცა იქ მოგზაურობისას ზუსტად მივხვდი რამხელა სიკეთეა როდესაც შენს ქვეყანაში თავისუფალი, ლაღი ადამიანები ცხოვრობენ და ამ თავისუფლებას ყოველი კუთხე-კუნჭულიდან შეიგრძნობ.
შევეცადე საქართველოსთან პარალელები ნაკლებად გამეკეთებინა, მაგრამ ის ფაქტი, რომ ჰოლანდიის ქალაქებში სანთლით საძებნელია აფთიაქები და ბანკები, ჩვენს ქვეყანაში კი ყოველ ნაბიჯზე წამოჭიმულან, ალბათ მიანიშნებს გარკვეულ ფაქტორებზე და ცხოვრების დონეზეც.
სამაგიეროდ აქ ძალიან ბევრია ველოსიპედები, ნავები, მუზეუმები და ყვავილები.
ეს ზედაპირულად, თუ კი უფრო დაინტერესდებით ამ ქვეყნის ცხოვრების სტილით, აღმოაჩენთ რომ მათთვის პრიორიტეტი კარგი, ხარისხიანი განათლებაა. საერთოდაც განათლება მათთვის საფუძველია – თავისუფლების, ბედნიერების და სამომავლო სიმშვიდის.
ნეტავ როგორია მათი დაწყებითი სკოლა, როგორ ყალიბდებიან ბავშვები ასეთ მოწესრიგებულ, თავისუფალ ადამიანებად, სწავლების რა მეთოდებს იყენებენ მასწავლებლები და საერთოდ როგორია ჰოლანდიური საჯარო სკოლა? – ეს ფიქრები, თავიდანვე ამეკვიატა და ჩემი მასპინძლის წყალობით, ვესტუმრე ქალაქ ვისპის სახელმწიფო სკოლას: „van der muelen vastwijkschool“, რომელიც კათოლიკური სკოლაა და ამით გამოირჩევა სხვა სახელმწიფო სკოლებისაგან. სანამ ჩემი ვიზიტი შედგებოდა, სკოლის დირექტორს გავუგზავნეთ ჩემს შესახებ მოკლე ინფორმაცია. მივიღე დასტური, მასწავლებელს გავსაუბრებოდი და რამდენიმე გაკვეთილი მენახა კიდეც.
სკოლაში წასვლამდე, გავარკვიე რომ ქვეყანა ცდილობს მასწავლებლობის პროფესიის პოპულარიზაციას, რადგან ამ სფეროში კადრების ნაკლებობაა. ამიტომ ახალგზარდა, მოტივირებული მასწავლებლების მოსაზიდად აფინანსებს მოკლე ვადიან პროგრამას, სადაც მსურველი სწავლობს კიდეც და ამ სწავლაში ხელფასსაც იღებს, პროგრამის დასრულების შემდეგ კი იწყებს მუშაობას რომელიმე სკოლაში. ჰოლანდიელები, პრაგმატული ხალხია, მათთვის მნიშვნელოვანია, რომ გაწეული შრომა ანაზღაურდეს და დაფასდეს. თუმცა აქ საკმაოდ ძლიერია მოხალისეობის ინსტიტუტიც, სწორედ მოხალისეები არიან ის ადამიანები, რომლებიც სამსახურის პარალელურად უძღვებიან ქალაქის კლუბებს (მაგალითად: სანაოსნო, სათევზაო, საფეხბურთო და სხვ.), მუშაობენ პატარა კინოთეატრში – რომელიც ქალაქის ღირშესანიშნაობას წარმოადგენს, და რომ არ დაიხუროს, ვისპის მოსახლეობა კვირაში ერთხელ აუცილებლად ყიდულობს ბილეთს და ესწრება კინოსეანს. სადაც უჩვენებენ არაპოპულარულ, არაჰოლივუდურ, ხარისხიან კარგ ფილმებს, ფილმი უცებ წყდება, ამ დროს ყველამ იცის რომ შესვენებაა, დრო მოვიდა ჩაის, ლუდის წრუპვის და მეგობრული საუბრების.
ჰოლანდიური სისტემით, სკოლაში ბავშვი 4 წლიდან მიდის. ტრადიციაა ასეთი, როგორც კი ბავშვი ხდება 4 წლის, იმავე დღეს მიდის სკოლაში – რა დროც არ უნდა იყოს. დაწყებითი სკოლა იწყება 4 წლიდან და 12 წლამდეა, შემდეგ ინაცვლებენ საშუალო სკოლაში, რომელიც შესაძლოა მათ ქალაქში არც იყო და ველოსიპედით უწევდეთ სიარული. საშუალო სკოლას მოზარდი ირჩევს საკუთარი ინეტერესებისა და პროფესიული გადაწყვეტილების მიხედვით, ტექნოლოგიურს, ჰუმანიტარულს და სხვ.
სახელმწიფო, ბავშვებს ყველა საჭირო ნივთით უზრუნველყოფს: სახელმძღვანელოები, კომპიუტერები, კალმები, ფანქრები, რვეულები – ყველაფერი ის რესურსი, რაც სკოლისთვისაა საჭირო. მშობელი, შვილის სასკოლო განათლებაში თანხას თითქმის არ ხარჯავს.
ჩემთვის საინტერესოა მათი შეფასების სისტემაც. ქულები აქ დაწყებითი საფეხურიდანვე იწერება, სემესტრის ბოლოს მასწავლებელი მშობელს ანგარიშს წარუდგენს, ძალიან ლამაზ და ფერად ფოლდერში მოთავსებულია ბავშვის ერთი სემესტრის მიღწევები, პროგრესი თუ საჭიროებები – რიცხვებით, გრაფიკული დიაგრამების სახით. შეფასება ეყრდნობა დიაგნოსტიკურ ტესტებს და ფასდება დისციპლინის თითქმის ყველა კომპონენტი და მოსწავლის უნარ-ჩვევები. მაგალითად კითხვის უნარიც კი ჩაშლილია და ცალ-ცალკეა შეფასებული: ინტონაცია, ტემპი, ლექსიკა, გააზრება. იმდენად ამომწურავია ხოლმე ეს ინფორმაცია, მშობელს კითხვები თითქმის არ რჩება.
სკოლაში სტუმრობისას, აღმოვაჩინე რომ ერთ ბავშვს სკამზე სპეციალური ბალიში ეფინა, ყურებზე კი ყურსასმენი ეკეთა, აღმოჩნდა, რომ ჰიპერაქტიურობის დიაგნოზის მქონე ბავშვისთვის მნიშვნელოვანი ყოფილა სკამზე თავისუფლად ემოძრავა და სპეციალური ბალიში ამის საშუალებას აძლევდა, ყურსასმენები კი ყურადღების მოკრებვასა და კონცენტრაციაში უწყობდა ხელს.
„van der muelen vastwijkschool“-ის, მესამე კლასში, სადაც 6-7 წლის ბავშვები სწავლობენ, დღე მისალმების რიტუალით იწყება. მასწავლებელი დგას კარში და თითოეულ მოსწავლეს ხელის ჩამორთმევით ესალმება. როდესაც ყველა მოსწავლე ადგილზეა წრეზე სხდებიან. მასწავლებელი დაბალ ხმაზე, მშვიდად სთხოვს რომ მოწესრიგდნენ. კლასში 24 ბავშვია.
ინტერაქტიულ დაფაზე კალენდარია, ბავშვები ასახელებენ თარიღს. შემდეგ ხმადაბლა კითხულობენ ლოცვას და ასრულებენ მცირე საგალობელს. მიუხედავად, იმისა რომ სკოლაში ლოცვის მომხრე ნამდვილად არ ვარ, ეს რიტუალი რაღაცნაირად საყვარელი, ლამაზი და ბავშვურია.
მასწავლებელი კითხულობს, თუ როგორ გაატარეს შაბათ-კვირა. ბავშვები უზიარებენ შთაბეჭდილებებს. ერთი გოგონა ყვება, რომ მთელი დღე მამასთან ერთად ფეხბურთს თამაშობდა, ბოლო ხანებში ჰოლანდიაში უფრო და უფრო პოპულარული ხდება ქალთა ფეხბურთი, ამიტომ პატარა გოგონებისთვისაც სპორტის ეს სახეობა ძალიან მიმზიდველია. საერთოდაც ჰოლანდიელები ქალები, ძლიერები და თავდაჯერებულები არიან. ისინი იმდენად ემანსიპირებულები, აქტიურები და რეალიზებულები არიან, შესაძლოა კაცებზე მეტადაც კი. თურმე, ჰოლანდიური განათლების სიტემის წარმომადგენლები ფიქრობენ, რომ სასკოლო სახელძღვანელოები, მათ შორის მათემატიკის, ძირითადად გოგონების განვითარების თავისებურებებს და ეტაპებს უფრო შეესაბამება, ვიდრე ბიჭებისას, ამიტომ მათი აზრით ბიჭები იჩაგრებიან, მოკლედ ამ თემაზე ბევრს მუშაობენ.
მასწავლებელი იწყებს წიგნის კითხვას, როგორც ხდება ხოლმე, ჩვეულებრივად – ილუსტრაციების ამოცნობა, დამაზასუტებელი კითხვები. ბავშვები წყვილებად ნაწილდებიან და ფიქრობენ პერსონაჟების პრობლემის შესახებ, დროის ამოწურვის შემდეგ კი საკუთარ მოსაზრებას წარმოადგენენ.
მასწავლებელი კლასს სიგნალებით და მიმიკებით მართავს, თითქოს ჯადოსნური ძაფებით იყვნენ ბავშვები მასზე გამობმული, თითოეული ტაში ან ხელის აწევა მოსწავლეებისთვის რაღაცას ნიშნავს და მითითებებს უსიტყვოდ ასრულებენ.
გაკვეთილის შემდეგ გაოცებას ვერ ვმალავ და ვთხოვ გამანდოს როგორ აღწევს ასეთ წესრიგს და სიმშვიდეს. მეუბნება, რომ ბავშვებისთვის მნშვნელოვანია წესები, რომლების შედგენაშიც თავად მონაწილეობენ, სწავლის დაწყებისას იწყება მუშაობა წესებზე და რუტინებზე, ისე რომ უკვე ჩვევაში გადაიზარდოს. ასეთ სტილს მიჩვეულები არიან 4 წლიდან. დასჯას საერთოდ არ იყენებს, რაც შეიძლება მეტი პოზიტიური წახალისება. უარყოფით ქცევას უბრალოდ იგნორირებას უკეთებს. მაჩვენებს ხის კუბიკებს, კუბიკის ოთხივე მხარეს სხვადასხვა სიმბოლოა გამოსახული: კითხვის ნიშანი, აწეული ხელი, წრე, თითოეული მათგანს თავის დანიშნულება აქვს, მიმითითებს კედელზე სადაც პოსტერია, პოსტერზე კი შუქნიშნის ფერებით გამოსახულია კუბიკის სიმბოლოები და მათი მნიშვნელობა. ბავშვები ჯგუფებად სხედან, თითოეულ ჯგუფს ერთი ასეთი კუბიკი ეკუთვნის, რომელსაც მოსწავლეები იყენებენ, როდესაც კითხვა აქვთ ან დახამრება უნდათ. ასეთი უხმო მიმართვა მასწავლებლის მიმართ კლასში სიმშიდეს და სამუშაო ატმოსფეროს უზრუნველყოფს.
გაკვეთილების მსვველობისას ტექნოლოგიებიც ჩართულია, ჯგუფს ერთი ლევტოპი აქვს, მშვიდად რიგრიგობით მუშაობენ. ძალიან საინტერესო თამაში ჩანს, რომელიც ლექსიკურ ერთეულების მნიშვნელობების დამახსოვრებაზეა გათვლილი. როგორც აღმოვაჩინე, საკმაოდ ბევრს მუშაობენ სიტყვების განმარტებებზე და ზუსტ დეფინაციებზე.
გაკვეთილები 45 წუთიანია, დასვენებაზე მასწავლებელი საბავშვო სიმღერას, ძალიან საყვარელი ვიდეო რგოლით ურთავს. ყველა მაშინვე იწყებს ცეკვას, ჰყვებიან სიმღერაშიც და ასრულებენ ერთნაირ მოქმედებებს.
დიდ დასვენებაზე ბავშვები გარეთ სათამაშოდ გადიან, არიან ლაღები, ბედნიერები, მხიარულები. ვერც ერთი მათგანის ხელში გაჯეტს ან ტელეფონს ვერ ვხედავ, უბრალოდ ამისთვის არ სცალიათ, ბურთით თამაში მათთვის ბევრად საინტერესოა.
აქ, ამ წყლიან, მზიან და ყვავილების მხარეში, ყოველ ფეხის ნაბიჯზე, ყოველ ამოსუნთქვაზე იგრძნობა, რომ განათლება აქაურებისთვის ყველაზე მნიშვნელოვანია, რადგან განათლებას მოაქვს ყველაზე ღირებული და ფასეული რამ – თავისუფლება.
