საბუნებისმეტყველო საგნების სწავლების სირთულეებიდან ყველაზე მნიშვნელოვანია მოსწავლეთა მოტივაციის საკითხი. როგორც ყველა, მეც ხშირად ვფიქრობ:
რა ხერხებითაა შესაძლებელი გაკვეთილზე მოსწავლეთა ჩართულობა და მათი მოტივაციის ამაღლება?
რამდენად ეფექტურად ვიყენებ თანამედროვე მეთოდებსა და სტრატეგიებს, რომლებიც გარკვეულწილად მათ პრობლემის მოგვარებაში დაეხმარება?
როგორ აქვთ განვითარებული მოსწავლეებს პიროვნული და სოციალური უნარები?
როგორ დავეხმაროთ, რომ ისწავლონ შესაძლებლობების მაქსიმალურად გამოყენება?
რა აქტივობები უნდა დავგეგმოთ იმისთვის, რომ მოსწავლეები მაღალ სააზროვნო უნარებზე გავიყვანოთ?
მოტივაცია წარმატების აუცილებელი პირობაა. მოსწავლის მოტივაცია თითქმის არასოდეს განისაზღვრება მხოლოდ შეფასებისას მიღებული ქულებით. რა თქმა უნდა, მაღალი ქულები და საზოგადოებრივი სტატუსი ნაწილია იმ სიკეთისა, რომელიც წარმატებას მოსდევს. ბევრი მოსწავლისთვის მოტივაცია სხვა რამ არის: სიყვარული იმ საქმისა, რომელსაც აკეთებს, ახალი და უმჯობესი გზების პოვნის სურვილი ამა თუ იმ ამოცანის ამოსახსნელად, სტერეოტიპების დანგრევის მოთხოვნილება და ა.შ.
მოსწავლეებს, რომელთაც აქვთ ძლიერი მამოძრავებელი ემოცია და სჯერათ, რომ რადაც არ უნდა დაუჯდეთ, მიზანს მიაღწევენ, როგორც წესი, უფასდებათ მიზნის ერთგულება და აღწევენ იმას, რისიც თავიდანვე სჯეროდათ, თუმცა ეს არ ნიშნავს, რომ მათ არ შეუძლიათ გამოიჩინონ მოქნილობა სიტუაციისა და ახალი შესაძლებლობების მიმართ.
ძლიერი მოტივაციის მქონე მოსწავლეს დამარცხება არ აშინებს, ის ჯიუტად განაგრძობს დასახული მიზნისკენ სვლას. წარმატებული ლიდერის ერთ-ერთი გამორჩეული თვისება ესეც არის – ყოველი დაცემის შემდეგ წამოდგეს და საბოლოოდ მყარად დადგეს ფეხზე.
ჩემი გამოცდილებიდან გთავაზობთ საბუნებისმეტყველო საგნებში მოსწავლეთა მოტივაციის ამაღლების სტრატეგიებს:
გაამდიდრეთ სასწავლო პროცესი პრაქტიკული აქტივობებით – ამის მიღწევა შესაძლებელია სწავლების ახალი მეთოდებისა და სტრატეგიების გამოყენებით. ამით სასწავლო პროცესი მოსწავლისთვის უფრო სახალისო და საინტერესო გახდება.
გაააქტიურეთ მოსწავლეები – მოსწავლეებისთვის გაცილებით ბუნებრივია საგაკვეთილო პროცესში აქტიურად ჩართვა და მონაწილეობა, ვიდრე მშვიდად ჯდომა და მოსმენა. ამისათვის შეგიძლიათ: ჩაატაროთ ცდები, ექსპერიმენტები, დისკუსიები, გამოიყენოთ ჯგუფური მუშაობის მეთოდი, პრეზენტაციები, როლური თამაშები, საგანმანათლებლო ექსკურსიები და სხვა. თუმცა ჩამოთვლილ სტრატეგიებს უნდა შეურჩიოთ დრო, თორემ მათ არ ექნება ის ეფექტი, რასაც ელით.
ჩართეთ მოსწავლეები ცოდნის შეფასების ინსტრუმენტების მომზადებაში – ეს
აქტივობა გულისხმობს მოსწავლეთა ჩართვას შემაჯამებელი ტესტების, ქვიზების, კონკრეტულ თემასთან დაკავშირებული სავარჯიშოების, კროსვორდების, სიტუაციური ამოცანების მომზადების პროცესში. ეს არა მხოლოდ გაზრდის მათ მოტივაციას, არამედ მასალის ათვისებაში შეუწყობს ხელს.
გამოიყენეთ განსხვავებული სირთულის დავალებები – კარგი იქნება, თუ ერთსა და იმავე თემაზე მოსწავლეებს სხვადასხვა სირთულის დავალებებსა თუ აქტივობებს შესთავაზებთ. ეს შესაძლებლობას მოგცემთ, გაითვალისწინოთ მოსწავლეთა შესაძლებლობები და ამით აამაღლოთ მათი მოტივაცია.
გამოიყენეთ უნიშნო აქტივობები – ამგვარი დავალებების დროს მოსწავლის ყურადღება შედეგიდან პირდაპირ პროცესზე გადაერთვება.
შეცდომები სწავლის საუკეთესო საშუალებაა – კლასში უნდა შეიქმნას ისეთი გარემო, რომელშიც მოსწავლეებს ნეგატიური შეფასების, კრიტიკისა და შეცდომის დაშვების შიში არ ექნება. შეცდომები უნდა ვაქციოთ მოსწავლისთვის უკეთესი შედეგებისკენ სწრაფვის დასაწყისად.
თავი აარიდეთ მხოლოდ ნიშნის დაწერას – ნაშრომის შესწორებას და ნიშნის დაწერას პარალელურად დაურთეთ კომენტარი – კონკრეტულად რის გამო დააკლდათ ნიშანი, რა მოგეწონათ და რაზე უნდა გაამახვილოს მოსწავლემ ყურადღება. თქვენი კომენტარი, რომელიც ერთვის ნიშანს, უნდა იყოს ვრცელი და ამომწურავი.
არ გააკრიტიკოთ მოსწავლე საჯაროდ – საჯარო კრიტიკა ნეგატიურ გავლენას ახდენს მოსწავლის თვითშეფასებასა და მოტივაციაზე. ასევე ამგვარი მიდგომა აქვეითებს მოსწავლის ნდობასა და პატივისცემას თქვენ მიმართ.
იყავით მიუკერძოებელი – მასწავლებელი ჩვეულებრივი ადამიანია თავისი სიმპატიებით, შეხედულებებითა და მოწონებებით. მაგრამ ეცადეთ, რომ მაქსიმალურად გამორიცხოთ სუბიექტივიზმის გამოვლენის შემთხვევები სწავლის პროცესში და მოსწავლეებთან პირად ურთიერთობებში.
სათანადო ყურადღება დაუთმეთ მოსწავლეთა თითოეულ ნაშრომს – საჭიროა, მოსწავლეთა ნაშრომებს, მის განხილვასა და შეფასებას სათანადო ყურადღება დაუთმოთ. ზერელე დამოკიდებულების შემთვევაში მოსწავლე დემოტივირებული ხდება.
ჩართეთ მოსწავლე საკლასო გადაწყვეტილებების მიღებაში – მოსწავლეთა მონაწილეობა საკლასო ნორმების, შეფასების კომპონენტების შემუშავებაში, შესასწავლ საკითხთა თანმიმდევრობის დადგენაში და სხვ. მნიშვნელოვნად აამაღლებს მათ მოტივაციას და ხელს შეუწყობს მათი მხრიდან ამ შეთანხმების შესრულებას.
შემოიღეთ “წინადადებების ყუთი” – ეს მეთოდი მისცემს მოსწავლეებს საკუთარი აზრის, შეფასების ანონიმურად წარმოდგენის საშუალებას. თუმცა ამ მეთოდის გამოყენებისას უნდა გაითვალისწინოთ:
დეტალურად უნდა ავუხსნათ მოსწავლეებს ყუთის არსი და მისი გამოყენების მიზანი;
უნდა შევიმუშაოთ მოსწავლეთა წინადადებების წარმოდგენის გარკვეული ფორმატი. კონკრეტული ტიპის ინფორმაციის მითითება სავალდებულო უნდა იყოს, წინააღმდეგ შემთხვევაში, ეს მეთოდი არ იქნება ეფექტური.
მასწავლებელმა სისტემატურად უნდა განიხილოს შემოსული წინადადებები.
მე, როგორც მასწავლებელს მჯერა, რომ ყველა მოსწავლეს შეუძლია, ისწავლოს და იყოს წარმატებული. ჩემს საგაკვეთილო პროცესში და მოსწავლეებთან ურთიერთობისას ყოველთვის ღიად იკვეთება ჩემი ამგვარი დამოკიდებულება.
გამოყენებული ლიტერატურა:
- ეროვნული სასწავლო გეგმა, ზოგადი ნაწილი;
- მოსწავლეთა მოტივაციის ამაღლების სტრატეგიები – რჩევები მასწავლებლებს.
