პარასკევი, მარტი 29, 2024
29 მარტი, პარასკევი, 2024

      დიფერენცირებული სწავლება და  მიღწეული შედეგები

დ. უზნაძე ამბობდა „სასწავლო პროცესი იმაზე უნდა იყოს ორიენტირებული, რომ მოსწავლეს ადამიანის დამახასიათებელი ერთ-ერთი მოთხოვნილება –  ინტელექტუალური  მოთხოვნილება, ე.წ. სწავლის წყურვილში გადაეზარდოს“.

რთულია, არ დაეთანხმო, უფრო რთულია მხოლოდ  დაეთანხმო.  უმთავრესი კი ისაა, როგორ განხორციელდება ეს ყოველივე კლასში. აი, რეალურად სად შეიძლება სირთულის პირისპირ აღმოვჩნდეთ.

მეორე წელია, ეთნიკურად აზერბაიჯანელ მოსწავლეებს ვასწავლი ქართულ სექტორზე. აღსანიშნავია ის გარემოება, რომ პატარები ყოველმხრივ მოუმზადებელი  მოდიან სკოლაში. მათ არ გააჩნიათ  ქართული ლექსიკური ერთეულების მარაგი, რაც აუცილებელი წინაპირობაა მასალის ათვისებისთვის.

I კლასში მყავდა 8 მოსწავლე, რომელთაც განსხვავებული შესაძლებლობები  ჰქონდათ, შევისწავლე თითოეულის ფსიქო-ემოციური განვითარების დონე, ინტელექტის ტიპი. კიდევ ერთხელ გადავხედე მრავალმხრივი  ინტელექტის თეორიას.

სწავლება  სპეციფიკური იყო, რადგანაც აზერბაიჯანელი  მოსწავლეები ქართულად  შეისწავლიდნენ საგნებს და ამ ყოველივეს სირთულე ნამდვილად ახლდა. სწორედ მოცემული ეტაპიდან დავიწყე დიფერენცირებული სწავლება. ფაქტობრივად საჭირო გახდა ორმაგი დიფერენცირება. პირველ რიგში მომიწია მასალის გამარტივება, შერჩევა, მოდიფიცირება. ინტენსიურად ვიყენებდი ვიზუალურ მასალას, მეც კი თვალსაჩინოებას წარმოვადგენდი, მიმიკებით, მოძრაობებით, ტონით.

პირველ რიგში შევაგროვე მონაცემები, მონაცემთა ანალიზით დავადგინე, რომ კლასში მოსწავლეთა უმრავლესობა მხედველობითი აღქმით ითვისებდა. ამიტომაც  ვეცადე, გამომეყენებინა თვალსაჩინოებები. მოსწონდათ კეთებით  სწავლება. მათ განსაკუთრებულ სიამოვნებას ანიჭებდა მიღებული ინფორმაციის, ცოდნის გამოყენება.

მათ ვთავაზობდი სხვადასხვა სახის დავალებებს, შესაბამისად  ჰქონდათ არჩევნის თავისუფლება.

მსგავსი სტილით დაგეგმილმა გაკვეთილებმა თითოეული მოსწავლე აქტიურად ჩართო საგაკვეთილო პროცესში, აუმაღლდათ მოტივაცია, კლასის მართვის საკითხიც მარტივად გადაიჭრა. მოცემული მიდგომით გაკვეთილის დაგეგმვა შრომატევადი პროცესია. მასწავლებელი ითვალისწინებს თითოეული მოსწავლის სწავლის ტიპს, შესაძლებლობას, მისი გათვალისწინებით ამზადებს დავალებებს, აქტივობებს, რესურსებს.

დიფერენციაცია – ლათინური სიტყვაა და ნიშნავს განსხვავებას, დაყოფას, მოცემულ შემთხვევაში იყოფა მიდგომა სწავლებისადმი, დაყოფის საფუძველია თითოეული მოსწავლის გამოცდილება და შესაძლებლობები. მასწავლებლის მოვალეობაა კლასის, ცალკეული მოსწავლის სპეციფიკური საჭიროებების დადგენა.

საკლასო ოთახში დიფერენცირებული თეორიის გამოყენება შესაძლებელია სხვადასხვა ფორმატში: როდესაც სასწავლო მასალა და აქტივობები ყველა მოდალობის მოსწავლეზეა გათვლილი და ჯგუფის  ფორმირება ხდება სწავლის მოდალობის მიხედვით, შემუშავებულია შესაბამისი დავალებები, სავარჯიშოები.

მასწავლებლის როლი დიფერენცირებული სწავლებისას შესაძლებელია შემდეგი სახით წარმოვადგინოთ. მაწავლებელი როგორც კოლეგა მწვრთნელი, წამქეზებელი.

მოცემული მიდგომის ეფექტური გამოყენება დამოკიდებულია მასწავლებელზე, თუ რამდენად კარგად იცნობს ის ჯგუფს, რამდენად ითვალისწინებს მათ ცოდნას, უნარ-ჩვევებს, დამოკიდებულებას.

დიფერენცირებული სწავლება არის მიდგომა, რომელიც აგვარებს ყოველი სახის პრობლემას, რომელიც ამასთანავე მოითხოვს დიდ ძალისხმევას, დროს, ენერგიას. ჩამონათვალი ვრცელია.

დიფერენცირებული მიდგომა და მრავალმხრივი ინტელექტის კოორდინირებულად განხილვა-გამოყენება საგაკვეთილო პროცესს ხდის საინტერესოს თითოეული მოსწავლისათვის, რამეთუ დაგეგმვის ეტაპზე გათვალისწინებულია მოსწავლეთა ინტერესები, ინტელექტის ტიპი.

აღნიშნული პროცესი  საინტერესო, შრომატევადი, რთული იყო, მაგრამ მიღებულმა შედეგმა თითოეული ჩვენგანის  მოტივაცია აამაღლა.

დღეს უკვე ჩვენ ქართულად ვსაუბრობთ, გაკვეთილზე ვავსებთ კროსვორდებს, ვაგებთ მარტივ სქემებს, შეგვიძლია ილუსტრაციების აღწერა, პერსონაჟების დახასიათება, კანონზომიერების დანახვა, მონაცემთა შეგროვება, ლექსის შესწავლა  ილუსტრაციის გამოყენებით, შესაბამისი ნახატის შექმნა, მუსიკალური კომპოზიციის შერჩევა, ასოებიანი ბარათებით აწყობა ლექსში გამოყენებული სიტყვების,  ცხრილის შექმნა – რამდენი სტროფია ლექსში, რამდენი სიტყვა… კითხვისას ჯგუფებად დაყოფა, მასალის მიწოდება. როლური თამაშით წარმოდგენა. ვერკვევით ბევრ საკითხში.

ყოველივე აღნიშნული მოვახერხე მრავალფეროვანი აქტივობების მოფიქრება-მოძიება-განხორციელებით, რომელიც დაშენებული იყო თითოეული მოსწავლის ინტელექტზე.

აღნიშნული მიდგომის გამოყენებით დავგეგმე გაკვეთილი I კლასში.

გაკვეთილის გეგმა

 

კლასი/კლასები I
მასწავლებელი ნათია ნადარეიშვილი
ჩატარების დრო 13.11.2017
გაკვეთილის თემა მრავალკუთხედები
გაკვეთილის ხანგრძლივობა 35 წუთი

 

 

კლასის დახასიათება კლასში არის 8 მოსწავლე, რომლებიც წარმოადგენენ აზერბაიჯანელ ეთნიკურ უმცირესობას. მოსწავლეები არ ფლობენ ქართულს, არ  გააჩნიათ მწირი ლექსიკური მარაგიც კი. მოსწავლეების ნაწილს უჭირს მასალის ათვისება. ძირითადად ვმუშაობთ ილუსტრაციებით.

 

 

სასწავლო მიზნები და მოსალოდნელი შედეგები მოსწავლეები შეძლებენ შესწავლილი გეომეტრიული ფიგურების დასახელებას, ამოცნობას მათი მახასიათებლის მიხედვით, შეძლებენ მსგავსების დანახვას გეომეტრიულ ფიგურებსა და საგნებს შორის. შეძლებენ აპლიკაციის აწყობას. გააუუმჯობესდებათ ბუკთან მუშაობის ჩვევები.

მათ. I.1. მოსწავლეს შეუძლია ერთმანეთს შეუსაბამოს რიცხვები, რიცხვითი სახელები და რაოდენობები.

ირჩევს და ქმნის მოცემული რიცხვის შესაბამისი რაოდენობის საგანთა ერთობლიობას და პირიქით – მოცემულ საგანთა ერთობლიობას შეუსაბამებს რიცხვს;

მათ. I.2. მოსწავლეს შეუძლია რიგობრივი რიცხვითი სახელების გამოყენება.

საგანთა მოწესრიგებულ ერთობლიობაში ასახელებს მითითებული საგნის რიგს; მოცემული თანმიმდევრობით და მითითებულ პოზიციებზე განათავსებს საგნებს.

მათ. I.6. მოსწავლეს შეუძლია ბრტყელი გეომეტრიული ფიგურის ამოცნობა და აღწერა.

შედეგი თვალსაჩინოა, ყოფითი დანიშნულების საგნებში ან მათ ილუსტრაციებში უთითებს დასახელებულ ბრტყელ ფიგურებს.

მათ. I.7. მოსწავლეს შეუძლია ბრტყელი გეომეტრიული ფიგურების გამოსახვა და ობიექტთა ურთიერთმდებარეობის ამოცნობა.

რომელიმე ხერხით (მაგალითად, აპლიკაციით ან ნახატის საშუალებით) ქმნის დასახელებული ფორმის ბრტყელი ფიგურის მოდელს ან გამოსახულებას.

 

გაკვეთილის მსვლელობა/საკლასო მენეჯმენტი    „გონებრივი იერიში“ (3 წთ.)  მასწავლებელი სთხოვს მოსწავლეებს, ჩამოთვალონ გეომეტრიული ფიგურები გონებრივი იერიშის გამოყენებით.

აქტივობა „ჯამბაზის“ დეტალები-კითხვები (10 წთ.)

ყურადღებას გაამახვილებენ კედელზე გეომეტრიული ფიგურებით აწყობილ ჯამბაზზე. დაისმის კითხვები – რა არის ეს? ჯამბაზის ხელებისათვის რომელი გეომეტრიული ფიგურაა გამოყენებული? რამდენი წრე, სამკუთხედია გამოყენებული?

კიდევ რომელი საგანი ჰგავს ამა თუ იმ გეომეტრიულ ფიგურას.

ფლიფჩარტზე დააწებებენ ჩამოთვლილ სხვადასხვა ფერის გამოჭრილ გეომეტრიულ ფიგურას. ერთ-ერთი მოსწავლე დანომრავს.

ვსვამ კითხვებს – რამდენი გეომეტრიული ფიგურაა, მერამდენეა სამკუთხედი, რა ნომრითაა წარმოდგენილი წრე.

აქტივობა  „აბა გამოიცანი“ (3 წთ.)

მოსწავლეებს ვურიგებ გეომეტრიულ ფიგურებს. ვაცნობ ინსტრუქციას, როგორ გამოარჩიონ ჯგუფიდან დასახელებული ფიგურა.

თამაში „აბა გამოიცანი“. აღვწერ გეომეტრიულ ფიგურას. მოსწავლემ უნდა შეძლოს მისი იდენტიფიცირება მაგ. აქვს სამი კუთხე სამი გვერდი სამი წვერო (სამკუთხედი).

აქტივობა ასოციაცია (2 წთ.)

ვაჩვენებ მოსწავლეებს სხვადასხვა საგნების სურათებს, მათ უნდა შეძლონ შესწავლილ ფიგურებთან მიმსგავსება, დასახელება.

აქტივობა აწყობა ჩხირებით (2 წთ.)

ვურიგებ ჩხირებს, ვკითხავ შეძლებენ თუ არა მითითებული ფიგურის აწყობას. მოსწავლეები ააწყობენ ფიგურებს.

აქტივობა  შესაკრებთა ჯამი   (5 წთ.)

მოსწავლეები მიუბრუნდებიან ფლიფჩარტზე განლაგებულ გეომეტრიულ ფიგურებს, ვუსვამ კითხვებს რა ფიგურაა, რამდენი გვერდი აქვს. დავწერ შესაბამის ციფრს, თითოეულ ფიგურაზე.

დავსვამ კითხვას – შესაძლებელია თუ არა ციფრი ოთხი წარმოვადგინოთ ორი შესაკრების ჯამის სახით.

მსგავსი ტიპის მაგალითებს მოსწავლეები შეასრულებენ დაფაზე. (გათვალისწინებულია მოსწავლის მზაობა). ციფრს დაუსახელებს თავად კლასი  ან მასწავლებელი. კლასი ამოწმებს მას.

აქტივობა  ინდივიდუალური სამუშაო (5 წთ.)

მოსწავლეებს დაურიგდებათ სამუშაო ფურცლები, სადაც შეავსებენ, შეასრულებენ მსგავსი ტიპის დავალებას. ან მოცემულ გეომეტრიულ ფიგურას დაუწერენ მახასიათებლებს, ან მახასიათებლებით დახაზავენ და გააფერადებენ ფიგურას.

აქტივობა წუთშესვენება

აქტივობას შეასრულებენ ერთობლივად ტექსტის შესაბამისი მოძრაობებით.

ერთი, ორი – ფეხზე ვდგებით;

სამი, ოთხი – ვიმართებით;

ხუთი, ექვსი – განზე ვხტებით;

შვიდი, რვა – ვტრიალდებით;

ცხრა, ათი – ვუკრავთ ტაშს.

მოსწავლეებს დავუსვამ კითხვას შესაძლებელია თუ არა გეომეტრიული ფიგურებით სხვადასხვა საგნების აწყობა.

აქტივობა აპლიკაცია (5 წთ.)

დავურიგებ სხვადასხვა ზომის, ფორმის ფერის გეომეტრიულ ფიგურებსა და თაბახის ქაღალდებს, მოსწავლეები შექმნიან აპლიკაციებს. ნამუშევრებს გამოფენენ საკლასო ოთახში. ან აპლიკაციას ააწყობენ ბუკში, ან თავად დახაზავენ და გააფერადებენ გეომეტრიულ ფიგურებს.

აქტივობა   დავალების მიცემა (5 წთ.)

დავალებად მივცემ  წინასწარ მომზადებულ თაბახის ქაღალდზე გეომეტრიულ ფიგურებს გასაფერადებლად, შესაბამისი გვერდების კუთხეების, წვეროების რაოდენობას ჩაწერენ. ფიგურის აღწერით ამოცნობა და დახაზვა. (დავალების მიცემისას გათვალისწინებულია თითოეული მოსწავლის შესაძლებლობა).

მოსალოდნელი პრობლემები და შესაძლო პრობლემის გადაჭრის გზები გაკვეთილის მსვლელობა შესაძლებელია შეაფერხოს ლექსიკური მარაგის სიმწირემ მოსწავლეებში, კლასში არიან მოსწავლეები, რომლებიც მარტივად ითვისებენ და იგებენ მასალას, ნაწილს უჭირს მასალის გააზრება და დამატებითი კითხვები და თვალსაჩინოებაა  საჭირო. გამომდინარე იქიდან, რომ დაისმება ფრონტალური კითხვები, შესაძლებელია კლასის გარკვეული ნაწილი აქტიურად ვერ ჩაერთოს.
სასწავლო რესურსები მათემატიკის წიგნი, რვეული, ჩხირი, ფლიფჩარტი, ფერადი გეომეტრიული ფიგურები, წებო, ბუკი, გეომეტრიული ჯამბაზი, აპლიკაციით აწყობილი პოსტერი, თაბახის ქაღალდები.
შეფასება და თვითშეფასება (შეფასების კრიტერიუმები, მეთოდები და საშუალებები) მოსწავლეები შეფასდებიან განმავითარებელი კომენტარით. შესრულებულ დავალებაზე. შეაფასებენ საკუთარ ნამუშევარს.

 

 

შეჯამების სახით კი წარმოგიდგენთ დიფერენცირებული სწავლების უპირატესობებს:

  • ადვილად დაიძლევა სიძნელეები;
  • ყველა მოსწავლე ჩართულია სამუშაოში;
  • აქტიურად ფორმირდება პიროვნული თვისებები;
  • აქტიურად მიმდინარეობს მასალის შინაარსის გადამუშავება;
  • მეთოდი უზრუნველყოფილია დიდაქტიკური კუთხითაც;
  • ექვემდებარება მონიტორინგს.

 

გამოყენებული ლიტერატურა:

  1. https://mastsavlebeli.ge/?p=17651

2.https://mastsavlebeli.ge/?p=2122

  1. https://mastsavlebeli.ge/?p=2017
  2. https://orioniblog.blogspot.com/2011/07/blog-post_9990.html

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი