ბელგია საკუთარ თავში ევროპის სხვადასხვა ქვეყნის კულტურას აერთიანებს. ეს არცთუ ისე დიდი სახელმწიფო მოხერხებულადაა მოთავსებული გერმანიას, საფრანგეთს, ჰოლანდიასა დალუქსემბურგს შორის. ბრიუსელის მკვიდრი მოსახლეობა უცხოელებისადმი კეთილგანწყობითა და სტუმართმოყვარეობით ამაყობს. ბელგია ცნობილია არამხოლოდ როგორც უგემრიელესი შოკოლადისა და ვაფლის სამშობლო, არამედ ასევე როგორც მდიდარი კულტურის ქვეყანა (სახვითი ხელოვნება, არქიტექტურა, მუსიკა, მოდა).
1970 წლისკონსტიტუციით ქვეყანაში განისაზღვრა ოთხილინგვისტური რეგიონის არსებობა: ფრანკული ვალონიისა, ნიდერლანდური ფლანდრიისა, ორენოვანი ბრიუსელისა
და გერმანულენოვანი რაიონისა, რომელიც გერმანიას ესაზღვრება. ამავე წლიდან განათლების ფედერალური სამინისტრო აკონტროლებს მხოლოდ საშუალო განათლების სავალდებულო ეტაპს და ადგენს ყველა ტიპის საშუალო განათლების (იხ.ქვემოთ) დიპლომებისა და სერთიფიკატების გაცემის პირობებს.
ბელგიაში სასკოლო და სკოლამდელი აღზრდა–განათლება ერთმანეთთან მჭიდროდ არის დაკავშირებული, რადგან ეს უკანასკნელი, როგორც წესი, ინტეგრირებულია სკოლებთან. სკოლამდელი განათლების (kleuteronderwijs) მიღებას ბავშვები ორნახევარი წლიდან იწყებენ. ამ ტიპის აღმზრდელობითი დაწესებულების ძირითადი ამოცანაა, ბავშვებს სხვადასხვა მეთოდით განუვითაროს
კოგნიტური, კომუნიკაციური და შემოქმედებითი უნარები. მეცადინეობები თამაშის ფორმით მიმდინარეობს. მიუხედავად იმისა, რომ სკოლამდელი აღზრდა ბელგიაში სავალდებულოდ არ მიიჩნევა, მშობლების 90 პროცენტს
მაინც დაჰყავს შვილები ასეთ სასწავლებლებში. როდესაც ბავშვი ექვსი წლის ასაკს აღწევს, ის დაწყებითი სკოლის პირველ კლასში ირიცხება.
ბელგიაში სასკოლო განათლება ორნაწილადაა გაყოფილი – დაწყებითად დასაშუალოდ. დაწყებითი სკოლა, თავის მხრივ, შედგება სამიდონისგან, რომელთაგან თითოეული მოიცავს ორ კლასს. აქ ბავშვებს ასწავლიან არითმეტიკას, კითხვას, წერას, მუსიკას, ისტორიას. გაკვეთილები დილის 8:30-ზე იწყება და 15:30-მდე გრძელდება. სადილისთვის ნახევარი საათია გამოყოფილი – 12:00-დან13:30-მდე.ბრიუსელის ზოგიერთ ფლამანდიურ დაწყებით სკოლაში პირველი ანმეორე კლასიდან იწყება ფრანგული
ენის სწავლებაც, თუმცა აღნიშნული სკოლების უმრავლესობა ამ საგანს მესამე კლასიდან ასწავლის. იმსკოლებში კი, რომლებიც ქვეყნის ფრანგულენოვან ნაწილში მდებარეობს, მოსწავლეებს შეუძლიათ აირჩიონ ინგლისური ან ჰოლანდიური ენა. რაც შეეხება ქვეყნის გერმანულენოვან ნაწილს, ამ რეგიონის სკოლებში ფრანგული ენის სწავლა სავალდებულოა.
ბელგიური დაწყებითი სასკოლო განათლება უმთავრესად თვალსაჩინოებათა გამოყენებას ეფუძნება. თითოეულ კლასში მუშაობს ერთიაღმზრდელი, რომელიც ვალდებულია, თითოეულ მოსწავლეს ინდივიდუალურად მიუდგეს. კლასის მასწავლებლის მოვალეობაა ასევე მოსწავლეებისთვის ისეთი უნარების განვითარება, როგორებიცაა სიფაქიზე, გუნდური მუშაობა, თანატოლების
პატივისცემა,საკუთარ საქციელზე პასუხისმგებლობა. დაწყებითი სკოლა ყოველთვის გამიჯნულია საშუალოსგან. აქ მუშაობენ ფსიქოლოგები, კაბინეტები საგანგებოდ
არის აღჭურვილიამასაკის ბავშვების სამეცადინოდ, მოწყობილია სათამაშო განყოფილებები დაკომპიუტერული კლასები. სკოლას აქვსასევე საკუთარი ბუფეტი, სპორტული დარბაზები საცურაო აუზებით.
დაწყებითი სკოლის დასრულების შემდეგ მოსწავლე საშუალო სკოლაში გადადის, სადაც სწავლება იმავე პრინციპით არის დაყოფილი – სამი ნაწილისგან შემდგარ ორ–ორ კლასად. საშუალო სკოლაში მოსწავლეები საგნების რამდენიმე ჯგუფიდან/ნაკრებიდან
რომელიმეს ირჩევენ. სწორედ ეს არჩევანი განაპირობებს შემდეგ მათსაკუთარ დღის წესრიგს. ბელგიურ სკოლებში ზოგიერთი საგანი, ყოველგვარი გამონაკლისის გარეშე, სავალდებულოა. ასეთებია, მაგალითად, მშობლიური ენა, არითმეტიკა, ფიზკულტურა და სხვა.
ბელგიაში არსებობს ოთხი ტიპის საშუალო სკოლა:
1. ზოგადსაგანმანათლებლო საშუალო სკოლები (Algemeen Secundair Onderwijs – ASO), რომელთა დამთავრების შემდეგ კურსდამთავრებულს უმაღლეს სასწავლებელში ჩაბარება შეუძლია. ზოგადსაგანმანათლებლო საშუალო სკოლის დიპლომზე ბაზარზე მოთხოვნა
არ არის,რადგან ამ ტიპის განათლება გულისხმობს დისციპლინების ფართო სპექტრს, ზოგად თეორიულ ცოდნას, რომელსაც არაქვსპრაქტიკული თუ პროფესიული სპეციალიზაცია.
2. ტექნიკური საშუალო სკოლები (Technisch
Secundair Onderwijs – TSO), რომლებიც კიდევ ორ ქვეტიპად იყოფა: TTK და STK. პირველი ქვეტიპის სკოლებში სწავლების ტექნიკურ ასპექტებზე არიან სპეციალიზებულნი, მეორე ქვეტიპისაში კი უფრო პრაქტიკულ საკითხებზე. დიდი ყურადღება ექცევა ისეთ საგნებს, როგორებიცაა მათემატიკა, უცხოენები, ისტორია, საბუნებისმეტყველო მეცნიერებანი. მაგრამ ამ დისციპლინების ფარგლებში მიღებული ცოდნა მოცულობით უფრო მცირეა, ვიდრე იმავე საგნებისა, მაგ., ASO სკოლებში. STK-ს კურსდამთავრებულნი მზად არიან შრომის ბაზარზე გასასვლელად, ხოლო ისინი, ვინცTTK დაამთავრა, წესისამებრ, ამჯობინებენ, გააგრძელონ სწავლა, გაიარონ სპეციალიზაციის დამატებითი წელი დამიიღონ ბაკალავრის ან მაგისტრის ხარისხიც კი ისეთსფეროებში, როგორებიცაა ტურიზმი, ვაჭრობა, ჯანდაცვა და სხვა.
3. პროფესიულ–ტექნიკური სასწავლებელი(Beroepssecundair Onderwijs – BSO) მოსწავლეებს ისეთი სპეციფიკური სპეციალობების შესწავლას სთავაზობს, როგორიცაა ხუროს, ავტომექანიკოსის, იუველირის, ქვისმთლელის და სხვა პროფესიები. ბელგიური საშუალო განათლების სისტემაში BSO ერთადერთი სახის სასწავლებელია, რომლის დასრულების შემდეგ არ არის გათვალისწინებული უმაღლეს სასწავლებელში სწავლის გაგრძელების შესაძლებლობა. აქერთადერთი გამოსავალი დამატებითი წლისგანმავლობაში შესაბამისი კურსის გავლაა, რის შემდეგაც გაიცემა TSO-ს ეკვივალენტური დიპლომი.
4. საშუალო სახელოვნებო სასწავლებლები (Kunstsecundair
onderwijs – KSO) ორიენტირებულნი არიან მოსწავლეთა მომზადებაზე ხელოვნების სფეროში უმაღლესი განათლების მისაღებად. არჩეული მიმართულებების მიხედვით, პრიორიტეტი შეიძლება მიენიჭოს სამსახიობო ხელოვნებას, ქორეოგრაფიას, მუსიკას ან სახვით ხელოვნებას.
თუ,მაგალითად,მოსწავლეს პროფესიის შეცვლა უნდა,მასთავისუფლად შეუძლია, გადავიდეს ერთი ტიპის სკოლიდან მეორეში ანუASO-დანTSO-შიანუფროდაბალი დონის BSO-ში, საწინააღმდეგო მიმართულებით სვლა კი,მაგალითად,
TSO-დანASO-ში, შეუძლებელია, ამიტომ მშობლები, წესისამებრ, ცდილობენ, შვილები თავდაპირველად საუკეთესო სკოლაში შეიყვანონ. მხოლოდ ამ შემთხვევაში ეძლევათ მათ საშუალება, ასე ვთქვათ, სწავლის „პროფილი” შეუცვალონ ბავშვს, თუ აღმოჩნდა, რომ მისთვის
ძნელი ასათვისებელია ის სასკოლო პროგრამა, რომლითაც სწავლობს. მაგრამ თუმოსწავლე თავიდანვე პროფესიულ–ტექნიკური ტიპის სასწავლო დაწესებულებაში შეიყვანეს, ის ვერგადავა უფრო მაღალი დონის სასწავლებელში, თუნდაც აღმოაჩინოს, რომმისთვის საინტერესო არ არისპროფესიულ სკოლაში სწავლა.
ბელგიაში ფუნქციობს კერძო სკოლებიც, რომლებიც გარკვეულ სოციალურ ფენებზეა ორიეტირებული. მაგალითად,სკოლები დიპლომატთა, მეზღვაურთა დასხვათა შვილებისთვის. არსებობს რელიგიური სკოლებიც.
დაწყებით და საშუალო სკოლებში მოსწავლეთა ყოველმხრივი განვითარებისთვის ორგანიზებულია მრავალნაირი
წრე და კლუბი, სადაც ბავშვებს საშუალება აქვთ გამოავლინონ ანგანივითარონ შემოქმედებითი უნარები. მოსწავლეს სრულიად დამოუკიდებლად შეუძლია აირჩიოს წრე, რომელიც მის ინტერესებს პასუხობს ან შეცვალოს არჩევანი უფროსებისთვის მიზეზების აუხსნელად. ბელგიელ მოსწავლეთა შორის ყველაზე მეტი პოპულარობით სარგებლობს სამსახიობო ხელოვნების, პოეზიის, სიმღერისა დამუსიკალურ საკრავებზე დაკვრის შემსწავლელი, ხელსაქმისა და ქსოვა–კერვის წრეები.
საინტერესოა ბელგიური სკოლების
კიდევ ერთითავისებურება: აქ დიდ ყურადღებას აქცევენ როგორც საკუთარ, ისევე ევროპისა დაარამხოლოდ ევროპის ქვეყნების ისტორიას. ამისთვის ბელგიური სკოლები დამოუკიდებლად აფორმებენ ხელშეკრულებებს სხვადასხვა ქვეყნის სასწავლო დაწესებულებებთან, რის შედეგადაც, გაცვლითი პროგრამებით, ბელგიელ მოსწავლეებს ეძლევათ ოჯახურ გარემოში ცხოვრებისა და სხვა ქვეყნების კულტურის პირადი გამოცდილებით შესწავლის საშუალება.
ასევე აღსანიშნავია, რომ ბელგიურ სკოლებში არსებობს ე.წ.პრეზიდიუმი – ერთგვარი საბჭო, რომელიც იქ ორგანიზებას უწევს სხვადასხვაგვარ საქმიანობას – სოციალურ, საქველმოქმედო, კულტურულ
პროექტებს, მათშორის – სკოლის გაზეთის გამოცემას.
