პარასკევი, მარტი 29, 2024
29 მარტი, პარასკევი, 2024

 იდეები სამოდელო გაკვეთილისთვის

არა ერთხელ დამიწერია სამოდელო გაკვეთილის შესახებ. დღეს კვლავ ამ თემას ვეხები. მარტო სამოდელო გაკვეთილზე არ ვისაუბრებ, საუბარი მექნება ზოგადად გაკვეთილის დაგეგმვის დროს დაშვებულ შეცდომებზე. თითქოს ყველამ ვიცით გაკვეთილის დაგეგმვა, არაერთ ტრენინგზე განგვიხილავს, როგორც საერთო ჩარჩო და პრინციპები, ისე გაკვეთილის გეგმის ძირითადი ნაწილები (წინარე ცოდნის გააქტიურებისა თუ რეფლექსიის მეთოდები). მაგრამ დღემდე ვუშვებთ, ეგრეთ წოდებულ, სტანდარტულ შეცდომებს. ჩემი ბოლო ორი წლის საქმიანობიდან გამომდინარე საკუთარ თავს გარე დაკვირვების გარე დამკვირვებელი შევარქვი. სწორედ ამ პოზიციიდან მინდა, შემოგთავაზოთ რამდენიმე რეკომენდაცია. საკმაოდ ბევრი გაკვეთილის გეგმას გავეცანი სხვადასხვა საგანში. ძალიან კარგად დაგეგმილი და გააზრებული გაკვეთილის გეგმებიც ვნახე, თუმცა ამჯერად საერთო შეცდომებზე მინდა დავწერო.

პირველი – ყველაზე მთავარი – გაკვეთილის მიზნის ჩამოყალიბებაა. ყველამ ვიცით, თუმცა ერთ გაკვეთილში ხშირად ისეთ მიზნებს ვისახავთ, რაც ფაქტობრივად რამდენიმე გაკვეთილშიც კი შეუძლებელია. აქვე უნდა ვთქვა ეროვნულ სასწავლო გეგმასთან კავშირის შესახებ. ხშირად მექანიკურად გადმოგვაქვს შედეგები და ინდიკატორები, რომლებსაც შემდეგ ყურადღებას აღარ ვაქცევთ. არადა, საჭიროა თითოეული ინდიკატორის გააქტიურებისათვის შესაბამისი აქტივობა, რადგან ინდიკატორი არის ჩვენი მოქმედების ფაქტობრივი მოკარნახე და ჩვენი გაკვეთილის მიზანში აისახება.  ნუ გადმოვიტანთ მექანიკურად. თითოეული ინდიკატორი უნდა გავააქტიუროთ შესაბამისი მეთოდით. აქვე მინდა, ხაზი გავუსვა კიდევ ერთ საერთო შეცდომას: მიზანში ხშირად წერია შემოქმედებითი და კრიტიკული აზროვნების, ანალიზისა და შეფასების განვითარება, რაც აქტივობებში არ ჩანს. ამ უნარების განვითარებისთვის საჭიროა, მოსწავლეს მივცეთ შესაბამისი დავალებები, რომლებიც მისგან ანალიზსა და შეფასებას, რაიმე ახლის შექმნას მოითხოვს.

მეორე, რაც ყველაზე ხშირად შემხვედრია, წინარე ცოდნის გააქტიურებაა, რომელიც ხშირ შემთხვევაში გაკვეთილის თემას სცდება. რისი მიზეზიც კარგად ჩანს, საშინაო დავალებაში, რომლის „გამოკითხვა“ აუცილებელია. არადა, ბოლო პერიოდში, საკუთარი პედაგოგიური პრაქტიკის არაერთი კვლევა სწორედ ამ თემას მიეძღვნა. დასკვნა და რეკომენდაციები ფაქტობრივად ერთია, რომ ხშირ შემთხვევაში საშინაო დავალებას ვაძლევთ საშინაო დავალებისთვის და არა მიზნობრივად. აუცილებლად უნდა გავითვალისწინოთ, რა გვჭირდება შემდეგი გაკვეთილისთვის და ისეთი საშინაო დავალება უნდა მივცეთ, რომ დაგვეხმაროს შემდეგი თემის განხილვისას. წინარე ცოდნის გააქტიურება აღარ სცდება არც გაკვეთილის მიზანს და არც თემას. პედაგოგის კომპეტენციაც სწორედ ის არის, რომ დავაკავშიროთ თემები და მოსწავლეს მიზეზ-შედეგობრივი კავშირი დავანახოთ.

თუ ერთ თემას ვასრულებთ და მეორე თემის პირველი გაკვეთილი გვაქვს, მიეცით მოსწავლეს ისეთი საშინაო დავალება, რომელიც ამავდროულად ახალ თემასთან არის დაკავშირებული. შეგიძლიათ გამოიყენოთ მეთოდი შებრუნებული საკლასო ოთახი და საშინაო დავალებად განსახილველი თემა მისცეთ. რა მნიშვნელობა აქვს სახელმძღვანელოში პირველი პარაგრაფი რა არის? მთავარია, დავანახოთ თემებს შორის და რეალობასთან კავშირი და ვასწავლოთ მოსწავლეს აზროვნება. წინარე ცოდნის გააქტიურება სხვადასხვა მეთოდით შეიძლება.

კიდევ ერთი შეცდომა, რომელსაც გაკვეთილის დაგეგმვისას ვუშვებთ ეს არის სიღრმისეული წვდომის ეტაპის დაგეგმვა. აქ ხშირად ჭარბობს მასწავლებლის იმპერატიული აზროვნება და საკუთარი კომპეტენციის დაადასტურების სურვილი. ხომ უნდა ავუხსნა ახალი მასალა? და იწყება მინი-ლექცია, ყველაზე უკეთესს შემთხვევაში პრეზენტაციის გამოყენებით. მოსწავლეებს აჩვენებენ სლაიდებს, ფოტოებს და უხსნიან მის მნიშვნელობას, კლასიფიკაციის პრინციპებს… არადა, ხომ შეიძლება, მას შემდეგ, რაც წინარე ცოდნას გავააქტიურებთ, მივცეთ მოსწავლეებს არსებული რესურსი, რომ თავად დაადგინონ დეფინიციებიც და კლასიფიკაციაც დამოუკიდებლად მოახდინონ. შემდეგ თუ თავადვე შეამოწმებენ და დამოუკიდებლად აღმოაჩენენ შეცდომებს (მეტაკოგნიტური უნარების განვითარებისთვის) მეტად ინტერაქტიული გაკვეთილი გამოვა. მოსწავლე არ იქნება პასიური მსმენელი და მიმღები, არამედ თავად ააგებს ცოდნას ჩვენი დახმარებით (სკაფოლდინგი). ამ ეტაპზე ყველაზე კარგად ჩანს მასწავლებლის კომპეტენცია, რადგან ფასილიტატორობა, მიმართულების მიცემა უფრო მეტ ფიქრსა და აზროვნებას მოითხოვს, ვიდრე არსებული ცოდნის პირდაპირი გადაცემა.

ყოველივე ამის შემდეგ უკვე შესაძლებელია გაკვეთილის შეჯამება (რეფლექსია). რეფლექსიის მეთოდებიც უამრავია: სამიზნე, კუნძულები, სინქვეინი, დაასრულე წინადადება ….

მინდა, შემოგთავაზოთ ერთი გაკვეთილის გეგმა, რომელიც შეგვიძლია გამოვიყენოთ როგორც მე-8, ასევე მე-11 კლასშიც. გაკვეთილის მიზანი, რა თქმა უნდა, განსხვავებულია. მე-8 კლასში ძირითადი აქცენტი მოგზაურის აღმოჩენებზე გაკეთდება, მე-11 კლასში ამ თემის გაშლა გლობალიზაციის ჭრილშია შესაძლებელი. ვფიქრობ, ეს თემა ისტორიისა და სამოქალაქო განათლების მასწავლებლებისთვისაც საინტერესოა.

ეს გაკვეთილი მე-11 კლასში ჩავატარე. საინტერესო და ხმაურიანი გაკვეთილი გამოგვივიდა, რადგან მოსწავლეების სურვილიდან გამომდინარე ერთი ჯგუფი არასამთავრობო ორგანიზაციის წევრებს წარმოადგენდნენ, რომლებმაც დღევანდელი გადასახედიდან განიხილეს კოლუმბის აღმოჩენა.

ის სამოდელო გაკვეთილადაც გამოდგება, რადგან აქ ხდება გამჭოლი კომპეტენციების, კერძოდ, შემოქმედებითი და კრიტიკული აზროვნების განვითარება.

მიზანი: მოსწავლე შეძლებს მისთვის სასურველი ფორმით („რაფთ“ წერითი დავალება, ნახატი, რეკლამა, პროექტი) დაასაბუთოს, რამდენად მნიშვნელოვანია საზოგადოების განვითარებაში პიროვნების როლი და ღირებულებები. განუვითარდეთ შემოქმედებითი და კრიტიკული აზროვნება.

 

აქტივობა N 1. წინარე ცოდნის გააქტიურება.

წინარე ცოდნის გააქტიურების მიზნით პედაგოგი მოსწავლეებს აჩვენებს ანიმაციურ ფილმს:

– ევროპული ღირებულებები.

კითხვები და დავალებები ფილმისთვის:

  1. რა არის ფილმის მთავარი გზავნილი?
  2. რას წარმოადგენს ევროპული ღირებულებები?
  3. გაიხსენეთ ევროპის პოლიტიკური რუკა დიდი გეოგრაფიული ეპოქის დასაწყისში.

აქტივობა N 2

როლური თამაში – RAFT მეთოდი

აქტივობის მიზანი: მოსწავლეები აანალიზებენ პიროვნების როლს საზოგადოების განვითარებაში, ღირებულებების ჩამოყალიბებაში. გამოხატავს საკუთარ დამოკიდებულებას.

მასწავლებელს წინასწარ აქვს გაგზავნილი მასალა დიდი გეოგრაფიული აღმოჩენების ეპოქის შესახებ: ტექსტი, რუკები და ინტერნეტგვერდის მისამართი. აგრეთვე ევროპის ღირებულებები: https://georgie-europe2014.tsu.ge/french_geo/EVROPULI-GIREBULEBEBI-DA-IDENTOBA-geo.pdf

მოსწავლეები უნდა გაეცნონ არსებულ მასალას.

მასწავლებელი მოსწავლეებთან ერთად ანაწილებს როლებს, განსაზღვრავს აუდიტორიას, პრეზენტაციის ფორმასა და ძირითად იდეებს.  მათ უნდა შეავსონ RAFT ცხრილი.

მოსწავლეები ჩამოთვლიან დაინტერსებულ მხარეებს.

ერთი ჯგუფი იქნება კოლუმბი და მისი ეკიპაჟის წევრები, მეორე ჯგუფი – სამეფო კარის წარმომადგენლები, მესამე შეიძლება იყოს საზოგადოების წარმომადგენლები, მეოთხე დღევანდელი ევროპის (ევროკავშირის) ექსპერტები, ან რომელიმე არასამთავრობო ორგანიზაციის წარმომადგენლები და ა.შ.  თითოეული ჯგუფი ამზადებს საკუთარი ჯგუფის შესაბამის დავალებას. მეთოდიდან გამომდინარე პრეზენტაციას შეიძლება ჰქონდე ბლოგის, საჯარო გამოსვლის, ბუკლეტის, სარეკლამო ბილბორდის და ა.შ. ფორმა. ეს მათი არჩევანია.

სამეფო კარისა და საზოგადოების წარმომადგენლები ადგენენ კითხვებს, რომლებსაც პრეზენტაციის დროს დასვამენ. ამზადებენ მოლოდინების ხეს, სადაც განალაგებენ მეტაპლანებს მოლოდინებით.

კოლუმბის ეკიპაჟის წევრებს კი აქვთ შემდეგი დავალება:

თქვენ ხართ ქრისტეფორე კოლუმბი. უკვე აღმოაჩინეთ ამერიკა და მიიღეთ შესაბამისი სამეფო ჯილდო (ტიტული, თანხა და ა.შ.). თუმცა ეს ყველაფერი თქვენთვის ცოტაა – გინდათ ძველ სამყაროს (ევროპა) გააცნოთ ახალი სამყარო („ვესტ-ინდოეთი“) და ასეთი მოტივით ტურისტულ საქმიანობას ჩაუყაროთ საფუძველი.

შეასრულეთ ამოცანა ლოგიკური თანმიმდევრობით:

ა) რითი და რატომ უნდა დაინტერესებულიყვნენ ევროპელები თქვენ მიერ აღმოჩენილ ქვეყანაში? (მოტივი – ურომლისოდაც ვერ დაიწყებ საქმეს! გაიხსენეთ ევროპული ღირებულებები.)

ბ) რით გააკვირვებდით (რა ითამაშებდა „ბომბის აფეთქების“ ეფექტს) ევროპელებს, რის გამოც თქვენით დაინტერესდებოდნენ?

გ) რას და როგორ (რა ფორმით) შესთავაზებდით ევროპელებს მაქსიმალური ეფექტის მისაღწევად (თქვენი „შოუს“ სქემატური სცენარი – „პრომოუშენი“)?

დ) როგორი იქნებოდა თქვენი ტურისტული კომპანიის პირველი ნაბიჯები?

პრეზენტაციას წარმოადგენენ სასურველი ფორმით.

 

აქტივობა N 3

პრეზენტაცია – პანორამა.

მოსწავლეები მოაწყობენ პანორამას. საკუთარ ნამუშევრებს გამოფენენ და აკეთებენ მოკლე პრეზენტაციას. შემდეგ კი პასუხობენ სამეფო კარისა და საზოგადოების წარმომადგენლების  კითხვებს.

აქტივობა N 4 სინქვეინი – ხუთსტრიქონიანი ლექსი.

მოსწავლეები შეადგენენ ხუთსტრიქონიანი ლექსს დიდი აღმოჩენების პერიოდისა ან ევროპის ღირებულებების შესახებ.

 

აქტივობა N 5 შეფასება.

აქტივობა   ”სამიზნე” ან რეფლექსიის ნებისმიერი მეთოდი. იხ. https://mastsavlebeli.ge/?p=19623

მოსწავლეთა ნამუშევრები

 

მუშაობის პროცესი

 

 

 

 

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი