მინდა გაგაცნოთ ჩემი გამოცდილება და გაგიზიაროთ საბუნებისმეტყველო საგნების, მათ შორის ქიმიის სწავლების წამყვანი მიმართულება– კვლევაზე დაფუძნებული სწავლება, თუ სასწავლო პროცესში სისტემატიურად მიმდინარეობს კვლევაზე დაფუძნებული სასწავლო რეჟიმით, თამამად შეიძლება ითქვას , რომ სახეზეა მოსწავლეზე ორიენტირებული სწავლა, თანამედროვე ზოგადი განათლების მთავარი გამოწვევა და მიზანი. სწორედ კვლევაზე დაფუძნებული სწავლების მიზნით შევქმენი წყალტუბოს მუნიციპალიტეტის სოფელ ფარცხანაყანების N1 საჯარო სკოლაში ქიმიის კლუბი „ ნორჩი ქიმიკოსი“, სადაც თავისუფალი სააზროვნო სივრცეა, რომელიც საშუალებას აძლევს მოსწავლეებს , სრულად შეიგრძნონ შემეცნებისა და ურთიერთობის სიამოვნება, ჩემი მიზანია, მოსწავლეებმა მეგობრებთან ერთად აკეთონ თავიანთი საყვარელი საქმე. მე მხოლოდ მათი გზის მკვლევარი ვარ, ვაჩვენებ მათ, როგორ წარმართონ სამუშაო პროცესი, როგორ მოიქცენ წარმატება /წარუმატებლობის შემთხვევაში, ერთად გააანალიზონ მიღწეული შედეგები, იპოვონ შეცდომები და ამ შეცდომების გაანალიზებით, დაგეგმონ გამოსწორების გზები და ახალი კვლევითი სამუშაოები .
კლუბის წევრებთან ერთად გადავწყვიტეთ შეგვესწავლა ჩვენი სოფლის წყალი, რომელიც მიეწოდება არა მარტო ჩვენს სოფელს , არამედ ქუთაისის მოსახლეობას და მის გარშემო სოფლებს, დავინტერსდით სოფლის წყალსადენის ისტორიით, გაგვიჩნდა სურვილი, ჩვენს პირობებში შეგვემოწმებინა წყლის სისუფთავის ხარისხი და ნახევრად მიკრო მეთოდით გაგვეკეთებინა წყლის ანალიზი.
გავარკვიეთ რომ 1936–1940 წლებში სოფელ ფარცხანაყანებში და მის მიმდებარე ტერიტორიაზე ჰიდროლოგიური კვლევაძიებითი სამუშაოების შედეგად მოკვლეული იქნა გრუნტის წყალი, წყალსადენის მშენებლობა 1945 წელს დაწყებულა.
ბუნებრივი საშუალება წყლის ხარისხის დადგენისა ეს არის ვიზუალური მხარე, გემოთი და ყნოსვითი შეგრძნება. წყალსადენში სტუმრობისას დავათვალიერეთ და გავეცანით წლის გასუფთავების პროცესს- რა ეტაპებს გადის წყალი, სანამ ის მომხმარებელს მიეწოდება–წყლის გაფილტვრა, ქიმიური დამუშავება, სამომხმარებლო რეზერვუარებში გაწმენდილი წყლის შენახვა, ლაბორატორიული ანალიზი. ინფექციური დავადებების თავიდან აცილების მიზნით წყალს უმატებენ ქლორს, ამ დროს ხდება წყალში გახსნილი მიკროორგანიზმების მოსპობა, წყლის დეზინფექცია.
წყლის თვისებითი ქიმიური ანალიზის ჩატარებისთვის შევაგროვეთ მიკროსინჯარები, ქილები, პლანშეტები, მინის წკირები, საზომი ცილინდრი, საწვეთური, სპირტქურა გასაფილტრი მოწყობილობა, ინდიკატორის ქაღალდები, მჟავა , ტუტე და მარილის ხსნარები .
ნახევრად მიკრო მეთოდით წყლის ხარისხის დადგენისთვის პირველ რიგში დავათვალიერეთ წყლის გამჭირვალობა, PH ინდიკატორის მეშვეობით დავადგინეთ მისი სარეაქციო არე, მინის წკირით , ნიმუშის სპირტქურის ალში შეტანით გამოვიკვლიეთ მასში იონების არსებობა.
ცდის მიზანი – წყლის ნიმუშში კალციუმის იონების დადგენა.
საჭირო რესურსები – საათის მინა, მინის წკირი, საანალიზე წყალი, გოგირდმჟავა, მიკროსკოპი
ცდის მსვლელობა:
ავიღეთ საათის მინა, მასზე მოვათავსეთ ორი წვეთი წყლის ნიმუში და ორი წვეთი გოგირდმჟავას ხსნარი და მინის ფრთხილი შეთბობით მივიღეთ კალციუმის სულფატის ნემსისებრი კრისტალები, შემდეგ ეს კრისტალები მიკროსკოპით დავათვალიერეთ.
შედეგი – მივიღეთ კალციუმის ნემსისებრი კრისტალები.
შედეგების ანალიზი – ეს კრისტალები მიკროსკოპით დავათვალიერეთ.
დასკვნა – წყალი შეიცავს კალციუმის იონებს.
ჰალოგენიდ იონის აღმოსაჩენად კი ვერცხლის ნიტრატის ხსნარი გამოვიყენეთ, რეაქციის შედეგად მივიღეთ ვერცხლის ქლორიდის თეთრი ხაჭოსებრი ნალექი, რომელიც არ გაიხსნა არც წყალში და არც მჟავაში, მისი გახსნა მოვახდინეთ ჭარბ ამიაკურ ხსნარში, რომლის შედეგად წარმოიქმნა ლურჯი კაშკაშა ხსნარი, ჩვენი სოფლის წყალი შეიცავს ასევე ქიმიურ ელემენტ იოდს, რომლის არსებობა დავადასტურეთ ქლორიანი წყალით(ჩვენს სოფელში იშვიათად უჩივიან ენდოკრინულ დაავადებას)
ნიტრატ იონების არსებობა კი დავადასტურეთ შემდეგი ექსპერიმენტით:
ცდის მიზანი: წყალში ნიტრათ იონების აღმოჩენა.
საჭირო მასალები–საათის მინა, მინის წკირი, საანალიზე წყალი, გოგირდმჟავა, დიფელამინის ხსნარი
ცდის მსვლელობა:
- საათის მინაზე დავაწვეთეთ საანალიზო წყლის ორი წვეთი,
- დავუმატეთ სამი წვეთი დიფელამინის ხსნარი,
- მოვურიეთ მინის წკირით.
შედეგი: ხსნარმა მიიღო ინტენსიური ლურჯი ფერი.
დასკვნა: წყალი შეიცავს ნიტრატ იონებს.
კვლევის დაწყებამდე შემუშავებული გვქონდა კვლევის მეთოდი, რომელიც შედგებოდა შემდეგი კითხვებისაგან:
- დავაკონკრეტოთ საკვლევი საკითხი
- რა მეთოდს გამოვიყენებთ საკვლევი საკითხის შესწავლისას?
- აღვწეროთ კვლევის ეტაპები
- რა მონაცემები დაგვჭირდება საკვლევი საკითხის შესასწავლად?
- როგორ მოვახდენთ მონაცემების შეგროვებას?
- როგორ დავამუშავებთ მონაცემებს?
7.როგორ გამოვიყენებთ მიღებულ შედეგებს?
ჩვენი საკვლევი პირობების გათვალისწინებით შეუძლებელია დავადგინოთ და გამოვიკვლიოთ, წყალი შეიცავდა თუ არა სიცოცხლისათვის საშიშ ნივთიერებებს, როგორიცაა ტყვია, კადმიუმი, ვერცხლისწყალი.
პროექტში მონაწილე მოსწავლეებმა სურვილი გამოთქვეს, აღნიშნული მეთოდით შეემოწმებინათ ჩვენი სოფლის ყველა უბნის ჭის წყლები. რაც იმას ნიშნავს, რომ მოსწავლეები დაინტერესდნენ საკითხით, მეთოდმა, რომელსაც პროექტის მიმდინარეობისას ვიყენებდი გაამართლა. ვცდილობდი , მოსწავლეები აქტიურად ყოფილიყვნენ ჩართული კვლევაში, ჯგუფური მუშაობის ფორმა აქტივობის სტრუქტურირების საშუალებას მაძლევდა. ეს კი ხელს უწყობდა მათ, გარკვეულიყვნენ და გადაეჭრათ კვლევა ძიების პროცესში წამოჭრილი პრობლემები.
