ჩვენ ინფორმაციით გადატვირთულ საუკუნეში ვცხოვრობთ… ყველა, ჩვენ გარშემო, ისწრაფვის მხოლოდ ერთისკენ: როგორმე დაიპყროს ჩვენი ყურადღება; გამოდის რომ, ყველაზე დიდი სივრცე, რომელსაც ვფლობთ, ჩვენი ყურადღებით კონტროლდება. ენაშიც ამაოდ არ ჩნდება ფრაზეოლოგიზმები: ყურადღების დაპყრობა, ყურადღების გაფანტვა, ყურადღების მიქცევა, ყურადღების დათმობა, ყურადღების მოდუნება და ასე შემდეგ; გამოდის რომ, როგორც კი ყურადღებას მოადუნებ, მაშინვე შემოიჭრება უცხო ინფორმაცია და დაუცველი სივრცის ოკუპაციას მოახდენს; ზოგ შემთხვევაში, ჩვენ ვაძლევთ ნებართვას და ვეუბნებით (არაცნობიერად ან ცნობიერად): თანახმა ვარ, მოდი, დამიპყარი… უმეტესად კი, მოდუნებული ყურადღების დროს, ინფორმაცია „ძალადობს“ და იჭრება ჩვენში… ჩვენ გვეზარება, კარის გადაკეტვა და ვტოვებთ ათასგვარ არასაჭირო ტექსტებს ჩვენში, რომლებიც განაგრძობენ ჩვენი ყურადღებით კვებას და გვასუსტებენ!
როგორც დავინახეთ, საკუთარი და სხვების ყურადღების კონტროლი მნიშვნელოვანი ფენომენია. კონტროლის დროს ჩვენ ვაცნობიერებთ, რას უნდა დავუთმოთ ყურადღება და რატომ? მაგრამ მანამდე, ვიდრე გავაცნობიერებთ, რა გვჭირდება და რა – არა, ყურადღებას ვაქცევთ რაიმე ინფორმაციას, რომელიც მიგვანიშნებს მოვლენაზე.
აი, სწორედ ეს არის რეკლამა. არა აქვს მნიშვნელობა, ეს არის პროდუქტის რეკლამა, თუ, უბრალოდ, ვინმე ცდილობს, რომ თავისი აზრი მოგახვიოთ თავზე. ყველა შემთხვევაში, გავლენის მცდელობა, უკვე სარეკლამო ტაქტიკაა. ამას აკეთებს ყველა: მასწავლებელი, პოლიტიკოსი, მღვდელი, ბიზნესმენი, მშობელი, მეგობარი, შეყვარებული… ყველა ცდილობს ყურადღების მიპყრობას (დაპყრობას), თუმცა მიზანი განსხვავებული აქვთ.
რეკლამა – reclamo – ლათინურია და ქართულად „წამოყვირებას“ ნიშნავს. ჯერ კიდევ ძველ საბერძნეთში არსებობდნენ მაუწყებლები. ესენი იყვნენ ის ადამიანები, რომლებიც ქუჩებში დადიოდნენ და მეფის ახალ-ახალ ბრძანებულებებს თუ სხვა (მათ შორის კომერციულ) ინფორმაციას გაჰყვიროდნენ, სწორედ აქედან გაჩნდა სიტყვა „რეკლამა“, ანუ წამოძახილი.
ახლა ალბათ მიხვდებით, რატომ ყვირიან ხანდახან მასწავლებლები? დიახ, მათ თქვენი ყურადღების მიქცევა სურთ, მაგრამ როდესაც სიტყვებით გავლენა უსუსტდებათ, მაშინ ყვირილზე გადადიან. წესით, მათ უნდა შეეძლოთ ისე იმეტყველონ, რომ სიტყვებს ჰქონდეთ გავლენის ძალა. ისინი ხომ ქუჩებში არ დადიან მაუწყებლებივით?
სხვათა შორის, მოსწავლეებისთვის ძალიან საინტერესო იქნება, თუ გაიგებენ, რომ XV საუკუნის მიჯნაზე და XVI საუკუნის დასაწყისში ვენეციელმა წიგნის გამყიდველმა ა. მანუციმ მომხმარებლის მიზიდვის მიზნით, დაიწყო წიგნების სათაურების ქაღალდის ცალკე ფურცლებზე ბეჭდვა და თავისი მაღაზიის წინ ვიტრინებში გამოფენა. ამდენად, მყიდველი კარებშივე ეცნობოდა წიგნების სარგებლობლიანობას;
რას ნიშნავს AIDA-ს მოდელი?
ახლა წარმოიდგინეთ გაკვეთილი, როდესაც მოსწავლეები კითხულობენ რომელიმე მხატვრული ლიტერატურის ტექსტს, მაგალითად, „ვეფხისტყაოსანს“ (ან სხვა ნებისმიერს) და მასწავლებელი მისცემს დავალებას, რომ მათ შექმნან ამ ტექსტის რეკლამა. ამისათვის კი თავისუფლად შეუძლიათ გამოიყენონ მარკეტინგში ცნობილი რეკლამის შექმნის ერთ-ერთი ეფექტური მოდელი და მას ეწოდება AIDA-ს მოდელი.
AIDA-ს მოდელი მოიცავს ოთხ კომპონენტს:
- ყურადღება,
- ინტერესი,
- სურვილი,
- მოქმედება.
ყურადღება… ყურადღება!
წიგნის (ან მოთხრობის, ლექსის, პოემის…) რეკლამის შემთხვევაშიც, პირველ რიგში, მნიშვნელოვანია, მივიქციოთ ყურადღება! ამას მოვახერხებთ პირველი წინადადებით, რომელიც ისეთი უნდა იყოს, როგორც „მასწავლებლის წამოყვირება“, მაგრამ ამ შემთხვევაში, მეტაფორად ვიყენებ მასწავლებლის ყვირილს, ანუ, ეფექტი უნდა ჰქონდეს, როგორც მასწავლებლის ყვირილის შედეგს, ოღონდ ამას სიტყვებით ვაკეთებთ. ძლიერი სათაური, მიმართვის ფრაზა შესაბამისი ვიზულური ეფექტით, -აი, რა იქცევს პირველ რიგში ყურადღებას. ეს ტაშის შემოკვრასავით არის: მეგობრებო, აბა, სწრაფად მოდით აქ, რა უნდა გითხრათ! – ამ ქვეტექსტს ატარებს სათაური, რომელიც ათასგვარი ვარიაციით შეიძლება გაფორმდეს!
ინტერესის აღძვრა
მას შემდეგ, რაც „ტაში შემოვკარით“ და მივიქციეთ ყურადღება, გადავდივართ მეორე საფეხურზე და ეს არის ინტერესის აღძვრა. აქ უნდა ჩამოვთვალოთ არგუმენტები, ფაქტები, სარგებლიანობა, თუ რატომ უნდა წავიკითხოთ ესა თუ ის ტექსტი; რაზეა ეს წიგნი? როდესაც საკმარისად დავაინტერესებთ აუდიტორიას, გადავდივართ უფრო რთულ ნაწილზე.
სურვილის გაღვივება
ინტერესის აღძვრა საკმარისი არ არის ქმედებისთვის და აუცილებელია, ინტერესთან ერთად სურვილიც გავაღვივოთ. როგორ უნდა გავაღვივოთ ეს სურვილი? აი, აქ კი მეტი ძალიასხმევაა საჭირო, რადგან ეს ნაწილი შეიცავს ემოციურ ელემენტებს; თუ ინტერესის აღძვრაში ლოგიკა და არგუმენტები გეხმარებოდათ, ახლა უკვე ემოცია უნდა გამოიწვიოთ. როგორ შეიძლება გამოვიწვიოთ ემოცია? პირადი გამოცდილებით, მაგალითად, რა განიცადეთ, როდესაც ამა თუ იმ ფრაგმენტს კითხულობდით წიგნში, რა იგრძენით? როგორ და რატომ შეგეხოთ ტექსტი? რაზე დაგაფიქრათ? ასეთი გამოცდილებები ინდივიდუალურია და არასდროს იმეორებს სხვის განცდილს, ამიტომ ემოციურ ნაწილზე ფიქრი მოსწავლეებს ძალიან სასარგებლო თვითგახსნისკენ და ემოციური გამოვლენისაკენ წაიყვანს.
მოქმედება
მას შემდეგ, რაც გამოიწვიეთ ინტერესი და აღძარით სურვილი, თქვენს მსმენელს ისღა დარჩენია, რომ სახლში მისვლისთანავე, ხელში აიღოს ის, წიგნი, რომელზეც თქვენ ესაუბრეთ და წაიკითხოს! აი, ამას ჰქვია – მოქმედება!
მარკეტინგში ეს პროდუქტის შეძენაა, მაგრამ რა მნიშვნელობა აქვს, წიგნს არეკლამებ თუ პროდუქტს, როდესაც შედეგად უნდა გამოიწვიო ერთი და იგივე – მოქმედება, სტრატეგიები კი მსგავსია!
