ტექსტზე მუშაობის  ეფექტური მეთოდები 

ეროვნული სასწავლო გეგმის  მიხედვით   თითოეული გამჭოლი კომპენტენცია  მნიშვნელოვანია   სწავლების პროცესში, მედიაწიგნიერება  კი საშუალებას  აძლევს მოსწავლეებს უხვი და  მრავალფეროვანი  ინფორმაცია  დაახარისხონ, გაფილტრონ და მხოლოდ ის შეარჩიონ , რაც მნიშვნელოვანი და საჭიროა  მათთვის.  მინდა გაგიზიაროთ ჩემი გამოცდილება  და შემოგთავაზოთ  შესაბამისი გაკვეთილის გეგმა.

გაკვეთილის მიზანი:  მოსწავლეებმა შეძლონ ნაწარმოების მთავარი სათქმელის ამოცნობა და ავტორის პოზიციის განსაზღვრა. შეადარონ და დაახარისხონ  მიწოდებული ინფორმაცია.

მედიაწიგნიერების მიზნები: 

1. მედიარესურსის კრიტიკული ანალიზი და სინამდვილის რეპრეზენტაციის შეფასება.
2. მედიის მიერ გამოქვეყნებულ ინფორმაციაში სხვადასხვა პერსპექტივისა და ხედვის იდენტიფიცირება, ანალიზი და განხილვა.

გასავითარებელი უნარ-ჩვევები:

1.კრიტიკული და შემოქმედებითი აზროვნების უნარი.

2. მედიაწიგნიერების დაუფლებისა და გამოყენების უნარი.

 ესგ.  სტანდარტი:

ზეპირმეტყველება: ქართ: X. 5.მოსწავლეს   შეუძლია ზეპირი კომუნიკაციის  სტრატეგიების  ამოცნობა და შესაბამისად გამოყენება.

კითხვა:  ქართ. X. 9.მოსწავლეს შეუძლია   სხვადასხვა   ჟანრის მხატვრული ნაწარმოების გაანალიზება.

წერა: ქართ.X.15.  მოსწავლეს შეუძლია დაწეროს  გამოხმაურება წაკითხულ წიგნზე ან მხატვრულ ნაწარმოებზე.

საჭირო წინარე ცოდნა და  უნარები:  მოსწავლეები იცნობენ დ.გურამიშვილის    „დავითიანიდან“ შესაბამის ნაწყვეტებს.

შეუძლიათ:  1. წაკითხული ტექსტის გაანალიზება.

2. ინფორმაციის დახარისხება, შედარება და ანალიზი.

აქტივობა#1    კითხვა -პასუხი

აქტივობის მიზანი:  მოსწავლეებმა მოკლედ მიმოიხილონ ის ეპოქა, რომელშიც მოღვაწეობა უხდებოდა  დავით გურამიშვილს.

1. რომელ საუკუნეში მოღვაწეობდა დავით გურამიშვილი?
2. რა იყო მისი ისტორიული გვარი და საიდან იყვნენ მისი წინაპრები?
3. თუ ზედგენიძეა მისი ისტორიული გვარი, გურამიშვილად რატომ მოიხსენიება?
4. რას თვლის გურამიშვილი ქვეყნის უბედურების მიზეზად?
5. როგორაა გადაჯაჭვული მისი, როგორც პიროვნების ბედი, ქვეყნის ბედთან?
6. რა პრინციპი აირჩია გურამიშვილმა ქვეყანაში შექმნილი მდგომარეობის  გადმოსაცემად და რატომ?

აქტივობა #2 .ჯგუფური მუშაობა

აქტივობის მიზანი: მოსწავლეებმა შეძლონ   მთავარი სათქმელის ამოცნობა. განსაზღვრონ ავტორის პოზიცია, შეადარონ და დაახარისხონ  მიწოდებული ინფორმაცია.

ჯგუფებს მასწავლებელი ურიგებს სამუშაო მასალებს.

თითოეულ ჯგუფს ურიგდება  დავით გურამიშვილის „დავითიანიდან“  თავები:

1. ჯგუფი : „ დავით  გურამიშვილის ლეკთაგან დატყვევება“(ასევე  ადაპტირებული ნაწყვეტი   გურამ გეგეშიძის წიგნიდან „გოდება“, კონკრეტულად  თავიდან  ლეკების ტყვე.  დასაწყისიდან—უსინათლო ჰყო -აქამდე).   ადაპტირებული ნაწყვეტი (ლეკიანობა საქართველოში) წიგნებიდან   ნ.ბერძენიშვილი „ლეკიანობა XVII საუკუნის მეორე ნახევარში“

წიგნი საქართველოს ისტორიის საკითხები „ თბილისი 1968წ“

თ.ბოცვაძე „საქართველო დაღესტნის ურთიერთობის ისტორიიდან“ ,  თბილისი  1968წ

2. ჯგუფი:   .„ დავით  გურამიშვილის ლეკთაგან დატყვევება“(ასევე  ადაპტირებული ნაწყვეტი   გურამ გეგეშიძის წიგნიდან „გოდება“(კონკრეტულად  თავიდან  ლეკების ტყვე. დასაწყისიდან—უსინათლო ჰყო -აქამდე).   .ადაპტირებული ნაწყვეტი ინტერნეტჟურნალიდან „ბურუსი“  თენგიზ ვერულავას  „ დავით გურამიშვილის ბიოგრაფია“(დასაწყისიდან -ტირანულ წამებაში აყენებდნენ   აქამდე)

3.ჯგუფი:  .„ტყვეობიდან გაპარვა  დავითისა“

ადაპტირებული ნაწყვეტი   გურამ გეგეშიძის წიგნიდან „გოდება“(კონკრეტულად  თავიდან  ლეკების ტყვე. ბნელ ხაროში აქედან –კოღოს ლაშქარი დაესია აქამდე)

4.ჯგუფი „შველა ღვთისაგან დავითისა. ტყვეობიდან გაპარვა სარუსეთოში“(ასევე  ადაპტირებული ნაწყვეტი   გურამ გეგეშიძის წიგნიდან „გოდება“(კონკრეტულად  თავიდან  ლეკების ტყვე. სიცოცხლეგამწარებული   აქედან ბოლომდე )

ადაპტირებული ნაწყვეტი ინტერნეტჟურნალიდან „ბურუსი“  თენგიზ ვერულავას  „ დავით გურამიშვილის ბიოგრაფია“(გურამიშვილი დიდხანს როდი შეგუებია -აქედან ბოლომდე)

ამ ტექსტების დამუშავების შემდეგ მოსწავლეები ავსებენ სქემას

მასწავლებელი აფასებს განხორციელებულ აქტივობას და  საჭიროებისამებრ აძლევს  განმავითარებელ შეფასებას.

აქტივობა#3.  ჯგუფის მიერ შერჩეული მოსწავლე კლასის წინაშე აკეთებს პრეზენტაციას.

აქტივობის მიზანი:   პრეზენტატორმა შეძლოს სრულყოფილად წარმოადგინოს ჯგუფის ნამუშევარი, გასაგებად და თანმიმდევრულად მიაწოდოს  აუდიტორიას.

აქტივობა#4.ნაწყვეტის ჩვენება ფილმიდან

მიზანი: მოსწავლეებმა შეძლონ პარალელების გავლება ფილმში ასახულ მოვლენებსა და ტექსტში გადმოცემულ ფაქტებთან

მასწავლებელი მოსწავლეებს უჩვენებს ნაწყვეტს ნიკოლოზ სანაშვილის ფილმიდან“ დავით გურამიშვილი“https://www.youtube.com/watch?v=QKFFCOr7Fiw&t=4639s

და სთხოვს  უპასუხონ კითხვებს:

• შეესაბამება თუ არა განხილული ტექსტები და ნაწყვეტი ერთმანეთს.
• როგორ ფიქრობთ, რატომ შეცვალა სცენარისტმა რეალობა?
• ვინ არის სამიზნე აუდიტორია თითოეული ავტორისათვის.
• რა როლს ასრულებს მუსიკა ფილმში?

დისკუსიის დასრულების შემდეგ  მასწავლებელი სთხოვს მოსწავლეებს, გადახედონ თავიანთ ნამუშევრებს და ერთი  წინადადებით შეაფასონ გაკვეთილი .

გაკვეთილის დასრულების შემდეგ მასწავლებელი მოსწავლეებს ურიგებს თვითშეფასების ბარათებს და მოსწავლეებს აფასებს შეფასების რუბრიკებით

დანართი#1

დანართი#2

მოსწავლეთა  თვითშეფასების რუბრიკა

კედელზე გაკრულია ლექსიკონი იმ ძირითადი სიტყვებისა,  რომლებიც შეხვდებათ მედიატექსტზე მუშაობისას .

გამოყენებული მედეარესურსი

ლეკიანობა ქართლში

„ ლეკიანობა“ -დაღესტნელ ფეოდალთა მიერ მოწყობილი  წვრილ-წვრილი თავდასხმები საქართველოს ბარის მოსახლეობაზე მიზნად ისახავდა  ქონების , საქონლისა და ტყვეების გატაცებას.მოგვიანებით დასახლებული ტერიტორიების დაპყრობასა და დამორჩილებული მოსახლეობის დახარკვას.დაღესტნელთა შემოსევები მე-16 საუკუნიდან დაიწყო და თავდაპირველად ეპიზოდურ  ხასიათს ატარებდა.აბას პირველის ლაშქრობათა შემდეგ დაღესტნელებმა აღმოსავლეთ კახეთის დაცარიელებულ მიწებზე იწყეს ჩასახლება და შექმნეს ეგრეთწოდებული „უბატონო თემები“,  რომლებიც თავისებურ  პლაცდარმად იქცნენ შემდგომი თავდასხმებისათვის. ქართლში კი ლფეოდალთა შემოსევები მეთვრამეტე საუკუნის ოციან წლებში დაიწყო ,ხოლო მეორე ნახევრიდან წვრილ-წვრილი თავდასხმები ტერიტორიების დასაპყრობლად გამიზნულმა ლაშქრობებმა შეცვალა .

„ლეკიანობას „ ხელს უწყობდა ფეოდალური დაქსასულობა საქართველოში , ლეკთა რაზმები ხშირად მოჰყავდათ მეფეებს ფეოდალებთან ან ტახტის პრედეტენდებთან საბრძოლველად. ფეოდალთა ექსპლოატაციით შევიწროებული გლეხი გაურბოდა მეპატრონეს და თავს აფარებდა უბატონო ლეკებს, იყენებდა მათ საკუთარ მებატონეთა წინააღმდეგ ,ქართველი გლეხი ლეკდებოდა, რადგან გალეკება მისთვის უბატონობას ნიშნავდა. ლეკიანობამ აუნაზღაურებელი ზარალი მოუტანა საქართველოს. მოსახლეობა კატასტროფულად შემცირდა ,ზოგიერთი მხარე მოსახლეობისგან დაიცალა, კულტურული მეურნეობა დაეცა .

               გამოყენებული მედეარესურსი  –  ლეკების ტყვე

ლამისყანა ის სოფელია, საიდანაც გაიტაცეს დავითი. სწორედ აქედან იწყება მისი ცხოვრების ეკლიანი გზა. გამტაცებელს რომ მსხვერპლის ნამდვილი ფასი სცოდნოდათ, უფრო მაგრად გაბაწრავდნენ და გაქცევის საშუალებას არ მისცემდნენ, ქვეყნის წახდენის მიზეზით დავითი ძნელბედობის ვიწრო მოლიპულ ბილიკებს მიჰყვება და ნათესავებთან აფარებს თავს ლამისყანაში. იმ უბედურ დღეს დავითი ალიონზე ამდგარა და ქსნის ხოდაბუნებისაკენ ორი კაცით წასულა, რათა მამითადი წესისამებრ გადაეხადა. ყანის მკელები შორიდან ყოფილან მოსასვლელნი და მათ მოლოდინში ცივი წყლით პირის დასაბანად დავითი წყაროსთან მისულა, თოფი და ხმალი მუხის ძირას მიუყუდებია და, როცა პეშვი წყლით აუვსია თავს მზირად დამსხდარი ლეკები წარსდგომია. წყარო, საიდანაც დავითი გაიტაცეს დღესაც მოჩუჩუხებს. დარანში გატვრენილი თევზებივით უხმოდ მსხდარ ლეკებს ძვირფას თოფიარაღ ასხმული, კარგად ჩაცმული ჭაბუკი დავითი შეუპყრიათ .ის ორი კი, ვინც პოეტს თან ახლდა, არც პოეტის მონათხრობში ჩანან სადმე და არც თანამედროვეთ შემოუნახავთ რაიმე ცნობა მათ ვინაობასა და ასავალ- დასავალზე.

დრო იყო ავი .ადამიანზე ნადირობა, ტყვედ გაყიდვა და ამით სახელისა და ფულის შოვნა სასახელო საქმედ ითვლებოდა, ამიტომ ამ სათაკილო ხელობას ბევრი მიმდევარი ჰყავდა. ვისაც მკლავი უჭრიდა, ძალა მოსდევდა და ნამდვილი ჯიგიტის სახელი ენატრებოდა, რამდენიმე თავზე +ხელაღებულ კაცთან ერთად თავს რისხვად ატყდებოდა მოძმეთ და ახლო მეზობლებს.

ლეკები დატყვევებულებისათვის მიწას სიღრმეში ორ-ნახევარ მეტრამდე და უფრო ღრმადაც თხრიდნენ.  მიწის სინესტით, ოფლის, შმორისა და უწმიდურებისაგან იქაურობა ისე ყარდა, რომ იქ მყოფნი იტანჯებოდნენ და სიკვდილს ნატრობდნენ . ხაროებს უზარმაზარი ქვის დოლაბები ეფარა, შიგ სინათლის სხივები ოდნავ ცრიატებდა, რის გამოც იქ მოხვედრილმა, ბევრმა დაკარგა თვალისჩინი,  სიჭაბუკეში გადატანილ ამ განსაცდელს ვერც გურამიშვილმა გაუძლო. სიბერეში უწია და უსინათლო ჰყო .

ბნელ ხაროში უსასოქმნილი სიკვდილს მშვიდად ელოდა და უფალს ცოდვების მიტევებას სთხოვდა. ერთ საღამოს საშინელმა ქარბორბალმა გადაუარა უნცუქულის შემოგარენს, ციდან თქეში წამოვიდა, ხაროში წყალი ჩავარდა და დავითს ეგონა, რომ უსახელო სიკვდილი ეწვია ,სწორედ ამ დროს საყარაულო, რომელზედაც დოლაბის ასაწევი ოწინარი ება, წაიქცა და დოლაბი ჰაერში აიტაცა, წყალმა დავითი ზედაპირზე აატივტივა და ხევისაკენ გაიტაცა ,ტყვეობიდან თავდახსნილი გაშიშვლებულ ჯაგის ფესვებს ჩაეჭიდა და ასე გადარჩა სიკვდილს, იგი სამშობლოსაკენ დაადგა გზას ,მაგრამ ლეკები კვალში ჩაუდგნენ, იპოვეს ,თავში კეტი დაჰკრეს, დასისხლიანებულ ხელ-ფეხზე ჯაჭვი დაადეს, გაპარვისათვის მაგრად დააპანღურეს, უმოწყალოდ სცემეს , დაადეს ცხენზე, ხურჯინივით გადაჰკიდეს და ისევ უნცუქულში უფრო ღრმა ხაროში ჩააგდეს,  ამ მიმე გასაჭირში უფალს მოუხმო საშველად, ძილში ხმა ჩაესმა ,რად არ წახვალ შინაო, რადგან ღმერთის ძალა იგრძნო იგი აღარ შეუშინდა დარაჯებს, დასისხლიანებული ხელებით მიწა თხარა და თავი სიბნელეს შეაფარა , მეორე გაქცევა ბედნიერი აღმოჩნდა, თუმცა უჭმელ-უსმელი,, ნაცემ-ნატანჯი, ჩამოძენძილი  დღე გზას განაგრძობს და ტყე-ღრეში დაეხეტება, გეზი ჩრდილოეთისაკენ აიღო, დღის მზის საშუალებით მიიკვლევს გზას ,ღამით მთვარეს უჭვრეტს, შვიდთა ვარსვლავთა საიდუმლოც იცის, მაგრამ თავს ახალი უბედურება დაატყდა , შეიქმნა საშინელი ჭექა-ქუხილი, ელვისაგან ვერაფერს ხედავდა, ციდან სეტყვა წამოვიდა, სეტყვის თავში დაცემის შიშით თუ,რამ ებადა თავზე დაიხვია, ტანს აღარ სჩიოდა, ბედად ელვის შუქზე გამოქვაბული დალანდა და შიგ შეძვრა, ღმერთს გადარჩენისათვის გულით შესტირა,მრადგან სამსხვერპლო ზარაკი არ ჰყავდა. სამი დღე შამბიანში იწვა, დღისით ჯაგებში ძვრებოდა, მხოლოდ ღამით  ვიდოდა. ხუთი დღე და ღამე შვიდი ცალი ტყემლის ანაბარად იყო.  მშიერს უფალმა ორი კიტრი და საზამთროს ნახევარი ნაჭერი უბოძა ,თუმცა მალევე წაართვა,  შიმშილისაგან გასავათებულმა გაურეცხავად მაინც  არ ინდომა საზრდო.  მდინარესთან მივიდა. დახრილს უბიდან კიტრები ამოუცვივდა და წყალმა წაიყო, დაედევნა და ლამის დაიხრჩო, მაშინ კი უზენაესს საყვედური შეჰკადრა, თუმცა მალევე მოინანია, რადგან მალე ბაღს მიადგა ,უბე ხილით აივსო და დაბინდების მოლიდინში ჩალიანში შევიდა, იქ კი კოღოს ლაშქარი დაესია.

სიცოცხლე- გამწარებულმა და ყველაფერში ხელმოცარულმა გადაწყვიტა იქვე,  კალოსთან ,მყოფ ხალხთან მისულიყო, აჩქარებული ნაბიჯით მიუახლოვდა კალოს მლეწავებთ, რომლებსაც ყელზე ჯვრები ეკიდათ. ნაგვემი და ჩამოძენძილი ადამიანი გლახაკად მიიჩნიეს და ხლება შესთავაზეს ,ამის გამგონი დავითი მიხვდა, რომ სარუსეთომდე მიეღწია და სიხარულით ჯვარს ემთხვია .

ვიღაც დაძონძილ გადამთიელს რუსი ყაზახი გამოუჩნდა შემწედ და მომვლელად მისი ამაგი მშობელი მამისას შეადარა, რადგან საოცარი გულშემატკივრობა და მზრუნველობა გამოიჩინა. თარჯიმნად ჩრდილოეთში დიდი ხნის გადასული   ფხოველი იანვარა მოგვარეს და მისი შემწეობით გაიგეს დავითის შესახებ . თერგის მიდამოებში დიდხანს არ გაჩერებულა პოეტი, რადგან ეჩქარება, მოსკოვს ხომ მეფე ვახრანგ VIთავისი ამალითაა შეხიზნული.

მკვლევრები ერთ რამეში თანხმდებიან ,დავითის ტყვეობა დიდხანს არ გაგრძელებულა, რადგან ლეკები ტყვეებს დიდხანს არ აჩერებდნენ, თუ არავინ გამოისყიდდა სტამბულისა და ალეპოს ბაზრებზე მიერეკებოდნენ.დავითის  გაქცევა  ზაფხულში მომხდარა, ივლისის თვეში ,გაქცევით კი აგვისტოს მიწურულს გაქცეულა. პოეტს მჟავე კოწახული და ტყემალი ხვდება გზაში.  აკადემიკოს კორნელი კეკელიძის აზრით ,ყურძნობისას ის უკვე თერგზე იმყოფება. სავარაუდოდ, გურამიშვილი 1729 წელს დაუტყვევებიათ, მოსკოვში ჩასული პოეტი თაყვანს სცემს ვახტანგსა და ბაქარს ,როგორც ქართველთა მეფეებს, თუმცა მათ სამეფო აღარა აქვათ და სკრიპტრას თაჯს, თომარს და მურასა ხმალს ტყუილად დაატარებენ, მათთან მისულმა გურამიშვილმა ჯაბადარბაშობა მიიღო და მათ სამასახურში ჩადგა.

ელგუჯა მაღრაძე „გოდება“

გამოყენებული ლიტერატურა:

1. ნ.ბერძენიშვილი „ლეკიანობა XVII საუკუნის მეორე ნახევარში“

2. წიგნი საქართველოს ისტორიის საკითხები „ თბილისი 1968წ“

3. თ.ბოცვაძე „საქართველო დაღესტნის ურთიერთობის ისტორიიდან“  „თბილისი 1968წ“