თელავის რაიონის სოფელ ყარაჯალაში მშობლების გადაწყვეტილებას მისი გათხოვების შესახებ 16 წლის გოგონა არ დაეთანხმა და თავი მოიკლა. სკოლის დირექტორმა განაცხადა, რომ ეს არ არის პირველი შემთხვევა, როცა არასრულწლოვანი იძულებით გათხოვების გამო სიცოცხლეს თვითმკვლელობით ასრულებს.
საქართველოს კანონმდებლობით, არასრულწლოვანთან სქესობრივი კავშირის დამყარება სისხლის სამართლის დანაშაულია. კანონი რეალობისგან შორს დგას. უფლებადამცველი ანა აბაშიძე გვიხსნის, რომ გადაწყვეტილებას არასრულწლოვანის დაქორწინების თაობაზე მშობლები ხშირად კანონის დარღვევად ვერ აღიქვამენ. თავიანთ საქციელს ისინი სოციალური ფაქტორებით ხსნიან და თავს იმართლებენ, რომ გოგონა „პატრონს ჩაბარდება” ან „ქმარი მიხედავს”.
ადრეულ ასაკში ქორწინებას სპეციალისტები გენდერულ ჭრილში განიხილავენ, რადგან მისი მსხვერპლი საქართველოში უმეტესად გოგონაა. ამ გოგონების პარტნიორები, ჩვეულებრივ, მათზე 10-15 წლით უფროსი მამაკაცები არიან.
ანა აბაშიძე ადრეული ქორწინების უარყოფით ასპექტებზე მსჯელობს. პირველი ასეთი ასპექტი არასრულწლოვანის მიერ სკოლის მიტოვებაა – ნაადრევად დაქორწინებული გოგონები საშუალო განათლებას ვერ იღებენ. 2013 წლის სახალხო დამცველის ანგარიშში აღნიშნულია, რომ ბოლო ორი წლის განმავლობაში საქართველოში სკოლა 7 000-ზე მეტმა გოგონამ მიატოვა. „ანგარიშში მითითებული არ არის, რატომ მიდიან გოგონები სკოლიდან, თუმცა არსებობს გონივრული ეჭვი, რომ ისინი ოჯახებს ქმნიან, რის შემდეგაც იძულებულნი ხდებიან, სწავლას თავი დაანებონ”, – ამბობს ანა აბაშიძე.
უფლებადამცველი საზოგადოებაში დამკვიდრებულ სტერეოტიპებს ებრძვის და ამბობს, რომ ადრეულ ასაკში იძულებითი ქორწინება ეთნიკური მახასიათებელი არ არის. მაგალითად მას გაეროს მოსახლეობის ფონდის მიერ ჩატარებული კვლევის შედეგი მოჰყავს. კვლევის თანახმად, მარნეულში ბოლო ხუთი წლის განმავლობაში 400-მდე გოგონა გამოვიდა სკოლიდან. ანა ეთნიკურ ფაქტორს გამორიცხავს. მას მიაჩნია, რომ საქართველოს რომელ რეგიონშიც უნდა ჩატარებულიყო კვლევა, შედეგი თითქმის ასეთივე იქნებოდა და რომ სტერეოტიპების შექმნის წინა პირობა ინფორმაციის სიმწირეა.
ადრეულ ასაკში იძულებით დაქორწინებული გოგონები ხშირად ხდებიან ოჯახში ძალადობის მსხვერპლნი. ანა ამბობს, რომ უმეტესად მათ არც ოჯახის დაგეგმვის საშუალება ეძლევათ, რადგან დომინანტურ პოზიციაზე მყოფი მამაკაცი თავად წყვეტს, რამდენი შვილი ჰყავდეს.
მეან-გინეკოლოგი, სამეანო დეპარტამენტის ხელმძღვანელი მამუკა ნემსაძე ადრეულ ასაკში სქესობრივი კავშირისა და ორსულობის პერიოდის სირთულეებზე საუბრობს. „ყველაფერი ნაადრევი, სიკვდილის გარდა, არ გახლავთ კარგი. შესაძლოა, ეს ასაკი საპასპორტოდ მისაღები იყოს, მაგრამ გოგონას ორგანიზმი ორსულობისთვის მზად არ არის. ის სამეანო გართულებათა უდიდესი რისკის პირისპირ დგას, ემუქრება ჰიპერტენზიის, პრეეკლამფსიის, ნაადრევი მშობიარობის საფრთხე, როგორც საკუთარი, ასევე ახალშობილის ტრავმა, სამეანო სისხლდენები, ინფექციური გართულებები ლოგინობის პერიოდში”, – ამბობს მამუკა.
ადრეულ ასაკში იძულებით ქორწინებაზე ყურადღებას ამახვილებს სახალხო დამცველი. 2013 წლის ანგარიშში წაიკითხავთ: „ჩვენი სოფლიდან ერთი გოგო მამამ 10 ძროხად მიჰყიდა 45 წლის კაცს, ამ გოგოს არ უნდოდა ამ კაცზე გათხოვება და სხვასთან ერთად გაიპარა სახლიდან”; „ჩემს მშობლებს ვეუბნები, რომ თუ ძალით გამათხოვებენ, თავს მოვიკლავ. ამას ყოველდღე ვუმეორებ, რომ არ გამათხოვონ”.
პრობლემის მოსაგვარებლად ომბუდსმენის რეკომენდაციები ასეთია:
● ყველა ბავშვის მიერ კანონით გათვალისწინებული სავალდებულო განათლების მიღება;
● ყველა საგანმანათლებლო დაწესებულების მიერ ბავშვთა ადრეულ ასაკში ქორწინების ფაქტების შესახებ ინფორმაციის მიწოდება შესაბამისი სახელმწიფო სტრუქტურებისთვის;
● არასრულწლოვანთა დაცვა მშობლის ან სხვა კანონიერი წარმომადგენლის მხრივ უფლებათა ბოროტად გამოყენებისგან და კანონმდებლობით გათვალისწინებული სანქციების ამოქმედება ბავშვის უფლებების დამრღვევთა მიმართ;
● პედაგოგთათვის, ბავშვთა და მშობელთათვის ცნობიერების ამაღლების მიზნით სათანადო ღონისძიებების ჩატარება, რაც ხელს შეუწყობს ადრეულ ასაკში ქორწინების პრაქტიკის გაუქმებას.
