წერის პროცესის დასრულება – ნაწერის წარდგენა საზოგადოებისათვის

წინა წერილებში შემოგთავაზეთ წერის ორი ეტაპის (წერამდე და უშუალოდ წერის პროცესი) საქმიანობების აღწერა. ამჯერად გაგიზიარებთ გამოცდილებას იმის შესახებ, თუ რა შეიძლება გაკეთდეს წერის პროცესის დასრულების შემდგომ. მეთოდურ ლიტერატურაში ეს ეტაპი ამგვარი სახელწოდებით მოიხსენიება: ნაწერის წარდგენა საზოგადოებისათვის. ნაწერის წარდგენაში იგულისხმება, რომ ის ან უნდა წაიკითხონ, ან უნდა მოუსმინონ. “მწერალი” საკუთარი თავის პირველი აუდიტორიაა, მაგრამ მას სხვების რეაქციაც აინტერესებს. წარდგენის რამდენიმე  ფორმა არსებობს:

·ავითარებს აუდიტორიის გრძნობას; 

·ავითარებს ერთობლივი სწავლის, თანატოლებთან აზრების გაზიარების და რედაქტირების უნარებს; 

·ხაზს უსვამს იმას, რომ ყოველ მოსწავლეს აქვს საყურადღებო აზრები და გამოცდილება, რომელთა გამოყენებაც შეიძლება ნაყოფიერად; მოსწავლე უნდა მიხვდეს, რომ თანატოლები მნიშვნელოვან რესურსს წარმოადგენენ ნაწერის შეფასების  პროცესში; 

·ეხმარება მოსწავლეებს არჩევანის გაკეთებასა და გადაწყვეტილების მიღებაში („მოვისმენ ყველა აზრს და საბოლოოდ გადაწყვეტილებას მაინც მე ვიღებ).

  “ავტორის წრისათვის” მასწავლებელმა და მოსწავლეებმა ერთად უნდა დაადგინონ წესები (მაგალითად, რეგლამენტი, თანამიმდევრობა, კორექტულობა და ა.შ.). 

  “ავტორის წრის” პროცედურებია:

·ჩვეულებრივ, ავტორი ზის წრეში, როგორც აუდიტორიის ნაწილი. 

·მსმენელთა პირველი გამოხმაურება უნდა იყოს კომენტარები პოზიტიური მონაკვეთის, კონკრეტული ძლიერი მხარეების შესახებ. მსმენელებმა შეიძლება ისაუბრონ მათი საერთო შთაბეჭდილებების, განსაკუთრებით ცოცხალი პასაჟების, საინტერესო აღწერების, შესავალი ან ფინალური ნაწილების შესახებ. 

·ავტორის თხოვნით მსმენელებმა შეიძლება მას ნაწერის სრულყოფის, გაუმჯობესებისათვის რჩევები მისცენ (მაგალითად, უფრო ადეკვატური ლექსიკური ერთეულების შერჩევა, ზოგიერთ ფრაზაში სიცხადის შეტანა, დამატებითი დეტალები და სხვა). 

·ავტორები გულახდილნი უნდა იყვნენ და როგორც თანაკლასელებს, ისე  მასწავლებელს გაუზიარონ ის სირთულეები, რომლებიც მათ წერის პროცესში შეხვდათ (მაგალითად, გაუჭირდათ თუ არა დაწყება, შემოაკლდათ თუ არა სიტყვის მარაგი, ბრკოლდებოდნენ თუ არა აზრის ჩამოყალიბების დროს და ა.შ.). ამასთან, გაუზიაროს, როგორ მოახერხა რომელიმე სირთულის დაძლევა.

·მასწავლებელს შეუძლია დააკვირდეს და აღნუსხოს მოსწავლეთა (როგორც წარმომდგენის, ისე მსმენელებისა) მონაწილეობა შეფასების ცხრილების ან ჩანაწერების გამოყენებით. 

·მასწავლებელს შეუძლია ჩაინიშნოს, რა ტიპის კომენტარები გაკეთდა მოსწავლეების მიერ ან რა შეკითხვები დაისვა. ეს დახმარებას გაუწევს მას იმის დადგენაში, თუ როგორ ფიქრობენ და აზროვნებენ მოსწავლეები, რამდენად შეუძლიათ არსებითისა და მნიშვნელოვნის დანახვა, როგორია მათი ლიტერატურული გემოვნება, ალღო და ა.შ. 

 ავტორის წრის ვარიანტი შეიძლება ამგვარიც იყოს: მოსწავლეებმა თავიანთი საბოლოო ნამუშევრები წაუკითხონ უმცროსკლასელებს ან სხვა საზოგადოებას (მაგალითად, უფროსებს). თუ წერითი ნამუშევარი გამოიკვრება, სასურველია, იქვე გამოვაკრათ თანატოლთა პოზიტიური კომენტარებიც. 

ცნობილი ფრაზაა: „თუ გინდა წერო კარგად, წერე ხშირად”. მაგრამ ყველა მასწავლებლისათვის ცნობილია, რომ მოსწავლეები ყველაზე უხალისოდ სწორედ წერით დავალებებს ეკიდებიან. მათ წასახალისებლად შემოგთავაზებთ რამდენიმე საშუალებას.   

ავტორის სკამი. თუ მოსწავლეს აძლევთ საშუალებას, წარუდგინოს თანაკლასელებს საკუთარი ნაწერი, გამოარჩიეთ თუნდაც უმნიშვნელო დეტალით  ავტორის სკამი (მაგალითად, დაუდგით მას გვერდით ქოთნით ყვავილები, შეგიძლიათ შემოახვიოთ ლამაზი ყელსახვევი, დაუდგათ ტრაფარეტი). ეს წამახალისებელი საშუალება განსაკუთრებით ამართლებს შემოქმედებითი წერის დროს. საკმარისია, ერთხელ შესთავაზოთ „ავტორის სკამის” იდეა მოსწავლეებს, რომ შემდეგში თავად გამოიჩენენ მისი მორთვის ინიციატივას. მახსოვს, როცა მეექვსე კლასელებს ამის საშუალება მივეცი, რამდენი შემოქმედებითი იდეა წამოვიდა კლასისაგან. რაც მთავარია, ყველას გაუჩნდა იმ სკამზე დაჯდომის სურვილი, ამიტომ წერითი დავალებაც ხალისით შეასრულეს. კენჭისყრაც კი დაგვჭირდა იმისათვის, თუ ვინ წარმოადგენდა საკუთარ ნამუშევარს, იმდენად ბევრი იყო მსურველი.   

კვირის / თვის ავტორი. ყოველ კვირაში ან თვეში გამოყავით თითო ავტორი და მათი ნამუშევარი გამოაკარით კლასში ან დერეფანში ამისათვის მომზადებულ სპეციალურ დაფაზე. Aაქვე შეიძლება გამოიკრას მოსწავლის ბიოგრაფია და ფოტოსურათი. სასურველია, რომ კვირის ავტორი თავად მოსწავლეებმა შეარჩიონ მასწავლებელთან ერთად წინასწარ შემუშავებული კრიტერიუმების მიხედვით.

ადგილობრივი გაზეთები. მოსწავლეებს შეუძლიათ წარმოადგინონ თავიანთი ნაწერი ადგილობრივ პრესაში, წერონ ადგილობრივი გაზეთის გარკვეული რუბრიკებისათვი (მაგალითად, მოზარდები გვწერენ, წერილები რედაქტორს და ა.შ.). წაახალისეთ მოსწავლეები, თავად მოიფიქრონ რუბრიკის სათაური, სავარაუდო თემატიკა და მინი პროექტის სახით შესთავაზონ პრესის წარმომადგენლებს.

საინფორმაციო ბიულეტენი მშობლებისათვის / ადგილობრივი საზოგადოებისათვის. შესთავაზეთ მოსწავლეებს შექმნან საინფორმაციო ბიულეტენი  მშობლებისთვის და / ან ადგილობრივი საზოგადოებისათვის. მოსწავლეთა ნაწერები უფრო საინტერესოს გახდის ამ ბიულეტენს, თავად მოსწავლეები კი იამაყებენ იმით, რომ მათმა ნაწერმა უფრო დიდი აუდიტორია მოიპოვა. 

ვიდრე წერითი ნაშრომის შესახებ აზრების გაცვლაში ჩაერთვებიან, სასურველია, რომ მოსწავლემ (ავტორმა) დაიწყოს საკუთარი ნამუშევრის გაანალიზება. ეს მათ ეხმარება ნაწერის გაუმჯობესებაში, ასევე გარკვეული საკითხების უკეთ ჩამოყალიბებაში. შეკითხვების ნუსხას, რომელსაც გთავაზობთ, შეუძლია დახმარება გაუწიოს მოსწავლეებს საკუთარ ნაწერზე ფიქრში. ასეთი შეკითხვები მოსწავლეებს შეიძლება მასწავლებელმა მიაწოდოს ან თავად მოსწავლემ შექმნას მასწავლებელთან ერთად.

 

·რას განვიცდი იმის მიმართ, რაც უკვე დავწერე? 

·რა არის კარგი, რისი გაუმჯობესებაც შემიძლია? 

·რა არის ჩემი მიზანი? 

·არის რამე ისეთი, რაც არ შეესაბამება მიზანს ან არასწორად მეჩვენება? 

·რა აღმოვაჩინე წერისას? 

·რა არის ერთი, ყველაზე უმნიშვნელოვანესი რამ, რისი შეტყობინებაც მსურს ჩემი  ნაწერით აუდიტორიისათვის? 

·როგორ შემიძლია ავაგო ეს აზრი? არის ისეთი ადგილები, სადაც ჩემი მთავარი აზრიდან გადავუხვიე? 

·ვინ არის ჩემი აუდიტორია? რა ინტერესები აქვს?

·რას იფიქრებენ ჩემი მკითხველები, რომლებიც ჩემს ნაწერს წაიკითხავენ / მოიმენენ? 

·სავარაუდოდ, რა შეკითხვები დასვამენ? 

·რა დამეხმარება ნაწერის გაუმჯობესებაში (რომელი ამოვირჩიო ჩამოთვლილთაგან)? 

ახალი შავი ვარიანტის დაწერა;

თანატოლებთან საუბარი;

მასწავლებელთან საუბარი;

წიგნი;

ხელახლა ხმამაღლა წაკითხვა;

ჩუმად წაკითხვა, რამდენჯერმე გადაკითხვა;

ამ ჟანრის / ფორმის ნიმუშის წაკითხვა;

იქნებ დროებით გადავდო;

ეს აზრი სხვა ჟანრში  / ფორმით მოვსინჯო; 

რაც შეეხება წერითი ნაწერების შეფასებას, ამის შესახებ მომდევნო სტატიაში გესაუბრებით.