პარასკევი, მარტი 29, 2024
29 მარტი, პარასკევი, 2024

პრეზენტაციის უნარების განვითარება

კარგ პრეზენტერად არავინ იბადება, საჯარო საუბრის ხელოვნება შეძენლი კომპეტენციაა
პრეზენტაციის მეშვეობით მასწავლებელი მოსწავლეებს ინფორმაციას, ხედვას თუ იდეას გადასცემს. ეფექტური პრეზენტაცია ხელს უწყობს შესწავლას, მოსწავლეთა ჩართულობას და საკითხის ნათლად გაგებას. საჯარო პრეზენტაციის უნარი ერთ-ერთი ლიდერული უნარ-ჩვევაცაა. არსებობს სტერეოტიპი იმის თაობაზე, რომ ადამიანები საჯარო გამოსვლის უნარით იბადებიან. ცნობილ და წარმატებულ საჯარო გამომსვლელთა ისტორიები კი საპირისპიროს ამტკიცებს. ალბერტ აინშტაინი, ჯონ კენედი და მარტინ ლუთერ კინგი აღნიშნავენ თავიანთ ჩანაწერებსა თუ ინტერვიუებში, თუ როგორ ეშინოდათ, როცა თანატოლების წინაშე უწევდათ გამოსვლა. სხვადასხვა კვლევა ამტკიცებს, რომ საჯარო გამოსვლისა და პრეზენტაციის უნარი შეძენილია და მას მუდმივი პრაქტიკა და დახვეწა სჭირდება. 

მასწავლებლის მაღალი საგნობრივი კომპეტენცია ავტომატურად არ გულისხმობს პრეზენტაციის უნარის სრულყოფილად ფლობას. ამდენად, მასწავლებელი შესაძლოა საგნის სიღრმისეული ცოდნით გამოირჩეოდეს, მაგრამ ცოდნის გადაცემის უნარი სათანადოდ განვითარებული არ ჰქონდეს. ყურადსაღებია, რომ არაეფექტური პრეზენტაცია სწავლისთვის დამაბრკოლებელი ფაქტორი შეიძლება გახდეს. შესაძლებელია, მან გამოიწვიოს დემოტივაცია, შეამციროს მოსწავლის ჩართულობა და მასწავლებლის მიმართ ნდობა. პრეზენტაციის მეთოდების, ტექნიკის, დამხმარე საშუალებების სწორად შერჩევა უმთავრეს როლს ასრულებს პრეზენტაციის ეფექტურობის უზრუნველყოფაში. ცნობილი ფსიქოლოგი სტივენ პინკერი და ფილოსოფოსი რებეკა ნეუბერგერ გოლდშტაინი იმედგაცრუებული დარჩნენ ერთ-ერთი საჯარო გამოსვლის შემდეგ, რადგან მსმენელთა დაინტერესება ვერ მოახერხეს. საჯარო დისკუსიას მრგვალი მაგიდის პრინციპით წარმართავდნენ და მსოფლიო ისტორიაზე ადამიანის გონისა და არაცნობიერის გავლენაზე მჯელობდნენ. საჯარო დისკუსიის დროს ფასილიტატორი აუდიტორიისგან ზურგშექცევით იჯდა. საჯარო გამოსვლის ასეთმა ფორმატმა დიდწილად განაპირობა გამომსვლელთა წარუმატებლობა. შეცდომის გამოსწორების მიზნით პინკერმა კოლეგებს შესთავაზა, თავიანთი საჯარო მსჯელობა ანიმაციად გადაექციათ. იდეამ გაამართლა და კომუნიკაცია ავტორებსა და მაყურებლებს შორის წარმატებით შედგა. 

მასწავლებლმა ინფორმაციის პრეზენტაცია ეფექტური კომუნიკაციის მეთოდებით უნდა განახორციელოს. კომუნიკაციის პროცესი ექვს ფუნდამენტურ კომპონენტს მოიცავს, რომელთა განსაზღვრა და გათვალისწინება აუცილებელია: 1) ინფორმაციის გადამცემი, 2) ინფორმაციის გადაცემის გზები (მოსმენა, დანახვა, შეგრძნება და ა.შ.), 3) ინფორმაცია/შინაარსი, 4) ინფორმაციის მიმღები, 5) ხმაური (შიდა და გარე ფაქტორები, რომლებიც აბრკოლებს ინფორმაციის გადაცემას ან მიღებას, მაგალითად, ყურადღების გაფანტვა, ნერვიულობა, ტრანსპორტის ხმა), 6) უკუკავშირი (აუდიტორიის რეაქცია და პრეზენტერის რეაგირება). აღნიშნული კომპონენტებიდან პრეზენტერი უშუალოდ აკონტროლებს პირველ სამს, ხოლო დანარჩენ სამ კომპონენტზე გარკვეული გავლენის მოხდენა შეუძლია. 

პრეზენტაციის ორი ძირითადი ტიპი არსებობს: ინფორმაციული და დამარწმუნებელი. ინფორმაციული პრეზენტაციის სტრუქტურა სამი ფაზით განისაზღვრება: 1) აუდიტორიის მომზადება/შესავლის სახით პრეზენტაციის თემის და მთავარი საკითხების გაცნობა; 2) ინფორმაციის მიწოდება; 3) გაზიარებული ინფორმაციის შეჯამება. ინფორმაციული პრეზენტაციის ტიპი ყველაზე გავრცელებულია აკადემიურ და ბიზნეს-საქმიანობაში და უმეტეს შემთხვევაში ქრონოლოგიური პრინციპით იწყობა. გაკვეთილის დროს მასწავლებლებს მუდმივად უწევთ ინფორმაციის გადაცემა. იმისათვის, რომ ინფორმაციული პრეზენტაცია მოსაბეზრებელი არ იყოს, მასწავლებელმა უნდა გამოიყენოს მულტისენსორული მეთოდები. 

დამარწმუნებელი პრეზენტაციის მიზანია, კონკრეტულ აუდიტორიას შეაცვლევინოს აზრი, პოზიცია, დამოკიდებულება ან ქცევა. სტრუქტურულად ასეთი ტიპის პრეზენტაცია ხუთი ფაზისგან შედგება: 1) პრობლემის დასახვა, 2) პრობლემის გააზრება, 3) პრობლემის გადაჭრის შემოთავაზებული გზის გაცნობიერება, 4) პრობლემის გადაჭრის გზის ვიზუალიზაცია, 5) აუდიტორიის მიერ შემდგომი ქმედებების გაცნობიერება. პრეზენტაციის დროს მნიშვნელოვანია, დასახული პრობლემა დაუკავშირდეს აუდიტორიის საჭიროებას, შემდგომ ეტაპებზე კი აუდიტორია ჩაერთოს პრობლემის გადაჭრის გზების გააზრებასა და მომდევნო ქმედებების შემუშავებაში. 

არავერბალური კომუნიკაციის როლი

აუდიტორიის მიერ საკითხის გაცნობიერება, როგორც ვერბალური, ისე არავერბალური ფორმით, ინფორმაციის მიწოდებას მოითხოვს. დადგენილია, რომ უმეტეს შემთხვევაში ვერბალური გზით გადაცემული ინფორმაციის 1/3 და არავერბალური გზით გადაცემული ინფორმაციის 2/3 ნარჩუნდება. გახსოვდეთ, რომ თქვენი არავერბალური სიგნალები ვერბალურ კომუნიკაციასთან Aთავსებადი უნდა იყოს და სიტყვიერად მიწოდებულ ინფორმაციას არ უნდა ეწინააღმდეგებოდეს. არავერბალური სიგნალები როგორც ცნობიერი, ისე არაცნობიერი გზით _ ჟესტებით, ჩაცმულობით, მანერებით, გამომეტყველებით, სხეულის მოძრაობით, ენთუზიაზმის  ხარისხით და ა.შ. გადაიცემა.

ფუნქციური ენის როლი

პრეზენტერისთვის ასევე ყურადსაღებია ფუნქციური ენის როლი წარმატებულ პრეზენტაციაში. პრეზენტაციის თითოეული ფაზისთვის რეკომენდებულია სპეციფიკური ფუნქციური ენობრივი მასალის გამოყენება, რომელსაც ქვემოთ ცხრილის სახით წარმოგიდგენთ. ფუნქციური ენა არა მხოლოდ სტრუქტურულად კრავს პრეზენტაციას, არამედ აუდიტორიის კონცენტრაციის უნარის შენარჩუნებაშიც ეხმარება პრეზენტერს. 

შესავალი/თემის
გაცნობა

დღეს, მე ვისაუბრებ…

როგორც მოგეხსენებათ…

დღეს მე შემოგთავაზებთ…

ამ გამოსვლაში მე გავაანალიზებ

ამ გამოსვლაში ძირითადად ყურადღებას გავამახვილებ…

დამატებითი
არგუმენტები

პირველ რიგში/უპირველეს ყოვლისა

ამასთან ერთად/უფრო მეტიც

გასათვალისწინებელია კიდევ ერთი საკითხი…

ახლა მინდა, შემდეგ საკითხზე გადავიდეთ

სულ ეს მინდოდა მეთქვა პირველ საკითხზე…

ეს არგუმენტი შემდეგ საკითხსაც უკავშირდება.

საწყის თეზისთან დაბრუნება

იმედი მაქვს, ამ დროისთვის გაერკვიეთ, რომ…

დავუბრუნდეთ პირველ შეკითხვას…

დავუბრუნდეთ ჩემს ძირითად არგუმენტს…

 

დახურვა

დასკვნის სახით…

ცხადი გახდა, რომ…

დასასრულს მინდა ვთქვა…

მიმოხილვა

საკითხი, რომელიც მსურს თქვენთან განვიხილო (პერსონიფიკაცია
მნიშვნელოვანია ამ ეტპაზე)

მნიშვნელოვანია, პირველ რიგში აღვნიშნოთ…

მნიშვნელოვანია რამდენიმე
ფაქტორის გათვალისწინება ამ საკითხის განხილვისას…

შეკითხვები

მადლობა ყურადღებისთვის,
მზად ვარ, თქვენს შეკითხვებს ვუპასუხო.

პირველი თეზისი

ჩემი აზრით…

ვფიქრობ, რომ…

ჩემი მოსაზრება/ხედვა ასეთია…

ეს მნიშვნელოვანია, რადგან…

ძირითადი მიზეზი ჩემ მიერ
ამ საკითხის არჩევისა არის ის, რომ…

ერთი მხრივ… მეორე მხრივ…

შეჯამება

ვისაუბრეთ იმაზე, რომ…

დასასრულს მინდა შევაჯამო…

ძირითადი საკითხები, რაც
დღეს განვიხილეთ…

საერთო ჯამში…

 

როგორ ვუპასუხოთ უპასუხო შეკითხვებს

ეს საინტერესო შეკითხვაა,
ამჟამად არ მაქვს პასუხი და მოგვიანებით დაგიბრუნდებით.

არაჩვეულებრივი შეკითხვაა, მე არ მაქვს პასუხი და თქვენ რას ფიქრობთ?

სამწუხაროდ, ეს საკითხი ჩემს კომპეტენციაში არ შედის.

არგუმენტების
წარმოდგენის ტიპური ტექნიკები

პრეზენტაციის ძირითადი არგუმენტების წარმოსადგენად მრავალი
გზა და მეთოდი არსებობს. ქვემოთ წარმოგიდგენთ ძირითადი ტექნიკების ჩამონათვალს. ვიდრე
აღნიშნული მეთოდებიდან რომელიმეს გამოყენებას გადაწყვეტდეთ, აუცილებლად დაუსვით თავს
შემდეგი შეკითხვები:

·რამდენად
შეესაბამება მეთოდი ჩემს მიზანს? რამდენად დამეხმარება მიზნის მიღწევაში?

·რა დრო მჭირდება
მომზადებისთვის?

·რა რესურსები
მჭირდება და ხელმისაწვდომი იქნება თუ არა ისინი?

მიზეზ-შედეგობრივი

წარმოადგენთ
მიზეზებს და მსჯელობთ შედეგებზე.

ქრონოლოგიური

მასალა
თანმიმდევრობითაა წარმოდგენილი.

იდეების
რუკა

ძირითადი
იდეის გარშემო მსჯელობთ და გამოავლენთ მასთან დაკავშირებულ იდეებს თუ მოსაზრებებს.

დადებითი
და უარყოფითი მხარეები

თქვენი
მიზანია, საკითხის მრავალმხრივი განხილვით ობიექტური სურათი დახატოთ.

პრობლემა
– გადაჭრა

პრობლემის
დასახვა, გაცნობიერება და გადაჭრის გზებზე მსჯელობა

პროცედურული

გარკვეული
მიზნის შესრულებისთვის საჭირო ნაბიჯებს განიხილავთ ლოგიკური თანმიმდევრობით.

სისტემური

საკითხის
დანაწევრებას და თითოეული კომპონენტის განხილვას ახორციელებთ ერთმანეთთან მიმართებაში.

ანალოგიები

ისეთ
ცნებებს შორის პარალელების გავლება, რომელთა შორის, ტრადიციულად, ანალოგიები არ ჩნდება

შედარებები
და კონტრასტები

მსგავსებების
და განსხვავებების წარმოჩენა

ამბის
თხრობა

დრამატურგიული
შედეგის მისაღწევად მოკლე ისტორიების თხრობა

განსაზღვრებები

ცნების
ან სიტყვის გაშლა მნიშვნელობის გაცნობიერების მიზნით

მაგალითები/ინდუქცია

ზოგადი
ცნებების გააზრების მიზნით მაგალითების ნიმუშების განხილვა

სტატისტიკა

რაოდენობრივი
მაჩვენებლების გამოყენება დაზუსტების, დადასტურების, დამტკიცების ან გამყარების მიზნით

ციტატები

საკითხის
მნიშვნელობის ან გავლენის წარმოსაჩენად სხვადასხვა წყაროს გამოყენება

ყველა ასპექტი
მნიშვნელოვანია – 10 ძირითადი რჩევა

1.დაიცავით
დროის ჩარჩო – დაგეგმილ დროს გადაცილება დისკომფორტს და უკმაყოფილებას იწვევს მსმენელში;
ასევე, რეკომენდებულია, ერთ საპრეზენტაციო სლაიდზე ისაუბროთ 2 წუთი.

2.გამოიყენეთ
ინფლექსია – სასურველია, ხმის ტემბრის დრო და დრო შეცვლა ახალ საკითხზე გადასვლის,
მსმენელის ყურადღების მიქცევის, ენერგიის მოკრების მიზნით. გაითვალისწინეთ, რომ ნერვიულობა
ხმის ტემბრის ისეთ ცვლილებას იწვევს, რომელიც ვნებს პრეზენტაციის ხარისხს.

3.გამოიყენეთ
მრავალფეროვანი სტრატეგიები და ტექნიკა.

4.პოზიტიური ენერგია/ენთუზიაზმი გადამდებია და გამოიხატება
ხმით, ტემბრით, ჟესტებით, აქტიური ლექსიკის გამოყენებით. კვლევებით დადგინდა, რომ პრეზენტერის
ენთუზიაზმი ზრდის აუდიტორიის ჩართულობის და ინფორმაციის აღქმის ხარისხს.

5.გამოიყენეთ მხედველობითი კონტაქტი.

6.გამოიყენეთ ვერბალური მარკერები: “ეს მნიშვნელოვანია”,
“გთხოვთ, ყურადღება მიაქციოთ ამ ფაქტს”.

7.არავერბალური
კომუნიკაცია თავსებადი უნდა იყოს ვერბალურთან.

8.ნუ გამოიყენებთ
ვიზუალურ თვალსაჩინოებებს დამარწმუნებელი წინადადებისთვის, ემოციური ან რიტორიკული
განცხადებისთვის.

9.ალტერნატიული
მიდგომის/ხედვის არსებობის შემთხვევაში, აუცილებლად ჩართეთ ის პრეზენტაციაში.

10.პრეზენტაციის
წინ დაუსვით თავს მოსამზადებელი შეკითხვები (ვინაა აუდიტორია? რამდენი ადამიანი დაესწრება
თქვენს პრეზენტაციას? სად ტარდება პრეზენტაცია? რა ზომისაა ოთახი? რა აღჭურვილობაა
ოთახში? გაქვთ თუ არა დაფა და მარკერი, პროექტორი, ეკრანი, ადაპტორი, დამაგრძელებელი,
დამატებითი დოკუმენტები?).

პრეზენტაციის უნარის დახვეწას დიდი დრო და პრაქტიკა სჭირდება.
ამ უნარის კარგად დაუფლების ერთ-ერთი მეთოდი შეიძლება იყოს ცნობილი პრეზენტაციების
მოსმენა და ანალიზი. გირჩევთ მოუსმინოთ ცნობილი ადამიანების გამოსვლებს ან ღია გაკვეთილების
ვიდეოჩანაწერებს, გააანალიზოთ თქვენი პრეზენტაციების ვიდეოჩანაწერები. ეს ხელს შეგიწყობთ
რეფლექსიის უნარის განვითარებასა და გამოცდილების მიღებაში.

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი