საქართველოში ბევრი საინტერესო მასწავლებელია. ეს იმას ნიშნავს, რომ ყოველდღიურად უამრავი საინტერესო გაკვეთილი ტარდება. ფილოსოფიურად თუ მივუდგებით, საკლასო ოთახში მოგზაურობის სხვადასხვა ხერხი არსებობს. ერთ-ერთი მათგანია ბავშვის მონათხრობი. ეს პატარა ადამიანები უჩვეულო მთხრობელები არიან და იოლად შეუძლიათ დაგაინტერესონ. რამდენიმე დღის წინ სკოლის დერეფანში უცნობმა გოგონამ შემაჩერა და მკითხა: „მოგეწონათ ჩემი დიორამა?” ბოლო სიტყვა დიდი სიფრთხილითა და დაკვირვებით წარმოთქვა… გულწრფელად ვუპასუხე, რომ არ მინახავს და სწორედ ახლა ვაპირებდი ნახვას. ის საკლასო ოთახისკენ გაეშურა. მეც გავყევი და ინგა მასწავლებლის ოთახში საოცარი გამოფენა ვიხილე: ი. გოგებაშვილის მოთხრობა „ცრუ” სამი დიორამით იყო სიუჟეტურად წარმოდგენილი…
დაწყებითი კლასის მასწავლებელმა, ქალბატონმა ინგა თეთრაძემ, მიამბო, რომ სკოლის ხელოვნების მასწავლებელთან ერთად შეადგინა კონტურული ნახატები რამდენიმე საპროგრამო ტექსტზე და ამ ტექსტების დამუშავებისას აქტიურად იყენებს დიორამების დასამზადებლად. მისი ნამუშევრები გულდასმით დავათვალიერე და გამაოცა პედაგოგის რუდუნებამ და კრეატიულობამ. ამ რესურსების გაანალიზების შემდეგ პედაგოგს დაებადა იდეა, შეეკრიბა საკუთარ პრაქტიკაში გამოყენებული ამ ტიპის აქტივობები და წიგნად გადაემუშავებინა. ასეც მოხდა. ჯერ წიგნის კონცეფცია შეიქმნა – გადაწყდა, მასში ოთხი სხვადასხვა სირთულის ტექსტი შესულიყო, მერე კი იგი სტრუქტურულად აიგო. პირველი ნაწილი გზამკვლევის ტიპის შესავალია, რომელიც მასწავლებლებს და მშობლებს წიგნის გამოყენებაში დაეხმარება, მეორე ნაწილი ტექსტებისა და შესაბამისი კონტურული ნახატებისგან შედგება, მესამე ნაწილში კი ფოტომასალებია, რომლებიც დიორამის დამზადების ერთგვარ ვიზუალურ გზამკვლევს წარმოადგენს. წიგნის მაკეტის შედგენის შემდეგ მოიძებნა დაინტერესებული გამომცემლობა.
ასე დაიბადა სახალისო გაკვეთილებიდან ახალი, საინტერესო წიგნი „დიორამები”
როგორც ცნობილია, დიორამა არის „სამგანზომილებიანი” პროდუქტი, რომელიც მოსწავლეთა დიდ ინტერესს იწვევს, ახალისებს მათ და უჩენს განცდას, რომ თამაშობენ. მოსწავლეები ქმნიან დიორამას წაკითხული/დამუშავებული ტექსტის მიხედვით.
სასწავლო პროცესში დიორამების გამოყენება მნიშვნელოვანია, რადგან აქტივობა/თამაში ხელს უწყობს:
● წაკითხული ტექსტის გააზრებას;
● ტექსტის გამთლიანებას;
● ტექსტში აღწერილი დეტალების შემჩნევას და მათ შორის კავშირების აღმოჩენას;
● ტექსტის წარმოსახვაში გაცოცხლებას;
● შინაარსისა და დამოკიდებულების გადმოცემას სხვადასხვა (მაგ., ვიზუალური) მასალის მეშვეობით.
აქტივობის/თამაშის გამოყენება შეიძლება:
● ნაწარმოების წაკითხვისა და დამუშავების შემდეგ გაკვეთილზე;
● ლიტერატურულ წრეზე.
დიორამებზე მუშაობისას საჭიროა:
● დასამუშავებელი ტექსტი (მხატვრული ან ინფორმაციული);
● მცირე ზომის ყუთი (შოკოლადის, ქაღალდების…);
● სახატავი ფანქრები, ფლომასტერები;
● საძერწი;
● ფერადი ქაღალდები;
● სტიკერები;
● წებო;
● მცირე ზომის ფიგურები;
● ქვიშა, ფქვილი, მცენარების თესლი, ბამბა და სხვა მასალა ეფექტების შესაქმნელად.
მათი გამოყენებით მოსწავლეები სივრცულად აცოცხლებენ სხვადასხვა ტექსტს.
მოსწავლეთა მიერ შექმნილი დიორამები ტექსტზე „ზოოპარკში”
ეს აქტივობა მასწავლებელს ეხმარება ეროვნული სასწავლო გეგმით განსაზღვრული შედეგების მიღწევაში:
▪ ქართ. I.9 – მოსწავლეს შეუძლია, ვიზუალურად გამოხატოს წაკითხული/მოსმენილი ტექსტით აღძრული შთაბეჭდილებები.
▪ ქართ. II.8 – მოსწავლეს შეუძლია, მოსმენილი/წაკითხული ტექსტი ან ტექსტის ცალკეული ფრაგმენტი გარდაქმნას აზრობრივ ნახატად;
▪ ქართ. III.5 – მოსწავლეს შეუძლია სხვადასხვა სახის საინფორმაციო ხასიათის ილუსტრირებულ ტექსტებში ინფორმაციის მოძიება და გაგება;
▪ ქართ. III.7 – მოსწავლეს შეუძლია ლიტერატურული ტექსტის მიმართ საკუთარი დამოკიდებულების გამოხატვა;
▪ ქართ. III.9 – მოსწავლეს შეუძლია, ვიზუალურად აღიქვას და/ან თავად შექმნას სხვადასხვა ტიპის ტექსტი, ვიდეო- და აუდიომასალა;
▪ ქართ. IV.8 – მოსწავლეს შეუძლია საკუთარი დამოკიდებულების გამოხატვა წაკითხული ტექსტის (მხატვრულის/არამხატვრულის) მიმართ; ავლენს ესთეტიკური და ეთიკური შეფასების სურვილს;
▪ ქართ. IV.9 – მოსწავლეს შეუძლია მცირე ზომის მიზნობრივი ტექსტების სათანადოდ გაფორმება და ტექსტის არავერბალური ნაწილების ამოცნობა; ავლენს ტექსტის არავერბალური ინტერპრეტაციის უნარს.
დიორამებზე მუშაობა რამდენიმე ეტაპს მოიცავს:
1. მოსწავლეები მასწავლებლის დახმარებით არჩევენ რამდენიმე ეპიზოდს შესწავლილი მხატვრული ან ინფორმაციული ნაწარმოებიდან; შეიძლება, მასწავლებელმა თავად შეარჩიოს ეპიზოდები დიორამისთვის, ჩამოწეროს მათი სათაურები პატარა ფურცლებზე, კენჭისყრით გაუნაწილოს ჯგუფებად დაყოფილ მოსწავლეებს.
2. მოსწავლეები წინასწარ მომზადებული მასალისგან ქმნიან ნაწარმოების კონკრეტული ეპიზოდის, ბუნების სურათის, ოთახის ინტერიერის და ა.შ. ამსახველ სივრცულ მაკეტს;
3. სამუშაოს დასრულების შემდეგ თითოეული ჯგუფი ირჩევს ლიდერს, რომელიც შექმნილ დიორამას კლასს წარუდგენს.
4. ნამუშევრების შეფასება ხდება ისეთი კრიტერიუმებით, როგორებიცაა: ნაწარმოების შინაარსთან კავშირი, კარგი სივრცული კომპოზიცია (საგნები, დეკორაციები და მათი განაწილება), შემოქმედებითი მიდგომა და ორიგინალობა.
ახალი წიგნი „დიორამები” საინტერესოა არა მარტო ორიგინალური კონცეფციით, არამედ იმითაც, რომ ის შექმნა პრაქტიკოსმა მასწავლებელმა და მასში შეიტანა თავის მრავალწლიან პრაქტიკაში აპრობირებული მეთოდი. მასწავლებელს, რომელსაც სურს სასწავლო პროცესში დიორამების მეშვეობით ტექსტის გააზრებაზე მუშაობა, შეუძლია აქტიურად გამოიყენოს ეს რესურსი.
