უწინ თუ მშობლები ბავშვების ეზოში დიდხანს ყოფნის გამო გამოთქვამდნენ უკმაყოფილებას, დღევანდელ მშობლებს სხვა სატკივარი გვაქვს. ჩვენი შვილები ეზოში აღარ ჩადიან! ეზოც, რეალური თამაშიც და ნამდვილი ურთიერთობებიც ონლაინ სამყარომ ჩაანაცვლა.
კომპიუტერი გამორთე! ტელეფონი დადე! – დაგითვლიათ, დღეში რამდენჯერ ვამბობთ ამ ფრაზებს მშობლები და მასწავლებლები?!
ბავშვები და 18 წლამდე მოზარდები, მსოფლიოს ინტერნეტის მომხმარებელთა მესამედია. ყოველი სამიდან ერთი ბავშვი ინტერნეტმომხმარებელია და ეს შეუქცევადი პროცესია. ჭკვიანი ტელეფონი და კომპიუტერი ტექნოლოგიის ის მიღწევებია, რომელსაც ბავშვების ტვინი გაცილებით ადვილად ეწევა, ვიდრე ჩვენი. ძნელია, ბავშვს იმაზე სახალისო და საინტერესო სამყარო შესთავაზო, ვიდრე ამას ინტერნეტი მოახერხებს. წამოდგომაც არ სჭირდება, ისე არჩევს მრავალფეროვანი შესაძლებლობებიდან სასურველს. კომპიუტერული თამაშების, ონლაინ ურთიერთობების, დედამიწის ნებისმიერ წერტილში ვირტუალური მოგზაურობის, სოციალურ ქსელებში ონლაინ აქტივობის ჩანაცვლება სულ უფრო ძნელი ხდება.
დროა ვაღიაროთ, რომ აკრძალვა გამოსავალი არ არის და ბავშვებთან „თამაშის წესები“ შევათანხმოთ.
ჩვენ უმეტესად ვცდილობთ, ბავშვებს შევუზღუდოთ კომპიუტერთან და ტელეფონთან ყოფნის დრო, რადგან ეს ცუდად მოქმედებს მათ ფიზიკურ და ფსიქოლოგიურ განვითარებაზე. მაგრამ იშვიათად თუ განვუმარტავთ, იმ საფრთხეებს, რაც ონლაინ მოქალაქეობას ახლავს. ამ თემაზე გაეროს ბავშვთა ფონდმა კვლევა ჩაატარა და მშობლებს რეკომენდაცია მისცა, მეტი ყურადღება დაეთმოს არა ეკრანებთან გატარებული დროის კონტროლსა და შეზღუდვას, არამედ მის შინაარსს. გაცილებით მნიშვნელოვანია, რას აკეთებენ ბაშვები ონლაინ, ვიდრე რამდენ დროს ატარებენ ეკრანებთან.
ონლაინ ცხოვრების თანმხლებ რისკებს მშობლები შვილებს სოციალურ ქსელში ან ქსელურ თამაშებში დარეგისტრირებამდე უნდა აცნობდნენ, თუმცა ჩვენში, როგორც წესი, პირიქით ხდება. შედეგად, ბავშვებს არ ესმით რამდენად მოწყვლადები არიან ონლაინ საფრთხეების წინაშე. ვერც პასუხისმგებლობას აცნობიერებენ, რომ იყვნენ წესიერი ციფრული მოქალაქეები.
ინტერნეტის ამოუწურავი შესაძლებლობების შესახებ ბავშვებმა უკვე იციან. რა უნდა იცოდნენ მათ ინტერნეტის უარყოფითი მხარეების შესახებ, რათა არავინ ისარგებლოს მათი ბავშვური გულუბრყვილობით და დავიცვათ ისინი მოსალოდნელი საფრთხეებისგან.
- ონლაინ კომუნიკაცია განსხვავდება რეალური ურთიერთობებისგან. ის მოკლებულია სიტყვიერ მასალას, ხმას, მიმიკას. ონლაინ კომუნიკაციის დროს ადვილად შეიძლება ბავშვის შეცდომაში შეყვანა და რეალურ ცხოვრებაში მისთვის ზიანის მიყენება. ინტერნეტით „გაცნობილი“ ადამიანი, რომლის შესახებაც გგონია ყველაფერი იცი, შეიძლება სრულიად სხვა ადამიანია. სხვა სურვილებით, სხვა მიზნებით შეპყრობილი. ბავშვმა უნდა იცოდეს, რომ არ ესაუბროს უცნობებს, არ გადაუგზავნოს თავისი ან მეგობრების ფოტო და ვიდეო მასალა.
- სახიფათო კავშირების რისკები – სამწუხაროდ, ბავშვებმა არ იციან, რომ ინტერნეტში უცნობებთან კონტაქტი სერიოზული პრობლემების საფუძველი შეიძლება გახდეს. არსებობენ მოძალადე ადამიანები, რომლებიც ბოროტი განზრახვებით უმეგობრდებიან ბავშვებს; სთავაზობენ ვებ კამერის წინ გაიხადონ ან თავად იხდიან სამოსს და შიშველ სხეულს ბავშვებს აყურებინებენ. ზოგ მშობელს ჰგონია, რომ ეს რისკები მხოლოდ თეორიულად არსებობს. სინამდვილეში მთელ მსოფლიოში და ჩვენს ქვეყანაშიც არაერთი მსგავსი ფაქტი ხდება, რომლის გახმაურებასაც ბავშვებიც და მშობლებიც ერიდებიან. ბავშვმა უნდა იცოდეს, რომ არ უპასუხოს ისეთ „მესიჯებს“, რაც მას დაძაბავს და ააფორიაქებს. ასევე, უნდა იცოდეს, რომ უხერხული შეტყობინებების შესახებ დაუყოვნებლივ შეატყობინოს მშობლებს. და ამის გამო მას არ დასჯიან!
- ინტერნეტი საჯარო სივრცეა და ყველაფერი, რასაც იქ ვავრცელებთ, ვეღარ ჩაითვლება ჩვენს პირად ინფორმაციად. ფოტო იქნება ეს, ვიდეო, დატოვებული კომენტარი და გამოხატული ემოცია, თუნდაც დახურულ ჯგუფებში ან პირად მიმოწერაში ატვირთული, ყველაფერი შეიძლება წინ დაგხვდეს – ტექნიკურად ამის გაკეთება ძალიან ადვილია.
- ბავშვის ინტერნეტში ატვირთული ფოტო შეიძლება მოხვდეს პორნოსაიტებზე. მათ შორის, ხუმრობით გადაღებული, გამომწვევი სურათები, მაკიაჟგაკეთებული პატარა გოგონების თუ ტანშიშველი ბიჭების კადრები. (ზღვის სანაპიროზე, წუწაობის დროს, საძინებელში თუ სააბაზანოში გადაღებული).
- მშობელი უნდა აცნობიერებდეს, რომ შეუფერებელ საიტებზე შემთხვევით შესვლით, ბავშვი შეიძლება გადააწყდეს მისთვის შოკის მომგვრელ, შემზარავ მასალას, მათ შორის სექსუალურ, პორნოგრაფიულ, ძალადობის ამსახველ ვიდეო-ფოტო კადრებს, ამიტომ ფსიქოლოგების რეკომენდაციაა კომპიუტერი საერთო ოთახში იდგეს და არა ბავშვის პირად სივრცეში.
- პირადი მონაცემების გასაჯაროვება დაუშვებელია – რომელ სკოლაში სწავლობს, სად ცხოვრობს, სად ატარებს დროს, ჯობია არსად დაწეროს, რადგან ამ მონაცემების გასაჯაროვების შემთხვევაში იზრდება იმის ალბათობა, რომ უცნობმა ადამიანებმა ბავშვის შესახებ მოგროვებული ინფორმაცია მის წინააღმდეგ ეფექტიანად გამოიყენონ.
მიუხედავად იმისა, რომ Facebook-ზე დარეგისტრირება 13 წლამდე ბავშვებისთვის შეუძლებელია, ჩვენი პატარები გამოსავალს მარტივად პოულობენ, რეგისტრაციისას ყალბ ასაკს უთითებენ და პირადი გვერდიც მზად არის. ერთმანეთის მიბაძვით, ყოველდღიურად სოციალურ ქსელში უამრავი ბავშვი რეგისტრირდება, ისე, რომ მათთვის არავის განუმარტავს, ონლაინ კომუნიკაციის წესები. ისიც მომისმენია, რომ ზოგიერთი მასწავლებელი თავის მოსწავლეებს საშინაო დავალებებს ფეისბუქის დახურულ ჯგუფში უზიარებს. სასწავლო პროცესში ტექნოლოგიების გამოყენების წინააღმდეგი არ ვარ, თუმცა მშობლებმაც და პედაგოგებმაც უნდა გავითვალისწინოთ, რომ ვირტუალურ ცხოვრებას თავისი კანონები აქვს. ონლაინ მოქალაქეობა კი 13 წლამდე ბავშვებისთვის რეკომენდირებული არ არის.
