პარასკევი, მარტი 29, 2024
29 მარტი, პარასკევი, 2024

მოსწავლეთა კომპეტენციების განვითარება –  თამაში – ტექსტის რედაქტორი

დღეს განსაკუთრებულად მნიშვნელოვანია მოსწავლეთა კომპეტენციების განვითარებაზე ზრუნვა. მე, როგორც მასწავლებელი მუდმივად ვცდილობ საგაკვეთილო პროცესში მოსწავლეებმა შესრულებული აქტივობებისას შეიგრძნონ, რამდენად მნიშვნელოვანია ამა თუ იმ თემის შესწავლის შემდეგ გარკვეულ საკითხში კომპეტენტურობა. საყოველთაოდ ცნობილია, რომ მოსწავლეებს არ უყვართ გრამატიკის საკითხების შესწავლა. არადა, ეს აუცილებელია ნებისმიერი ენის დაუფლებისთვის. მინდა, გაგიზიაროთ მარტივი თამაში, რომლის გამოყენებითაც შევძელი მოსწავლეებისთვის გრამატიკის წესების შესწავლა სახალისო პროცესად მექცია. გთავაზოთ მასალას ამ თამაშის შესახებ.

გაკვეთილის დაწყებამდე – მასწავლებელი გარკვეული გრამატიკული საკითხების შესწავლის შემდეგ ადგენს მარტივ, კლასის პროგრამულ მასალაზე გათვლილ ტექსტს, რომელშიც  დაშვებულია ის შეცდომები, რომელთა აღმოჩენა მოსწავლეებმა განვლილ მასალაზე დაყრდნობით უნდა შეძლონ. ტექსტთან ერთად მასწავლებელი ადგენს შესავსებ სამსვეტიან ცხრილს (შეცდომა, სწორი ფორმა, არგუმენტი).

გაკვეთილის მსვლელობისას – მასწავლებელი მოსწავლეებს სთავაზობს თამაშს „ტექსტის რედაქტორი“. რისთვისაც ურიგებს მასალებს, აძლევს გარკვეულ დროს და აცნობს წესებს. დავალების შესრულების შემდეგ ხდება აღმოჩენილი შეცდომების პრეზენტაცია და თითოეულ „რედაქტორს“ უფლება აქვს, სრულყოს მის მიერ გარედაქტირებული ტექსტი, თუ მისი თანაკლასელი პრეზენტატორი მყარი არგუმენტებით ასაბუთებს, რომ ტექსტში მართლაცაა ეს შეცდომა, ამ დროს მოსწავლეს შეუძლია ცხრილში დაამატოს აღმოჩენილი შეცდომა.

თამაშის წესები ასეთია:

  1. ტექსტის რედაქტორმა ყველა შეცდომა უნდა აღნიშნოს ხაზის გასმით და დანომროს (როგორც ეს ნიმუშშია მოცემული);
  2. მოსწავლეს უფლება აქვს მოცემული ტექსტის რედაქტირებისთვის გამოიყენოს: გრამატიკის სახელმძღვანელო, სხვადასხვა ლექსიკონი და ინტერნეტლექსიკონი, ასევე ზოგიერთი საკითხი დააზუსტოს მასწავლებელთან. მთავარია, აღმოაჩინოს ყველა შეცდომა და მოახდინოს ტექსტის რედაქტირება;
  3. „ტექსტის რედაქტორმა“ თამაშის დროს უნდა შეავსოს სქემა, რომელსაც მასწავლებელი ტექსტთან ერთად აძლევს მას;
  4. უნდა ეცადოს და ჩაეტიოს რედაქტირებისთვის გამოყოფილ დროში;
  5. თუ რედაქტირების პროცესში ამა თუ იმ მოსწავლეს გამორჩება რაიმე, მისი თანაკლასელების პრეზენტაციისას ვალდებულია, ეს ხარვეზები გამოასწოროს და სქემაში შეცდომების ნუმერაცია გააგრძელოს. (შენიშვნა – გაკვეთილის შემდგომ მასწავლებელი თითოეული მოსწავლის ნამუშევრების გაცნობისას მასწავლებელი იგებს რომელ „რედაქტორს“ რა პრობლემა აქვს და რომელი საკითხის გაგება უჭირს უმეტესობას. ის მას ითვალისწინებს შემდეგ გაკვეთილებზე და შემდეგი ტექსტის შედგენისასაც ამოწმებს რამდენად შეიძინეს მოსწავლეებმა საკმარისი კომპეტენცია).

 

ნიმუშის სახით გთავაზობთ ერთ მაგალითს

გასარედაქტირებელი ტექსტი

„თეთრ საწოლში დიდხანს იწვა ბალიშშითავჩარგული1 კატო. მერე ფანჯარასთან მიირბინა და მის ბაღს2 გადახედა. მოგონებები არ შორდებოდა. ენატრებოდა მისი ძველი სახლი3. სურათი ახსენდებოდა, რომელიც ბუხრის თავზე ეკიდა. ფიქრებით ელაპარაკებოდა ბავშვებს, რომელიც4  ბავშობაში5 ეთამაშებოდენ6.

თავისი სათამაშო დედოფლის7 სახე აგონდებოდა, რომელსაც კაბებს უკერავდა. იხსენებდა როგორ აკეთებდა ენძელის8 თაიგულს9 რომელიც დედასთან მიჰქონდა. თვალწინ მაღალი მთები ედგნენ10 რამდენჯერ დაუხატია11 ეს მთები. მოგონებები ისევ ბავშობაში აბრუნებდა მას. გული აუჩუყდა, სტიროდა12 ...მერე თვლები შეიმშრალა და დამშვიდდა.

ჩამოირბინა კიბეზე, თითქოს ცდილობდა ამ ფიქრების მოშორებას. ბაღში ჩავიდა, ვარდის კოკორები მოწყვიტა13, სამ-სამი ერთად შეკრა, თუმცა ამ დროს გააცივ გააცხელა.14 მერე მისი ყურადღება პეპელას15 წრიულმა მოძრაობამ მიიპყრო, ცოტა ხასიათზე მოვიდა, მაგრამ მთელი ქვეყანის დარდი ტვირთათ16 აწვა მხრებზე. კატოს მისი ამბის გამო ყველა იცნობდა სოფელში“.

სქემა შეცდომების არგუმენტირებულად გასწორებისთვის

მცდარი

 

სწორი ფორმა არგუმენტი
1.ბალიშშითავჩარგული

 

ბალიშში თავჩარგული თუ კუთვნილებით კომპოზიტს წინ უძღვის -ზე ან -ში თანდებულის ადგილის გარემოება, ასეთ შემთხვევაში უნდა დავწეროთ ორი სიტყვა.
2.მის ბაღს

 

თავის ბაღს კუთვნილებითი ნაცვალსახელები თავისი და მისი ორივე გამოხატავს მესამე პირის კუთვნილებას, მაგრამ სხვადასხვაგვარად: თუ საგანი მოქმედი პირის კუთვნილებაა, ითქმის ,,თავისი“, თუ სხვისი – ,,მისი“ ან ,,იმისი“.
3.მისი ძველი სახლი

 

თავისი ძველი სახლი კუთვნილებითი ნაცვალსახელები – თავისი და მისი – ორივე გამოხატავს მესამე პირის კუთვნილებას, მაგრამ სხვადასხვაგვარად: თუ საგანი მოქმედი პირის კუთვნილებაა, ითქმის ,,თავისი“, თუ სხვისი – ,,მისი“ ან ,,იმისი“.
4.ბავშვებს, რომელიც

 

ბავშვებს, რომლებიც როცა მისამართი სახელი (სულიერი თუ უსულო) მრავლობითშია (-ებიანსა თუ ნართანიანში), ,,რომელიც“ წევრ-კავშირი მრავლობითში უნდა ვიხმაროთ.
5.ბავშობაში

 

ბავშვობაში ,,ო“ასო-ბგერა გავლენას ახდენს ,,ვ“-ზე და ამიტომაც ზეპირ მეტყველებაში ხშირად იკარგება.
6. ეთამაშებოდენ

 

ეთამაშებოდნენ წარსულ დროში (წყვეტილში) მესამე სუბ.პირის ნიშნად უნდა გამოვიყენოთ -ნენ ფორმა.
7.დედოფლის სახე

 

დედოფალას სახე უკვეცელია: ა-ზე დაბოლოებული ზოგიერთი საზოგადო სახელი მხოლობით რიცხვში (ტოროლა, ენძელა, ბიცოლა, დედოფალა…), მაგრამ ისინი მრავლობით რიცხვში მაინც მოიკვეცენ ფუძისეულ ხმოვანს
8.ენძელის

 

ენძელას უკვეცელია: ა-ზე დაბოლოებული ზოგიერთი საზოგადო სახელი მხოლობით რიცხვში (ტოროლა, ენძელა, ბიცოლა, დედოფალა…), მაგრამ ისინი მრავლობით რიცხვში მაინც მოიკვეცენ ფუძისეულ ხმოვანს
9. თაიგულს რომელიც

 

თაიგულს, რომელიც დამოკიდებულ წინადადებას მაქვემდებარებელი კავშირები და წევრკავშირები აერთებენ მთავართან და გამოყოფენ მძიმით.
10.მთები ედგნენ

 

მთები ედგა თუ ქვემდებარე უსულო საგნის აღმნიშვნელი სახელია და დასმულია -ებიან მრავლობითში შემასმენელი მხოლობით რიცხვში ეწყობა.
11.დაუხატია

 

დაუხატავს პირველ თურმეობითში (რა უქნია?)ზმნებს გადაჰყვება -ავ თემის ნიშანი.
12.სტიროდა

 

ტიროდა და პრეფიქსები არ იწერება ერთპირიან ზმნებში (გამონაკლისი: თუ ერთპირიან ზმნას შეეწყობა ნაცვალსახელი მას, მაშინ ზმნა ინვერსიულია და ან ნიშანი უნდა დაიწეროს).
13.კოკორები მოწყვიტა

 

კოკრები დაკრიფა კოკორი არის კუმშვადი სახელი, მხოლობითი რიცხვის ნათ., მოქ., ვით. ბრუნვებსა და -ებიან მრავლობითში კარგავს ფუძისეულ ხმოვანს; ზოგიერთი ზმნა მხოლობითში სხვა ფორმას იყენებს, მრავლობითში – სხვას, ასეთ ზმნებს რიცხვში მონაცვლე ზმნები ეწოდება.
14.გააცივ გააცხელა

 

გააცივ-გააცხელა დეფისით იწერება: ერთი და იმავე ფუძის მქონე, მაგრამ ზმნისწინით განსხვავებული რთული ზმნები ან სხვადასხვა ფუძის მქონე გაერთიანებული ზმნები.
15.პეპელას

 

პეპლის რამდენიმე სახელს ფუძე ერთდროულად ეკუმშება და ეკვეცება, კუმშვად-კვეცადია: ქვეყანა, ქარხანა, ტომარა, პეპელა…
16.ტვირთათ

 

ტვირთად ვით.ბრუნვაში ხმოვანფუძიან სახელებს ბოლოში დაერთვის -დ, თანხმოვანფუძიანებს-ად.

 

გასწორებული ვარიანტი

„თეთრ საწოლში დიდხანს იწვა ბალიშში თავჩარგული კატო. მერე ფანჯარასთან მიირბინა და ბაღს გადახედა. მოგონებები არ შორდებოდა. ენატრებოდა თავისი ძველი სახლი. ახსენდებოდა სურათი, რომელიც ბუხრის თავზე ეკიდა. ფიქრებით ელაპარაკებოდა ბავშვებს, რომლებიც ბავშვობაში ეთამაშებოდენ.

თავისი სათამაშო დედოფალას სახე აგონდებოდა, რომელსაც კაბებს უკერავდა. იხსენებდა, როგორ აკეთებდა ენძელას თაიგულს, რომელიც დედასთან მიჰქონდა. თვალწინ მაღალი მთები ედგა… რამდენჯერ დაუხატავს ეს მთები… მოგონებები ისევ ბავშვობაში აბრუნებდა მას. გული აუჩუყდა, ტიროდა… მერე თვლები შეიმშრალა და დამშვიდდა.

ჩამოირბინა კიბეზე, თითქოს ცდილობდა ამ ფიქრების მოშორებას. ბაღში ჩავიდა, ვარდის კოკრები დაკრიფა, სამ-სამი ერთად შეკრა, თუმცა ამ დროს გააცივ-გააცხელა. მერე მისი ყურადღება პეპლის წრიულმა მოძრაობამ მიიპყრო, ცოტა ხასიათზე მოვიდა, მაგრამ მთელი ქვეყნის დარდი ტვირთად აწვა მხრებზე. კატოს მისი ამბის გამო ყველა იცნობდა სოფელში“.

ასეთი სტილის «თამაში“ ეხმარება მოსწავლეებს  ისწავლონ გრამატიკული საკითხები და არ დაუშვან მორფოლოგიურ-ორთოგრაფიული, სინტაქსური, პუნქტუაციური შეცდომები და სტილისტური ხარვეზები და მავე დროს ჰქონდეთ  საკუთარი კომპეტენციის შეგრძნება.

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი