პარასკევი, მარტი 29, 2024
29 მარტი, პარასკევი, 2024

სტრატეგიები „ვარაუდების ხე“ და „ლოგიკური ჯაჭვი“ გეოგრაფიის გაკვეთილზე

„ვარაუდების ხე“

სტრატეგია „ვარაუდების ხე“ ამერიკელმა მეცნიერმა ჯ. ბალანსმა შეიმუშავა როგორც ტექსტებზე მუშაობის საშუალება. მეთოდის სტრატეგია ხელს უწყობს წარმოსახვითი აზროვნების და ფანტაზიის განვითარებას, არგუმენტებისა და ფაქტების შეპირისპირებას.

მეთოდით მუშაობის ალგორითმი

მასწავლებელი ან რომელიმე მოსწავლე დაფაზე ხატავს ხეს.

ხის ტანი – ეს არის შერჩეული თემა, თემის ძირითადი საკითხი, მოდელირებული ან რეალური დილემური სიტუაცია, რომელსაც უნდა ჰქონდეს გადაჭრის მრავალი გზა.

ხის ტოტები წარმოადგენს ვარაუდების ვარიანტებს, რომლებიც იწყება სიტყვებით: „შესაძლოა“, „სავარაუდოდ“ და სხვ. ტოტების რაოდენობა შეუზღუდავია.

ხის ფოთლები კი ის არგუმენტებია, რომლებიც ამტკიცებს ტოტებზე დაწერილი ვარაუდების მართებულობას.

„ვარაუდების ხის“ მეთოდი გამოიყენება გამოწვევის ფაზაზე და შეჯამების ანუ რეფლექსიის ფაზაში ანალიზდება.

გაკვეთილზე განსახილველი ტექსტი ბოლომდე არ უნდა იქნეს წაკითხული. იგება „ვარაუდების ხე“, რომლის ტოტებზეც იწერება დასასრულის შესაძლო ვარიანტები. არგუმენტებად შეიძლება წარმოდგენილ იქნეს თავად ტექსტიდან აღებული ფაქტები (რა მოხდება, თუ მოვლენები ასე განვითარდა?).

 

გეოგრაფიის გაკვეთილზე გამოყენების მაგალითები:

  1. წინარე ცოდნის გაქტიურებისას: მასწავლებელი მოსწავლეებს აცნობს სიტუაციას ან სთხოვს მათ, წაიკითხონ წინასწარ მომზადებული ტექსტის მხოლოდ მონიშნული ნაწილი. მაგ.: კვლევებისა და სამეცნიერო ცენტრის მასალებზე დაყრდნობით მიღებულია ინფორმაცია, რომელშიც აღწერილია კაცობრიობის განვითარების პერსპექტივები. მოსწავლეებმა წინარე ცოდნაზე დაყრდნობით უნდა გამოთქვან ვარაუდები.
  2. ახალი თემის, მასალის შესწავლისას. მაგ.: თქვენ უნდა განიხილოთ ახალი თემა „დემოგრაფიული პოლიტიკა“. ხის ტოტებზე მოსწავლეები წერენ, სავარაუდოდ, რომელ ქვეყნებში იქნება საჭირო დემოგრაფიული პოლიტიკის გატარება, ხოლო ფოთლებზე, ასევე ვარაუდების დონეზე – რა სახისა შეიძლება იყოს ეს პოლიტიკა.
  3. მასალის შეჯამებისა და ცოდნის შემოწმების დროს. მაგ.: თემის „მსოფლიოს პოლიტიკური რუკის ფორმირება“ შესწავლისას ხის ღეროზე იწერება თემის სათაური – „მსოფლიოს პოლიტიკური რუკა 50 წლის შემდეგ“. ტოტებზე მოსწავლეები წერენ თავიანთ პროგნოზებს – მათი აზრით, რომელი ქვეყნები აღარ იარსებებს 50 წლის შემდეგ, რომელი ახალი ქვეყნები გაჩნდება, რომელი ქვეყნები დაიშლება ან გაერთიანდება. მათი ვარაუდები შესაძლოა ფანტასტიკურიც იყოს. მთავარია, გამოთქვან მათი დამამტკიცებელი არგუმენტები.

 

მეთოდის გამოყენება შესაძლებელია რეფლექსიის ფაზაშიც. გაკვეთილის დასაწყისში, თემის გაცნობისას, მასწავლებელი ხის ტანზე წერს თემის სათაურს და სთხოვს მოსწავლეებს, ფოთლებზე დაწერონ თავიანთი მოლოდინები, ხოლო გაკვეთილის ბოლოს მხოლოდ ის ფოთლები დარჩება, რომლებიც გამართლდა, დანარჩენები კი გაადაიშლება.

 

სტრატეგია „ლოგიკური ჯაჭვი“

„ლოგიკური ჯაჭვი“ მოსწავლეებს საშუალებას აძლევს, დაიმახსოვრონ და გაიაზრონ დიდი მოცულობის ინფორმაცია, გამოავლინონ რაიმე მოვლენის, პროცესის კანონზომიერება. მეთოდი ხელს უწყობს კრიტიკული და ლოგიკური აზროვნების განვითარებას, მეხსიერების გავარჯიშებას. მისი გამოყენება შესაძლებელია ყველა საგნის გაკვეთილზე და გაკვეთილის ყველა ფაზაში. ეს დამოკიდებულია მასწავლებლის მიერ განსაზღვრულ მიზანზე.

 

მეთოდით მუშაობის ალგორითმი

მეთოდის სტრატეგია დაფუძნებულია ფაქტების, ვარაუდების, სიტყვების, ობიექტების, თარიღების, წესების, ციტატების, მოვლენების, პროცესების ლოგიკური ან ქრონოლოგიური თანმიმდევრობით დალაგებაზე.

მოსწავლეებს შეუძლიათ, ლოგიკური ჯაჭვი შეადგინონ მასწავლებელთან ერთად, ჯგუფებში, წყვილებში ან სულაც დამოუკიდებლად, თუნდაც საშინაო დავალების სახით.

 

გეოგრაფიის გაკვეთილზე გამოყენების მაგალითები

  1. მასწავლებელი ჯგუფებს ურიგებს ფურცლებს, რომლებზეც ჩამოწერილია სიტყვები არეული თანმიმდევრობით: კლიმატის ტიპი, იანვრის ტემპერატურა, გეოგრაფიული მდებარეობა, ჰაერის მასები, ნალექები, ამპლიტუდა, ივლისის ტემპერატურა, ნალექების რეჟიმი. მოსწავლეებმა მოცემული სიტყვები უნდა დაალაგონ ლოგიკური თანმიმდევრობით. მოცემულ მაგალითში სიტყვები ასე დალაგდება: გეოგრაფიული მდებარეობა, იანვრისა და ივლისის ტემპერატურა, ამპლიტუდა, ნალექები, ნალექების რეჟიმი, ჰაერის მასები, კლიმატის ტიპი. პრეზენტაციის დროს მოსწავლეები წარმოადგენენ მათ მიერ შედგენილ ლოგიკურ ჯაჭვს და არგუმენტებით ასაბუთებენ ამ ჯაჭვის მართებულობას.
  2. მასწავლებელი მოსწავლეებს აჩვენებს პრეზენტაციას თემაზე „აზიის ბუნებრივი ზონები“. ბუნებრივი ზონები არეულადაა მოცემული. სლაიდებზე ნაჩვენებია თითოეული ბუნებრივი ზონის გავრცელების რუკა, ამ ზონებში გავრცელებული ტიპობრივი მცენარეები და ცხოველები, კლიმატური დიაგრამები. მოსწავლეებმა მოცემულ ინფორმაციაზე დაყრდნობით უნდა შეადგინონ ბუნებრივი ზონების განლაგების ლოგიკური ჯაჭვი, დაალაგონ აზიის ბუნებრივი ზონები ჩრდილოეთიდან სამხრეთისაკენ და აღნიშნონ ისინი კონტურულ რუკაზე. პრეზენტაციისას საუბრობენ ამ ზონების შესახებ, მსჯელობენ მათი განლაგების კანონზომიერებაზე.

ჩვენ მეთოდების გამოყენების რამდენიმე ვარიანტი გაგაცანით, თუმცა თითოეულ მასწავლებელს, გაკვეთილის მიზნიდან გამომდინარე, შეუძლია მათი მოდიფიცირება.

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი