რაღაც შესავალივით
ჩვენს ინტერნეტგაზეთში ხშირად ნახავთ სტატიებს, რომლებიც საქართველოს არაქართულენოვან დასახლებებში მოღვაწე მასწავლებლებს ეხება. ამას ორი მნიშვნელოვანი მიზეზი განაპირობებს – პირველი ეროვნული უმცირესობებისათვის სახელმწიფო ენის სწავლების აქტუალობა და მნიშვნელობაა, მეორე კი ის, რომ ჩვენ, ადამიანებს, რომლებსაც ისტორიების წერა გვიყვარს, მუდამ გვიზიდავს პერსონაჟები, რომლებიც ცხოვრებაში არცთუ ჩვეულებრივ, გაუკვალავ გზას ირჩევენ. როგორც წესი, ამ დროს ხელთ საინტერესო მოსაუბრე და არანაკლებ საინტერესო ისტორია შეგვრჩება ხოლმე. ასეთი ისტორიის ძიებაში გავიცანი ნინო ბერიანიძეც, რომელიც ,,არაქართულენოვანი სკოლების მასწავლებელთა პროფესიული გავითარების“ პროგრამის მონაწილეა და ბოლნისის რაიონის სოფელ ტალავერში სახელმწიფო ენას ასწავლის.
ნინო ამბობს, რომ ჯერ კიდევ მაშინ დაიწყო ოცნება მასწავლებლობაზე, როდესაც სულხან-საბა ორბელიანის სახელობის პედაგოგიური უნივერსიტეტის პირველ კურსზე სწავლობდა და ამაში დიდი წვლილი მისმა პედაგოგებმა შეიტანეს. დოქტორანტურაში ქართულის, როგორც მეორე ენის, სწავლების საკითხებზე მუშაობდა, დისერტაციისათვის საჭირო მასალის მოსაძიებლად ისეთ სკოლაში დაიწყო მუშაობა, სადაც ქართული მეორე ენის სტატუსით ისწავლებოდა. ჯერ თბილისში მასწავლებლობდა, მერე კი ბოლნისში, ეთნიკური აზერბაიჯანელებით დასახლებულ სოფელში აღმოჩნდა და როგორც ხშირად ხდება ხოლმე, ახალგაზრდა სპეციალისტი სწავლების დინამიკურმა პროცესმა კვლევაზე მეტად გაიტაცა, ჰოდა, რაც ოდესღაც საშუალებად იყო ჩაფიქრებული, მთავარ მიზნად ექცა.
ბოლნისი. შეჩვევა.
სოფელი ტალავერი, სადაც ნინო ,,მასწავლებლის სახლის“ პროექტის – ,,ქართული, როგორც მეორე ენა“ – ფარგლებში მიავლინეს, აზერბაიჯანელებითაა დასახლებული; როგორც ახალგაზრდა მასწავლებელი ამბობს, ესაა სოფელი, რომელსაც საკმაო ინტელექტუალური რესურსი აქვს და სადაც განათლებასა და განათლებულ ადამიანებს აფასებენ. მასწავლებლებს აქ პატივს იმდენად სცემენ, რომ მათსა და დანარჩენ მოსახლეობას შორის ერთგვარი დისტანციაც კი არსებობს. ნინოს კი, როგორც ისედაც ,,უცხოსა“ და მოსარიდებელს, ადგილობრივ მოსახლეობასთან არსებული ამ დისტანციის დაძლევა სურდა. სწორედ ამიტომ გადაწყვიტა, რომ სოფელში ბოლნისიდან კი არ ევლო, როგორც ამას მასწავლებლების ნაწილი აკეთებდა, არამედ ტალავერშივე მოეძებნა ბინა. რამდენიმე თვეში კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილება მიიღო – მეთორმეტეკლასელი მოსწავლის ოჯახში გადავიდა საცხოვრებლად. ფიქრობს, რომ ეს საუკეთესო ნაბიჯი იყო ადგილობრივ მოსახლეობასთან ინტეგრაციის თვალსაზრისით. გოგონები – მოსწავლე და მასწავლებელი – ყველგან ერთად დადიოდნენ, ერთად იღებდნენ მონაწილეობას თემის ყოველდღიურ ცხოვრებაში და ბოლოს ახალგაზრდა მასწავლებელი სოფელში თავისიანად მიიღეს, მის მიმართ ნდობა გაუჩნდათ, რამაც საშუალება მისცა, რომ თავისი მოსწავლეების ცხოვრების გასაუმჯობესებლად გარკვეული ნაბიჯები გადაედგა.
პროექტები. ღონისძიებები…
აუცილებლად მოვა დრო, როდესაც ყველაფერი შეიცვლება, მაგრამ ჯერჯერობით ეთნიკური უმცირესობებით დასახლებულ მხარეებში ქართული ენის ცოდნა მოსახლეობის ნაწილის პრივილეგიად ითვლება. აზერბაიჯანული თემის წევრები ძირითადად თვისტომებთან ამჯობინებენ ურთიერთობას და ბაზარშიც კი მარნეულში დადიან, როდესაც ქალაქი ბოლნისი უფრო ახლოსაა. რასაკვირველია, მოსახლეობის მეტი ინტეგრირებისათვის დამატებითი ღონისძიებებია საჭირო, რაშიც ქართულის მასწავლებელს თავისი მოკრძალებული წვლილი შეაქვს: დაჰყავს მოსწავლეები საქართველოს სხვადასხვა კუთხეში, აცნობს მათ თანამედროვე ქართულ ლიტერატურას, კულტურას, ცდილობს ისინი დასავლურ ფასეულობებს აზიაროს, აჩვენოს საინტერესო ფილმები, ასწავლოს ინტერნეტის მოხმარება და ზოგადად, აზროვნების თვალსაწიერი გაუფართოვოს.
სკოლაში თანამედროვე ბიბლიოთეკის მოწყობა ნინო მასწავლებლის დიდი ხნის მიზანი იყო, მაკულატურაც კი შეაგროვებინა მოსწავლეებს, რომელიც მერე ახალ გამოცემებში გადაცვალეს. მაგრამ ეს ყველაფერი საკმარისი არ აღმოჩნდა. ახლა კი პროქტმა, რომელიც ნინო ბერიანიძემ დაწერა, ფონდ ,,ორბელიანის“ მხარდაჭერა მოიპოვა, რაც სკოლას შესაძლებლობას მისცემს პირველი სართულის ერთ-ერთი ოთახი გარემონტდეს და იგი მედიათეკად იქცეს, სადაც ,,მკითხველთა კლუბი“ შეხვედრებს გამართავს. მოსწავლეებს საშუალება მიეცემათ თანამედროვე გამოცემებს გაეცნონ, ხმამაღალი კითხვის საღამოები და საინტერესო კინოჩვენებები მოაწყონ და ქართული კულტურის მოღვაწეებსაც პირადად შეხვდნენ.
ყველა წინგადადგმული ნაბიჯი კი იმ პატარა გუნდას ჰგავს, რომელიც შეიძლება მალე ზვავად გადაიქცეს.
გოგონები, რომლებიც ცვლიან სოფელს
ცვლილებები უკეთესობისკენ ნელი ტემპით მიდის, მაგრამ მაინც შესამჩნევია. მეტი ადამიანია დაინტერესებული სახელმწიფო ენის შესწავლით, მეტი სკოლადამთავრებული არჩევს თბილისში გააგრძელოს განათლების მიღება. უკვე ტრანსპორტიც ემსახურება სკოლას, რაც ნინო მასწავლებელს საშუალებას აძლევს ყოველდღე ბოლნისიდან იაროს. და არის კიდევ ერთიც:
ალბათ, არავისთვისაა საიდუმლო, რომ ჩვენი ქვეყნის ბევრ და განსაკუთრებით ეთნიკურად არაქართველებით დასახლებულ რეგიონებში, უფრო მეტად კი სოფლებში, ქალების უფლებები, რბილად რომ ვთქვათ, ვერ უთანაბრდება მამაკაცებისას. ნინო ბერიანიძის თქმით, მისი მასწავლებლობის პირველ წელს გოგონებს, მათ შორის, იმათაც, რომლებიც ბიჭებს სწავლაში არაფრით ჩამორჩებოდნენ, ოლიმპიადების შესახებ არც კი აგებინებდნენ, რადგან თავისთავად იგულისხმებოდა, რომ გოგოს რაიონულ ცენტრსა და მით უმეტეს დედაქალაქში არავინ გაუშვებდა. ეს ტრადიცია პირველად ერთმა საოცარმა გოგონამ დაარღვია, რომელიც მშობლებმა შვიდი დღით მარტო გაუშვეს ,,გლოუს“ ბანაკში, რის შემდეგაც იგი ,,გლოუს“ ელჩიც გახდა საკუთარ სოფელში. ეს გოგონა ასევე პირველი იყო, რომელმაც გორში, თეატრის წინ, ქართველ მოსწავლეებთან ერთად ფლეშმობში მიიღო მონაწილეობა.
წელს კიდევ ერთი განსაკუთრებით ნიჭიერი გოგონა ანაკლიის ბანაკშიც კი გააგზავნეს ერთი კვირით. ეს შესანიშნავი მაგალითი იყო სოფლისათვის. მოსახლეობამ ,,მშვიდობის კორპუსიდან“ უკვე მოითხოვა მოხალისე მასწავლებელი, რომელიც მათ შვილებს ინგლისურ ენაში გაწაფავს. მერე კი გოგონა, რომელიც ანაკლიის ბანაკში იყო, შეიძლება ,,ფლექსის“ პროგრამით ამერიკაშიც გაემგზავროს. ეს ნამდვილად რევოლუციური გადაწყვეტილება იქნება სოფლისათვის, სადაც გოგონები მეცხრე კლასიდან ისე ფიქრობენ თავიანთ ქორწილზე, როგორც შესაძლებლობაზე, რომ ერთი დღით მაინც გაიბრწყინონ.
თუმცა რა არის საჭირო იმისთვის, რომ ცვლილებები უფრო ხელშესახები გახდეს:
რეკომენდაციის შესახებ
ყველა, თუნდაც განსაკუთრებით წარმატებული პროექტი, მუდმივად უნდა ვითარდებოდეს. გთავაზობთ ,,არაქართულენოვანი სკოლების მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების“ მონაწილე რამდენიმე ყოფილი თუ მოქმედი მასწავლებლის რეკომენდაციას:
პრინციპში, ამ რეკომენდაციებს ისინი ჩემზე ათასჯერ უკეთესად გაგაცნობდნენ, თავიანთი ბლოგი რომ ჰქონდეთ. ისინი ხომ ასე შესანიშნავად წერენ: გაუზიარებდნენ ერთმანეთს გამოცდილებას, გააშუქებდნენ ჩატარებულ ღონისძიებებს, ისაუბრებდნენ მწვავე პრობლემების შესახებ და ხმას მიაწვდენდნენ მრავალრიცხოვან აუდიტორიას, რაც ადამიანთა მცირე ჯგუფის პრობლემას საქვეყნო პრობლემად აქცევდა და საერთო განვითარებასა და ინტერაქციასაც მნიშვნელოვნად შეუწყობდა ხელს.
იმისთვის, რომ თავიანთი მოვალეობა პირნათლად შეასრულონ, ამ პროექტის მონაწილე მასწავლებლებს ზოგჯერ გაცილებით მეტის გაკეთება უწევთ, ვიდრე ჩვეულებრივ მდგომარეობაში მყოფთ და ეს ყველაფერი აუცილებლად საჭიროებს დაფასებასა და მხარდაჭერას, რათა ეთნიკური უმცირესობების წარმომადგენლებიც ხედავდნენ, რომ ადამიანები, რომლებიც მათთან მიავლინეს, სახელმწიფოსათვისაც მნიშვნელოვანნი არიან.
ამ მასწავლებლების საქმიანობას ხომ სირთულესთან ერთად აზარტი ახლავს თან:
დასკვნასავით:
ეს ფრაზები ალაგ-ალაგ გამოერია ჩემი და ნინოს ორსაათიან დიალოგში:
- ამ პროექტმა საკუთარი თავი მაპოვნინა…
- ბოლნისში თავს უფრო საჭირო ადამიანად ვგრძნობ…
- უფრო გამბედავი გავხდი…
- თურმე სიმღერა და ცეკვაც კი შემძლებია…
- მადლობას მიხდიან, რომ მათი ცხოვრება შევცვალე…
- თქვენ ოღონდ ჩვენთან დარჩითო…
დამშვიდობებისას ვკითხე:
- დარჩები?
- ჰო, აბა რა, აუცილებლად დავრჩები.
