მარიანა ბეზრუკიხი- დასვენება არ შეიძლება მეცადინეობა

მთარგმნელის შენიშვნა: სტატიის სათაური წარმოადგენს ალუზიას ცნობილ რუსულ ამფიბოლიაზე: „казнить нельзя помиловать”, – რომელიც მნიშვნელობას იცვლის იმის მიხედვით, რომელი სიტყვის შემდეგ დასვამთ მძიმეს)

მალე საზაფხულო არდადეგები დადგება. უკან დარჩება სასწავლო პროცესის დაძაბული თვეები, პირველი სასწავლო წლისგან მიღებული სიხარული და სხვადასხვა უხერხულობაც. წინ ხანგრძლივი და ბედნიერი არდადეგებია. მაგრამ როგორ გავატაროთ ისინი ისე, რომ სასიამოვნოც აღმოჩნდეს და სასარგებლოც, რომ გუშინდელმა პირველკლასელმა კარგად დაისვენოს და ძალა მოიკრიბოს, მაგრამ, ამასთან ერთად, პირწმინდად არ დაივიწყოს ყოველივე ის, რაც პირველ კლასში ასე გულმოდგინედ და გარკვეული ძალისხმევის ფასად ისწავლა?

როგორ გავანაწილოთ არდადადეგები ისე, რომ მოსწავლემ სრულფასოვნად დასვენება შეძლოს?

ნუ იჩქარებთ არდადეგების დაწყებისთანავე ბავშვის სამეცადინოდ დასმას. პირველი 2-3 კვირის განმავლობაში უფრო მნიშვნელოვანია, მან თანატოლებთან ერთად ითამაშოს და სათანადოდ დაისვენოს. მიეცით უფლება, ცოტა ხნით მიივიწყოს ის სირთულეები, რომლებსაც სასწავლო წლის განმავლობაში შეეჯახა. ეს, რასაკვირველია, იმას არ ნიშნავს, რომ ბავშვი ნებაზე მიუშვათ. აუცილებელია, მას არდადეგების დროსაც ჰქონდეს გარკვეული რეჟიმი, თუნდაც გაცილებით შერბილებული იმასთან შედარებით, ვიდრე სასწავლო წლის განმავლობაში იცავდა. დაე, იძინოს დილის 10 ან 11 საათამდე. მიეცით იმის უფლებაც, საღამოობით ცოტა გვიან დაწვეს დასაძინებლად. განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც საღამოები თბილია და გრძელი.

ყურადღებით მოეკიდეთ ბავშვისთვის სათანადო კომპანიის აღმოჩენას, რადგან სასწავლო წელი მოსწავლეს გარკვეულწილად უზღუდავს კომუნიკაციის საშუალებას: საკლასო ოთახში გაკვეთილების შემდეგ ბავშვებს ნაკლებად აქვთ კავშირი ერთმანეთთან, ამიტომ არდადეგებისთვის ისინი ურთიერთობის დეფიციტს განიცდიან.

არდადეგების დაწყებასთან ერთად მოსწავლეები მთელი არსებით გადაეშვებიან ხოლმე თამაშისა და დასვენების სამყაროში. ეს ძალიან კარგია, რადგან გადატვირთული რეჟიმის გამო (რაც გულისხმობს არა მხოლოდ სასკოლო გაკვეთილებს, არამედ სხვადასხვა წრესაც) ბავშვებს თამაშისთვის საკმარისი დრო აღარ რჩებათ, ამიტომ პატარას ამ სურვილს წინააღმდეგობას ნუ გაუწევთ, პირიქით, ასწავლეთ მას ახალი თამაშები.

რასაკვირველია, საჭიროა, ყოველდღიურად გამოყოთ დრო კითხვისთვის, მაგრამ გახსოვდეთ: დაწყებითი კლასის მოსწავლისთვის კითხვა რთულია, ბავშვი მალე იღლება, ამიტომ დღეში ნახევარ საათზე მეტს ნუ დაუთმობთ ამ პროცესს. უდავოდ, არსებობენ ბავშვები, რომლებიც ამ დროს უკვე კარგად კითხულობენ, უყვართ კიდეც კითხვა, მაგრამ ისინიც კი ხშირად უნდა დაასვენოთ და თვალის ვარჯიშები შეასრულებინოთ. ტექსტის არჩევანი ბავშვს მიანდეთ. რასაკვირველია, არსებობს წასაკითხი მასალის აუცილებელი საპროგრამო სია, მაგრამ თუ ის ბავშვს მაინცდამაინც არ აინტერესებს, ძალას ნუ დაატანთ, ამით მხოლოდ შეაძულებთ კითხვას.

ბავშვის კითხვისადმი ინტერესის შენარჩუნებას ყოველგვარი საშუალებით უნდა ცდილობდეთ. თუ თქვენს პატარას უყვარს საბავშვო დეტექტივები, მანქანების ან ცხოველების შესახებ ჟურნალები, – დაე, იკითხოს, საგანგაშო ამაში არაფერია. მთავარია, კმაყოფილებით კითხულობდეს. ამ დროს მშობლის მოვალეობაა, რბილად, მოთმინებით, ნეგატიური ემოციების გარეშე გადაატანინოს ბავშვს ყურადღება იმ საკითხავი მასალისკენ, რომლებიც სასკოლო პროგრამითაა გათვალისწინებული.

საზოგადოდ, „საზაფხულო მეცადინეობები” კარგია იმისთვის, რომ ბავშვს აუმაღლოთ პასუხისმგებლობის გრძნობა და საკუთარ თავს შვილისადმი ნდობა გაუღვივოთ.

უმნიშვნელოვანესი უნარ-ჩვევა, რომელსაც მოსწავლე სკოლაში იძენს, წერაა, თუმცა იშვიათია, რომ პირველკლასელს ხელწერა მარტივად და სირთულეების გარეშე ჩამოუყალიბდეს. ამიტომ, დავიწყებას რომ არ მიეცეს, მაგალითად, პირველ კლასში შეძენილი ეს ჩვევა, ძალზე სასარგებლო იქნება, ზაფხულში პატარამ კვლავ გაავარჯიშოს ხელი. ამისთვის არსებობს სავარჯიშო რვეულები და დამხმარე სახელმძღვანელოები. ახლა კი, როდესაც ძირითადი სირთულეები უკვე გადალახულია, ყველანაირად ეცადეთ, განუმტკიცოთ და გაუუმჯობესოთ ბავშვს ჩვევა.

ამ სამუშაოს გამოყენება შეიძლება ბავშვის დამოუკიდებლობის და, შესაბამისად, პასუხისმგებლობის განსავითარებლადაც. შეგიძლიათ,ზაფხულის დამდეგს ასე მიმართოთ მას: „მე არ ვამოწმებ შენს რვეულებს და არ ვადევნებ თვალს, როგორ მუშაობ, მაგრამ თუ ზაფხულის ბოლოს ყველა დავალება შესრულებული გექნება, საჩუქარს მიიღებ”. გაითვალისწინეთ: მთავარია, მოთმინებით აღიჭურვოთ და მართლა თქვათ უარი ბავშვის ყოველმხრივ კონტროლზე. რა თქმა უნდა, შეიძლება, დროდადრო ჰკითხოთ, როგორ არის საქმე, კმაყოფილია თუ არა საკუთარი შედეგებით, მაგრამ არავითარი შენიშვნა არ მისცეთ და საერთოდ, მოერიდეთ ყოველგვარ კომენტარს.

ღირს თუ არა ზაფხულში სასწავლო წლის განმავლობაში გავლილი პროგრამის გამეორება? თუ რაიმე ხარვეზი არსებობს, ამ კითხვაზე პასუხი დადებითია, მაგრამ კარგი იქნება, თუ უბრალოდ კი არ გაიმეორებთ ყველაფერს, არამედ საზაფხულო არდადეგების დაწყებამდე მიიღებთ მასწავლებლისგან რეკომენდაციებს იმის შესახებ, რაზე გაამახვილოთ ყურადღება, რა სახის დავალებების შესრულება იქნება უფრო შედეგიანი. ასევე არ არის აუცილებელი ყველაფრის ერთდროულად კეთება. მეცადინეობები დაყავით ერთგვარ ციკლებად და ბლოკებად. მაგალითად, თუ პრობლემებს წააწყდით მათემატიკაში, ის ცოტა ხნით გვერდზე გადადეთ და მიხედეთ სხვა საგანს, მაგალითად, მშობლიურ ენას.

მშობლიურ ენაზე მხოლოდ მას შემდეგ გადადით, რაც ბავშვი წერაში ხელს გაივარჯიშებს. ამ შემთხვევაში მას უფრო გაუადვილდება დავალებების შესრულება, კარნახის წერა და სხვა.

კიდევ ერთი მარადიული შეკითხვა: ღირს თუ არა, არდადეგების დროს მომდევნო კლასის პროგრამას მივაქციოთ ყურადღება? ჩემი აზრით, არა. თუ ბავშვი ადვილად სწავლობს, მან შესაძლოა ინტერესი დაკარგოს და მომდევნო სასწავლო წელი მისთვის მოსაწყენი გახდეს, ხოლო თუ სწავლა უჭირს, ასეთი წინასწარი და გარკვეულწილად იძულებითი სამუშაო მას გაუმძაფრებს სიძულვილს მოცემული სასწავლო მასალის მიმართ.

აგრძნობინეთ ბავშვს, რომ მას ყველაფერი გამოუვა – მან ხომ სასწავლო წელი დაასრულა და მომდევნო კლასში გადაიყვანეს, ე. ი. საქმე არც ისე ცუდადაა, როგორც შეიძლება მშობელმა მიიჩნიოს, ამიტომ არ არის საჭირო ბავშვზე ზეწოლა იმ მიზნით, რომ ყველა საგანში ათიანი ჰყავდეს – დასაწყისისთვის 8 და 9 ქულაც საკმარისია.

აუცილებლად გაითვალისწინეთ შემდეგი: თუ მაინც გადაწყვეტთ, ბავშვი სასკოლო პროგრამის მიხედვით ამეცადინოთ, დღეში 20-30 წუთზე მეტს ნუ დაუთმობთ ამ სახის მეცადინეობას. ამასთან, მიეცით ბავშვს იმის განსაზღვრის უფლება, დღის რომელ მონაკვეთში იმეცადინოს. მთავარია, მთელი არდადეგების განმავლობაში რეგულარულად იმუშაოს.

დაბოლოს: ხშირად მეკითხებიან, შეიძლება, ბავშვმა გამოიყენოს ელექტრონული წიგნებიც, თუ მხოლოდ ნაბეჭდი უნდა იკითხოს? ამას არ აქვს მნიშვნელობა. მთავარია, მოწყობილობაზე შრიფტის ზომა და სიმკვეთრე შეესაბამებოდეს ბავშვის ასაკს. გარდა ამისა, ყურადღება მიაქციეთ შემდეგ გარემოებებს: ეკრანი არ უნდა ციმციმებდეს; ელექტრონული წიგნი ბავშვს თვალებიდან სათანადო მანძილზე უნდა ეჭიროს, კერძოდ, 30-50 სმ-ზე, ეკრანის მოცულობის მიხედვით.