უძველეს დროში ადამიანები ინფორმაციას და ცოდნას ზეპირად გადასცემდნენ. შემდეგ მას დაემატა იეროგლიფები, პიქტოგრამები, ნახატები, ნახაზები და ნაბიჯ-ნაბიჯ კაცობრიობა მივიდა დამწერლობამდე. იცვლებოდა საუკუნეები, ეკონომიკური ფორმაციები, ეპოქა და მათთან ერთად იცვლებოდა მსოფლიოს განვითარების ფაქტორებიც.
მეოცე საუკუნის სამოციან წლებში დამკვიდრდა ტერმინი “ინფორმაციული საზოგადოება” – ადამიანი, კომპანია თუ ქვეყანა, რომელიც ფლობდა ინფორმაციას, ჰქონდა მეტი წინაპირობა წარმატების მიღწევის და იყო კონკურენტუნარიანი.
ოთხმოცდაათიანი წლებიდან ინფორმაცია ადვილად ხელმისაწვდომი გახდა. შესაბამისად, დღეს კონკურენტუნარიანია ის, ვისაც აქვს უნარი ინფორმაცია ცოდნად აქციოს. ოცდამეერთე საუკუნეში კაცობრიობის განვითარების მთავარ ფაქტორებად იქცა:
1. მეცნიერული ცოდნა;
2. გამოგონებები;
3. ინოვაციები.
ასეთია დღევანდელობის ცოდნის ეკონომიკა, რომლის ძირითადი მახასიათებლებია:
·ცოდნის გენერაციისა და გავრცელების დიდი სისწრაფე;
·ცოდნის ეკონომიკის შემოქმედი მეცნიერი და გამომგონებელი;
·განვითარების ინსტრუმენტი – ინოვაციურ პროდუქტში რეალიზებული ცოდნა;
·კომპლექსური, თანამედროვე ინოვაციური პროდუქცია.
ამიტომაა, რომ არც ერთ ეპოქაში არ ყოფილა კითხვის, წერის, ინფორმაციის დამუშავების, იდეებისა და მოსაზრებების გამოთქმის, გადაწყვეტილების მიღებისა და პრობლემების მოგვარების უნარი ისე აქტუალური, როგორც დღეს.
მნიშვნელოვანია, რომ საქართველოს ზოგადი განათლების ეროვნული მიზნებისა და საზოგადოებრივი მოთხოვნების გათვალისწინებით, ეროვნული სასწავლო გეგმა გამოყოფს ცხრა პრიორიტეტულ გამჭოლ კომპეტენციას, რომელთა შორის ერთ-ერთია მედიაწიგნიერება. მათი ფლობა გადამწყვეტია თანამედროვე სამყაროში თვითრეალიზებისა და სათანადო ადგილის დამკვიდრებისთვის. პრიორიტეტული გამჭოლი კომპეტენციები მოიცავს იმ ძირითად ცოდნასა და უნარებს, რომელთა გამომუშავება და განვითარება სპეციფიკური კომპეტენციების განვითარებასთან ერთად ხელს უწყობს ყველა ეროვნული სასწავლო გეგმით გათვალისწინებული საგნის სწავლებას.
ტექნოლოგიების განვითარების შედეგად თანამედროვე სამყაროში ტრადიციული ტექსტების გვერდით მნიშვნელოვანი ადგილი დაიკავა მულტიმედიურმა ტექსტებმა – ტექსტებმა, რომლებიც ერთდროულად იყენებს ენობრივ, ხმოვან და ვიზუალურ საშუალებებს. გარდა ამისა, თანამედროვე მსოფლიოში მედია ყველაზე მძლავრი კულტურული იარაღია, რომელმაც ადამიანის ცხოვრების ყველა სფერო მოიცვა.
ამიტომაა აუცილებელი, მოსწავლემ შეძლოს, ერთი მხრივ, ამ ახალი სტილისა და მრავალგვარი ფორმის ტექსტების აღქმა-გააზრება, ინტერპრეტირება, გამოყენება და შექმნა, მეორე მხრივ კი, მედიასამყაროში ორიენტირება, სწორი არჩევნის გაკეთება (ინფორმაციის „გაფილტვრა”) და მიღებული ინფორმაციის კრიტიკულად შეფასება. ფაქტია, რომ მედიაწიგნიერება და კრიტიკული და შემოქმედებითი აზროვნება პირდაპირ კავშირშია ცოდნის ეკონომიკასთან.
სამოქალაქო განვითარების ინსტიტუტი (CDI) ფონდ ღია საზოგადოების მხარდაჭერით ახორციელებს პროექტს „საგანმანათლებლო რესურსები მედიაწიგნიერებაში”, რომლის ფარგლებშიც :
1. ითარგმნა ჯეიმს პოტერის წიგნი „მედიაწიგნიერება” (მეექვსე გამოცემა);
2. შეიქმნა და გაპილოტდა ტრენინგ-მოდული მასწავლებლებისათვის „კრიტიკული აზროვნება, შემოქმედებითი აზროვნება და მედიაწიგნიერება”;
3. ითარგმნა უცხოელი ავტორების 14 ვიდეორესურსი;
4. ქართველი განათლების სპეციალისტების მიერ შეიქმნა სამი ვიდეომასალა.
მედიაწიგნიერება არის:
1. იმ ცოდნისა და ინსტრუმენტების კრებული, რომელიც გვეხმარება შევქმნათ სწორი გზავნილები და სწორად განვმარტოთ შემხვედრი გზავნილების მნიშვნელობა.
2.პერსპექტივათა კრებული, რომელსაც აქტიურად ვიყენებთ მასმედიასთან ურთიერთობისას შემხვედრი გზავნილების მნიშვნელობის განმარტებისთვის.
27 ივნისიდან 2 ივლისის ჩათვლით ჩაქვში მასწავლებლების 15 წევრიან ჯგუფს ჩაუტარდა 6 დღიანი საპილოტე ტრენინგი მედიაწიგნიერებაში.
ტრენინგ-პროგრამის პილოტირების პროცესში ჩართული იყვნენ პრაქტიკოსი მასწავლებლები. სამუშაო ჯგუფი ისე იყო დაკომპლექტებული, რომ მასში საქართველოს რამდენიმე რეგიონიდან თითქმის ყველა საგნის, საჯარო და კერძო სკოლის მასწავლებელი შედიოდა.
საპილოტე ტრენინგ-პროგრამის მომზადებასა და საგანმანათლებლო მასალების შერჩევაში იმუშავა ჯგუფმა, რომლის შემადგენლობაში შედიოდა სამოქალაქო განვითარების ინსტიტუტის მედიისა და განათლების ორ-ორი სპეციალისტი. ტრენინგ-პროგრამაში ასახულია სკოლაზე გავლენის ბერკეტები – ანუ გაკვეთილზე მედიაწიგნიერების, როგორც გამჭოლი კომპეტენციის დანერგვის კონკრეტული გზები. შემუშავდა როგორც თეორიული მასალა, ასევე – პრაქტიკული სავარჯიშოები. ტრენინგ-პროგრამა მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების პროგრამების აკრედიტაციის დებულებაში განსაზღვრულ მოთხოვნებთან სრულ შესაბამისობაშია.
ჩაქვში მიმდინარე მედიაწიგნიერების ტრენინგი ინტენსიურად გაშუქდა აჭარის და სხვა ტელევიზიების მიერ
ტრენინგ-პროგრამის ფარგლებში განხილული იყო შემდეგი საკითხები:
1.მედიაწიგნიერების თეორიული ასპექტები;
2.მედიაწიგნიერების ორი მთავარი კომპონენტი: ინფორმაციის შექმნა-გავრცელება და მიღებული ინფორმაციის სწორად გააზრება;
3.მედიაწიგნიერების უნარების განვითარების მთავარი საფუძვლებია კრიტიკული და შემოქმედებითი აზროვნება, როგორც ინფორმაციის მოძიებისა და შექმნის, ასევე ინფორმაციის კრიტიკულად გააზრების ინსტრუმენტები; ტრენინგის მონაწილეები გაეცნენ კრიტიკული და შემოქმედებითი აზროვნების საფუძვლებს, სტრატეგიებსა და მიდგომებს;
4.ტრენინგ-პროგრამის ნაწილი იქნება გამოხატვის თავისუფლების არსებული ლეგიტიმური ჩარჩო; აგრეთვე, ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია და ბავშვთა საკითხების პროფესიული გაშუქების საერთაშორისო და ადგილობრივი სტანდარტები.
ტრენინგზე მნიშვნელოვანი დრო დაეთმო:
· სატრენინგო საკითხავი მასალის კრიტიკულ ანალიზს.
·მედიაპროდუქტების ეფექტიანი გამოყენების მიდგომების განხილვას სწავლების პროცესში.
·ტრენინგზე გამოიყენეს სპეციალურად ტრენინგ-პროგრამისთვის თარგმნილი და მომზადებული ვიდეოფილმები, ანიმაცია.
· საქართველოში შექმნილი ვიდეო და ბეჭდური მასალა.
ტრენინგის მნიშვნელოვანი კომპონენტია არასაკონტაქტო საათები. რომელიც ორიენტირებული იქნება სკოლაში მოსწავლეებთან განხორციელებულ საქმიანობებზე. სამომავლოდ (პროგრამის აკრედიტების შემდეგ) მასწავლებლები შექმნიან პორტფოლიოს, სადაც განათავსებენ ინფორმაციას სკოლის ბაზაზე მედიაწიგნიერების შესახებ განხორცილებული საქმიანობების შესახებ. ამ საქმიანობების ძირითადი შინაარსი იქნება მოსწავლეების დახმარება – რომ მათ შეძლონ, შექმნან, გააანალიზონ, შეაფასონ აუდიოვიზუალური და ბეჭდური ტექსტები და გააცნობიერონ საკუთარი სამოქალაქო პასუხისმგებლობა.
ტრენინგ-პროგრამა, თარგმნილი „მედიაწიგნიერების” სახელმძღვანოლო და სპეციალურად ამ თემაზე შექმნილი მედიარესურსები პრაქტიკოს მასწავლებლებს დაეხმარება, პროფესიული მხარდაჭერა აღმოუჩინონ მოსწავლეებს მზარდ საინფორმაციო ნაკადებში სწორი ორიენტირებისთვის, ნებისმიერი შინაარსის ინფორმაციის შეფასებისთვის კრიტიკული აზროვნების პლატფორმიდან.
