პარასკევი, მარტი 29, 2024
29 მარტი, პარასკევი, 2024

უკეთ გავაცნობიეროთ, რა მოტივით სწავლობენ მოსწავლეები ჩვენს საგანს

მოტივაციის პრობლემა თვალნათლივ გვიჩვენებს, რა ღრმად შეიძლება შეიჭრას ფსიქოლოგია საკლასო ოთახში, რამდენი რამ განსაზღვროს. თვით რავენიც კი, ინტელექტის ყველაზე პოპულარული ტესტის ავტორი, თავის წიგნში „კომპეტენტურობა თანამედროვე სამყაროში” წერდა: „ქცევა გაცილებით მეტად განისაზღვრება მოტივაციით, ვიდრე უნარით”. მაინც რა არის მოტივი? ამ ცნების მრავალგვარი განმარტება არსებობს. დ. უზნაძე მოტივს ქცევის ფსიქოლოგიურ საფუძველს უწოდებდა. მისი განმარტების თანახმად, ეს არის შინაგანი მდგომარეობა, რომელიც აღძრავს, წარმართავს და უზრუნველყოფს ქცევას.

მასწავლებლისთვის მთავარია იცოდეს, რატომ არის, რომ ზოგიერთი მოსწავლე ძალ-ღონეს არ იშურებს, რათა სწავლაში მაღალ შედეგებს მიაღწიოს, ზოგიერთი კი არა.

ფსიქოლოგებმა სცადეს იმ ფაქტორების განსაზღვრა, რომლებიც სწავლაში მიღწევებს განაპირობებს. ყველაზე მნიშვნელოვანი აღმოჩნდა შემდეგი ფაქტორები: უნარი, მოტივაცია და სწავლების ხარისხი.

მოტივის შესახებ მრავალი მითი არსებობს:

მითი 1 – თუ მოსწავლეები აქტიურად არ არიან ჩართულნი სასწავლო პროცესში, ეს იმას ნიშნავს, რომ ისინი არ არიან მოტივირებულნი.
მითი 2 – მარცხი კარგი მოტივაციაა.
მითი 3 – სწავლება უფრო მნიშვნელოვანია, ვიდრე მოტივაცია.
მითი 4 – მოსწავლეებს მოტივაციას მასწავლებლები უქმნიან.
მითი 5 – მუქარა ამაღლებს მოტივაციას.
მითი 6 – მოტივაციის ამაღლება ავტომატურად ზრდის სწავლების ეფექტს.

ვნახოთ, რას ფიქრობენ ფსიქოლოგები ამ მითების შესახებ.

1. მოსწავლეს შესაძლოა არ ჰქონდეს სწავლის მოტივაცია, მაგრამ მოტივირებული იყოს სხვა რამისთვის. ამ შემთხვევაში შესაძლოა კლასში დისციპლინის პრობლემამ იჩინოს თავი.

2. მარცხი სასარგებლო გამოცდილებაა, მაგრამ ქრონიკულ მარცხს შესაძლოა უამრავი პრობლემა მოჰყვეს.

3. ზოგი იტყვის, რომ სკოლაში მთავარია შინაარსი, მაგრამ იგი სწავლის მისიას ვერ შეასრულებს, ვიდრე სწავლა მნიშვნელობას იქნება მოკლებული მოსწავლისთვის.

4. მასწავლებელი მხოლოდ ეხმარება მოსწავლეებს შინაგანი მოტივაციის შექმნაში.

5. კლასის უარყოფითი ატმოსფერო სწავლის მოტივაციას ასუსტებს.

6. მოტივაცია თანდათან სუსტდება და შესაძლოა გაქრეს, თუ არ იქნა გათვალისწინებული სხვა მომენტები. მაგალითად, ცუდი დაგეგმვა, სუსტი კონტროლი და სხვა სწავლის მოტივაციას ასუსტებს.

ცნობილია, რომ გამოყოფენ მოტივაციის აღმძვრელ შინაგან და გარეგან ფაქტორებს. შინაგანი ფაქტორია, როდესაც მოქმედებას აღძრავს ამ საქმიანობისგან (ჩვენს შემთხვევაში – სწავლისგან) მიღებული სიამოვნებისკენ სწრაფვა, ანუ ინტერესი, გარეგანი – როდესაც ადამიანს სურვილს (ჩვენს შემთხვევაში – სწავლისას) გარედან მოსული სტიმულები აღუძრავს.

გაინტერესებთ, როგორ არის საქმე ამ თვალსაზრისით თქვენი საგნის სწავლა/სწავლებისას? შეგიძლიათ ჩაატაროთ მცირე გამოკვლევა (თუ გაინტერესებთ ზოგადი სურათი და მეტი სანდოობა, გამოკითხვა ანონიმურად ჩაატარეთ). 
მოსწავლეებს ეძლევათ ინსტრუქცია: წაიკითხეთ ყოველი დებულება და გამოხატეთ დამოკიდებულება იმ საგნის მიმართ, რომელსაც მე გასწავლით. დებულებას გვერდით მიუწერეთ თქვენი პასუხი – „კი” ან „არა”. 

1. საგნის შესწავლა შესაძლებლობას მომცემს, ჩემთვის მნიშვნელოვანი რამ შევიტყო, გამოვავლინო ჩემი უნარები
2. საგანი მაინტერესებს და მსურს, რაც შეიძლება მეტი ვიცოდე ამ სფეროში.
3. ამ საგანში ჩემთვის სავსებით საკმარისია ის ცოდნა, რასაც გაკვეთილზე ვიძენ.
4. დავალებები არ მომწონს, ვასრულებ მხოლოდ იმიტომ, რომ გვავალებთ.
5. სწავლის პროცესში თავჩენილი სირთულეები საგანს ჩემთვის კიდევ უფრო მიმზიდველს ხდის.
6. მოცემულ საგანში, გარდა სახელმძღვანელოსი, დამატებით ლიტერატურასაც ვკითხულობ.
7. მიმაჩნია, რომ სავსებით შესაძლებელია, საგანში შემავალი რთული თეორიული საკითხები საერთოდ არ ისწავლო.
8. თუ რამე ვერ გავიგე, ვცდილობ მის გარკვევას, მოვლენის არსის წვდომას.
9. ხშირად საერთოდ არ მაქვს ამ საგნის სწავლის განწყობა.
10. აქტიურად ვმუშაობ და დავალებებს ვასრულებ მხოლოდ მაშინ, როცა მასწავლებელი მკაცრად მაკონტროლებს.
11. საგანში შემავალ საკითხებს ხშირად აქტიურად განვიხილავ თავისუფალ დროსაც (შესვენებაზე, შინ) თანაკლასელებთან, მეგობრებთან.
12. ვცდილობ, დამოუკიდებლად შევასრულო დავალებები, არ მიყვარს, როდესაც მკარნახობენ და მეხმარებიან.
13. თუ შესაძლებლობა მომეცა, ვცდილობ გადავიწერო ან სხვას ვთხოვ დავალების დაწერას.
14. მიმაჩნია, რომ ამ საგნის ცოდნა ღირებულია და უნდა ეცადო, რაც შეიძლება მეტი იცოდე.
15. ამ საგანში ჩემთვის ნიშანია მთავარი და არა ცოდნა.
16. ამ საგანში გაკვეთილის უცოდინრობას არ განვიცდი.
17. თავისუფალ დროს ჩემი ინტერესები და გატაცებები ამ საგანს უკავშირდება.
18. ძლივს ვსწავლობ ამ საგანს, დავალების შესრულებისას ვწვალობ.
19. თუ გაკვეთილი ავადმყოფობის გამო (ან სხვა მიზეზით) გამიცდა, ძალიან მწყინს.
20. შესაძლებელი რომ იყოს, ამ საგანს საერთოდ ამოვიღებდი ცხრილიდან (სასწავლო გეგმიდან).
შედეგების დამუშავება: 

„კი” – 1 ქულა კითხვებისთვის: 1, 2, 5, 6, 8, 11, 12, 14, 17, 19;
არა” – 1 ქულა კითხვებისთვის: 3, 4, 7, 9, 10, 13, 15, 16, 18, 20
0-10 ქულა – გარეგანი მოტივაცია
11-20 – ქულა შინაგანი მოტივაცია
იმედი გვაქვს, მიღებული შედეგების გაცნობიერება სასწავლო პროცესის უფრო ეფექტიანად განხორციელებაში დაგეხმარებათ.

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი