“ენაჩი სუ კარგია “…
პოეტი, ენათმეცნიერი და მასწავლებელი – ყველანი ერთი დიდი ტაძრის მლოცველები არიან, სადაც სიტყვის ძალას სცემენ თაყვანს.
სიტყვას რომ ყველაფერი შეუძლია, ამის დასამტკიცებლად, გარდა საკუთარი გამოცდილებისა, სხვადასხვა მითოლოგია თუ რელიგიური წიგნი გამომადგება, თუმცა ასეთ ღრმა და ფილოსოფიურ წიაღსვლებს არც ვგეგმავ, მარტივი, ყოფითი მაგალითებით შემოვიფარგლები.
თქვენ როგორ გგონიათ, რომელ ძალას შეუძლია, მოვლენები თუ წესები შეცვალოს, ჰო, მთლიანად შეცვალოს? ღმერთს, – მიპასუხებენ მორწმუნენი, ათეისტები მეცნიერულ ახსნას დაუწყებენ ძებნას, ენათმეცნიერები კი უბრალოდ მეტყვიან: ენას. დიახაც, ასეა, – ვუპასუხებ მე.
მზე ამოდის და ჩადის – მიუხედავად იმისა, რომ სინამდვილეში დედამიწა ბრუნავს მზის გარშემო; კასპიის ზღვა, მიუხედავად იმისა, რომ ზღვა კი არა, ტბაა, მაინც ზღვად იწოდება; ზღაპრის მძლეთამძლე, თუმცა მხდალია, მაინც მძლეთამძლეა, იმიტომ, რომ მოისურვა, ასე ყოფილიყო; ასე ეწოდა, ესე იგი ასეც არის…
ხორხე ლუის ბორხესს თავის ცნობილ ანთოლოგიათა შორის, ერთი ძალიან საინტერესო წიგნი აქვს – “ფანტასტიკური ცხოველების ანთოლოგია” ჰქვია. თუ ამ გამოგონილი ცხოველების ენობრივ არსებობაზე გავამახვილებთ ყურადღებას და იმ თეზას გავყვებით, რომ ყველაფერი, რაც ენაში არსებობს, ნამდვილადაც არსებობს, მაშინ ამ წიგნის ბინადრებთან ერთად რეალურ არსებობას შეიძენენ ათასი ჯურის დევები თუ მაძახურები, ტყაშმაფები თუ ოჩოკოჩები…
ბავშვობაში, როცა ძალიან მომინდებოდა სკოლის გაცდენა, ვიტყოდი, სიცხე მაქვს, სიცხე მაქვს-მეთქი და თერმომეტრის ვერცხლისწყლის სვეტი მართლაც სცდებოდა 37.8-ს.
ჰოდა, ჩვენ ყველანი ჩვენს ენაში ვსახლობთ. ენაა ჩვენი სამშობლო, ენაა ჩვენი სახლი, ჩვენი სიმყუდროვე და სიმშვიდე, როგორივ არ უნდა იყოს იგი – ტკბილი სახლი თუ ცა-სახურავად.
ფერეიდანი – პატარა საქართველო იმიტომაცაა, რომ იქ ქართული ენა ცხოვრობს, იქ ენა – კერაში ანთებეული ცეცხლივითაა – ხან მიინავლება, ხან-გაძლიერდება და აალდება, მაგრამ ყოველთვის ათბობს.
- „არ ვიცი, დაბერებულვარ და არ ვიცი, ძალიან საყორველია ჩონ ენა ჩონთან, ძრიალ საყორველია.“
- დედას ენა ქე მასალან ჩონ ენა’რი, დოოკარგავყე, სუღა ჶარსი ამბობენ.“
- „ ეს ქართულს, რო ჩონ თქენთინაც იცით, ზოგ საუბარია, რო ქენ ამბობთ, დაკარგულია ენაჩი, ეხლანდელ ენა დაჲსწავლო, ბერს ჯობელია თა, წინანდელ ენა, რო ეხლა, ეხლანდელ ქართველებმა არ იციან, თუ ეგრე იყოს, ძრიალ ნამაჲ.
- „-გუყორს ცოცხალი შანახულ ენა , დაწერვა.
- -ენას რო ინახვო, ხო მეტად, ელან, ენას ინახვენ, უნდაყე, რო თავი დედა ენა და ქართულ ენა შაინახონ და დარჩეს.“
- „თუ დედამ ილაპარაკა ქართული, შეიძლება, რო შაინახოს ქართულ ენა , დედა ენა.“
- „მე სოფლელი ვარ, ქართველი ვარ, მე უნდა მოჲდე, რო ემ ქართველებს ვასწავლოყე, რო ამათ ჩემ ენა ესმოდესყე, იმას რო ჶარსულად არ გაჲგებენ, მე ქართულად ვასწავლოყე, რო რა არი.“
- „ეხლა შენ ჩემი ენა არ გესმოდეს, მე შენი ენა არ მესმოდეს?
- თუ უნდა ფერიდანჩი ენა დავარდეს, უნდა, ბავშები ან ყმაწილები, სკოლაჩი მიდიან, რომელიც ნამა სწავლოფს, ერთი ნამაი რამე მივცეთ და ყმაწილები ერთმანერთის სიშურით იფო ისწავლიან.“
- „ ღმერთო, ღმერთო გეხეწები შენ, ჩონ დედ-მამას უშელე, ენა ენა გოსწავლეს, რომ იცოდეთ მინა ვართ, მინა ვარ და საიდან ვართ.“
- „- ეგ თაითინ არი, ქართველებია ელა, ქე შოონახავყე ენა . ენა.
- არ დაივიწყოთ თქენ დედას ენა და ეს ტკბილ ენა და.“
- ვიცოდით, გულჩი არის, ჩონ საქართველო როგორ გუყორს, როგორ გûნდა აშენდეს, დაკეთდეს, ქართველ ხალღი სუყელგან ზემოთ იყოს, ქართული არ ვიცით კარგადა, ჩონ გულს უნდა ის მოიტანოთ ენაზე .
ფერეიდანი – ენის სამშობლოა. წარმოიდგინეთ, დიდი ხნის თავდახურული სკივრი, რომელიც უცებ გაიხსნება და იქიდან ფერად-ფერადი პეპლები ამოიშლებიან. უფრო ფერადი კადრი გინდათ? – მაშინ ყველა არსებული და არარსებული თვალის ბრჭყვიანი წარმოიდგინეთ. წარმოიდგინეთ ბებოს სკივრი, რომელშიც 400 წლის ისტორიაა ჩალაგებული, როგორც მატერია, როგორც ნაქარგობა, როგორც ხელნაწერი.
ჰოდა, ამ სკივრის გახსნის დროა!
