გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის გენერალური ასამბლეის 1999 წლის 54/134 რეზოლუციით, ყოველი წლის 25 ნოემბერს აღინიშნება ქალთა მიმართ ძალადობის აღმოფხვრის საერთაშორისო დღე.
ქალთა მიმართ ძალადობის აღმოფხვრის მსოფლიო დღით იწყება 16-დღიანი კამპანია გენდერული ძალადობის წინააღმდეგ, რომელიც სრულდება 10 დეკემბერს – ადამიანის უფლებათა დაცვის საერთაშორისო დღეს.
დამრიგებლების მიერ კლასის საათების თემატიკაში გენდერული ბალანსისა და გენდერული ძალადობის საკითხების გათვალისწინება კარგი აქტივობა იქნება მოსწავლეთა სამოქალაქო კომპეტენციის შესაბამისი (სქესთა შორის ბალანსი, ადამიანის უფლებები, დისკრიმინაცია, ძალადობა… ) მიმართულებით განვითარებისათვის.
პირველი ვარიანტი
კლასის საათის თემა: გენდერული თანასწორობა
დრო: 60 წუთი
მიზანი: მოსწავლეები აანალიზებენ გენდერული თანასწორობის პრობლემას, იაზრებენ ძალადობის გამოვლინების სხვადასხვა ფორმებს. მსჯელობენ გენდერული დისკრიმინაციის შესახებ.
შედეგი: მოსწავლეები შეისწავლიან გენდერული ძალადობის ფორმებს, აუმაღლდებათ ცოდნა ქალთა და გოგონათა უფლებებისა და მათი დაცვის მიმართულებით.
რესურსები: ემა ვოთსონის გაეროს ტრიბუნაზე წარმოთქმული სიტყვა (დანართი 2) – რამდენიმე ეგზემპლარად. ფლიპჩარტის ფურცლები, ფანქრები ან მარკერები.
აქტივობები:
1. თემის შესახებ ზოგადი შესავლის გაკეთება, სასტარტო ცოდნის გამოსავლენად გონებრივი იერიშით ინფორმაციის მოკრება. 25 ნოემბრის, როგორც საერთაშორისო განწყობის გამომხატველი დღის შესახებ ინფორმაციის მიწოდება.
2. მსახიობ ემა ვოთსონის და მისი გაეროს ეგიდით მოღვაწეობაზე ინფორმაციის მიწოდება (დანართი 1) და მსახიობის მიმართვის (დანართი 2) ხმამაღლა წაკითხვა. (სამ ნაწილად დაყოფილ ტექსტს კითხულობს სამი მოსწავლე).
3. მოსწავლეებს საშუალებას ვაძლევთ, გამოთქვან თავიანთი მოსაზრებები.
4. ვქმნით 4 ჯგუფს და ვაძლევთ არჩევანს მოამზადონ პრეზენტაცია შეთავაზებულთაგან მათთვის სასურველი სათაურით: „ჩვენ თანასწორობის ელჩები ვხდებით”, „თუ არა ჩვენ, მაშინ – ვინ? თუ არა ახლა, მაშინ – როდის?”, „რა გვიშლის ხელს ვიყოთ თანასწორნი?”, „ჩვენ გვსურს ცვლილებები”… (შესაძლებელია, თქვენვე დაამატოთ/ჩაანაცვლოთ სათაურები)
5. პრეზენტაციების შემდეგ იმართება ღია დისკუსია, რომელსაც დამრიგებელი აჯამებს.
მეორე ვარიანტი
კლასის საათის თემა: გენდერული ძალადობა
დრო: 60 წთ
მიზანი: მოსწავლეები გააანალიზებენ გენდერული ძალადობის პრობლემას, გაიაზრებენ ძალადობის გამოვლინების სხვადასხვა ფორმებს. იმსჯელებენ გენდერული დისკრიმინაციის შესახებ;
შედეგი: მოსწავლეებს ეცოდინებათ გენდერული ძალადობის ფორმები, შეძლებენ მათ იდენტიფიკაციას; შეიძენენ ცოდნას ქალთა და გოგონათა უფლებებისა და მათი დაცვის მიმართულებით.
რესურსები: საქართველოში გაეროს განვითარების პროგრამის დაკვეთით გენდერული თანასწორობის შესახებ ჩატარებული კვლევის შედეგები (რა თქმა უნდა, ნაწილობრივი) (დანართი 3); ფურცლები, მარკერები, კალმები, წებოვანა;
აქტივობები:
1.დამრიგებელი აკეთებს ზოგად შესავალს 25 ნოემბრის, როგორც საერთაშორისო დღის შესახებ და გონებრივი იერიშის გამოყენებით სვამს კითხვებს „არის თუ არა საქართველოში ძალადობა ქალთა და გოგონათა მიმართ?” „ძალადობის რა ფორმებს იცნობთ?” „რა განაპირობებს ძალადობას?”
2.ვაჩვენებთ საპრეზენტაციო ფაილს ან ქაღალდზე ამობეჭდილ პუნქტებს (დანართი 3) და თითოეული შედეგის გაცნობის შემდეგ ვუსვამთ კითხვას „თქვენ როგორ ფიქრობთ?” „თქვენ რომელ მოსაზრებას იზიარებთ და რატომ?”
იმართება დისკუსია. განსაკუთრებულ ყურადღებას ვამახვილებთ კვლევის იმ ნაწილზე, სადაც აღნიშნულია, რომ ,,ქალების 38, ხოლო მამაკაცთა 54% მიიჩნევს, რომ ცოლმა ოჯახის შენარჩუნების მიზნით გარკვეული შეურაცხყოფა უნდა აიტანოს”.
3.კედელზე ვაკრავთ დიდი ფორმატის ქაღალდს სათაურით „უარი ძალადობას!”. მოსწავლეებს ვაძლევთ საშუალებას, ამ ექსპრომტად შექმნილ „ეკრანზე” დააფიქსირონ საკუთარი განწყობები მათთვის სასურველი ფორმით. მოსწავლეებს ეძლევათ 10 წთ. ინდივიდუალურად შექმნან ტექსტი, ნახატი, სლოგანი, პოსტერი და ასე შემდეგ და წებოვანათი მიაკრან ,,ეკრანზე” ისე, რომ ერთმანეთის ნამუშევრები არ დაფარონ. ისინი სურვილისამებრ აფიქსირებენ საკუთარ სახელს, ან რჩებიან ანონიმურები. შესაძლებელია ,,ეკრანის” მოქმედება 10 დეკემბრამდე გაგრძელდეს და მას ახალი ნამუშევრებიც დაემატოს. მთავარია, ეს თემა იქცეს ფიქრის, განსჯის და სწორი დასკვნების გამოტანის საფუძვლად.
p.s. დამრიგებლის შეხედულებისამებრ შესაძლებელია, რომ ორივე ვარიანტი გაერთიანდეს და ეს გამოვიყენოთ საერთაშორისო და ადგილობრივი პრობლემების ურთიერთკავშირსა და მსგავსება-განსხვავებაზე მსჯელობისთვის, რაც ხელს შეუწყობს მოსწავლეებში ანალიტიკური და კრიტიკული აზროვნების განვითარებას.
აქვე აღვნიშნავთ, რომ აქტივობებისთვის დროის განსაზღვრისაგან თავს ვიკავებთ, რაც დამრიგებელთა შეხედულებისამებრ შეიძლება დარეგულირდეს.
დანართი 1
მსახიობი და გაეროს კეთილი ნების ელჩი, ემა ვოთსონი, მიმდინარე წლის 21 სექტემბერს, კამპანია #heforshe-ს ფარგლებში, რომელიც მიზნად ისახავს გენდერული თანასწორობის თემის აქტუალიზაციასა და ქალთა დახმარებას, გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის შტაბბინაში წარდგა.
ღონისძიების მთავარ მიზანს წარმოადგენდა გენდერული უთანასწორობის დამარცხება. შეხვედრას შოუბიზნესის მრავალი წარმომადგენელი ესწრებოდა. ემა ვოთსონი, რომელსაც პოპულარობა „ჰარი პოტერის” ეკრანიზაციებში ჰერმიონ გრეინჯერის როლის შესრულებამ მოუტანა, ემოციური სიტყვით წარდგა დამსწრე საზოგადოების წინაშე. მან ორგანიზაციის გენერალური მდივნის დიდი მოწონება და მხარდაჭერა დაიმსახურა.
დანართი 2
ემა ვოთსონი: თუ არა მე, მაშინ ვინ? თუ არა ახლა, მაშინ როდის?
„დღეს ჩვენ ვიწყებთ კამპანიას – „#HEFORSHE” და მე მოგმართავთ თქვენ, რადგან ჩვენ ვსაჭიროებთ თქვენს დახმარებას. ჩვენ უნდა ვცადოთ და მოვახერხოთ იმდენი მამაკაცისა და ბიჭის მობილიზება, რამდენიც საკმარისი იქნება იმისათვის, რომ ჩვენ ცვლილებების დამცველებად ვიქცეთ.
არ მსურს, რომ მხოლოდ ჩვენ ვილაპარაკოთ ამაზე/ მე მინდა, რომ ჩვენ საგრძნობი გავხადოთ ცვლილებები.
ექვსი თვის წინ გავხდი გაეროს კეთილი ნების ელჩი და რაც უფრო მეტს ვსაუბრობდი ფემინიზმის შესახებ, მით უფრო მეტად ვაცნობიერებდი, რომ ქალთა უფლებებისთვის ბრძოლა მამაკაცთმოძულეობასთან ასოცირდებოდა. უნდა აღინიშნოს, რომ ფემინიზმი წარმოადგენს მტკიცებულებას იმის შესახებ, რომ ქალებსა და მამაკაცებს ჰქონდეთ მსგავსი უფლებები და შესაძლებლობები. ეს არის თეორია სქესთა პოლიტიკური, ეკონომიკური და სოციალური თანასწორობის შესახებ”.
,,მე ბრიტანელი ვარ და მივიჩნევ, რომ სწორია, როცა მეც ისევე მიხდიან ანალოგიურ სამუშაოში, რასაც ჩემი კოლეგა მამაკაცებს.
სწორია, როცა მაქვს შესაძლებლობა, მივიღო გადაწყვეტილებები, რომლებიც შეეხება ჩემი საკუთარი სხეულის განკარგვას.
სწორია, როცა ქალები ჩართულები არიან იმ პოლიტიკურ პროცესებში, რომლებიც გავლენას ახდენენ ჩემს ცხოვრებაზე. მაგრამ, სამწუხაროდ, ყველა ქვეყანაში მე არ შემიძლია ვთქვა, რომ ქალებს შეუძლიათ ისარგებლონ ამ უფლებებით. დღეს მსოფლიოს არცერთ ქვეყანას არ შეუძლია თქვას, რომ გენდერულ თანასწორობას მიაღწია.
გამიმართლა, რადგან მომეცა საშუალება მქონოდა ყველა ეს უფლება. მე მივიღე ეს პრივილეგია, რადგან ჩემს მშობლებს არ ვყვარებივარ უფრო ნაკლებად, მხოლოდ იმიტომ, რომ ქალად დავიბადე. ჩემს სკოლას არ დაუწესებია ჩემთვის შეზღუდვები, მხოლოდ იმიტომ, რომ მე ქალი ვიყავი. ადამიანებს, რომლებიც მე მეხმარებოდნენ, არ ჩაუთვლიათ, რომ მე ნაკლებ წარმატებას მივაღწევდი, მხოლოდ იმიტომ, რომ ერთ დღესაც შესაძლოა ბავშვი გამეჩინა. ამ გენდერული თანასწორობის ელჩებმა მოახდინეს გავლენა ჩემს პიროვნებაზე და დამეხმარნენ ჩამოვყალიბებულიყავი ისეთი, როგორიც ახლა ვარ.
შეიძლება მათ არ იცოდნენ, მაგრამ ისინი ცვლიან მსოფლიოს. ჩვენ გვჭირდება უფრო მეტი ასეთი ადამიანი და თუ თქვენ კვლავაც გძულთ სიტყვა – ფემინიზმი, მაშინ უნდა იცოდეთ, რომ აქ სიტყვა არ არის მთავარი, მთავარია იდეა და აზრია, რომელიც ამ სიტყვის მიღმა იმალება, რადგან დღეს ძალიან ცოტა ქალს თუ აქვს საშუალება, ისარგებლოს ყველა იმ უფლებითა და შესაძლებლობით, რომელიც მე მაქვს”.
1997 წელს, ჰილარი კლინტონმა წარმოთქვა თავისი ცნობილი სიტყვები ბეიჯინგში. მისი გამოსვლა ქალთა უფლებების დაცვას ეხებოდა, მაგრამ, სამწუხაროდ, ის ცვლილებები, რომლებზეც ის მაშინ საუბრობდა, დღესაც განუხორციელებელია.
„გამიკვირდა, როცა აღმოვაჩინე, რომ მამაკაცები, აქ დამსწრე საზოგადოების მხოლოდ 30%-ს წარმოადგენდნენ. როგორ უნდა მოვახერხოთ მსოფლიოს შეცვლა, როცა მსოფლიო მოსახლეობის, მხოლოდ ნახევარი გვთავაზობს თავის დახმარებას, სურს ცვლილებები და მზადაა ჩვენთან დიალოგისთვის.
მამაკაცებო, მე მინდა ვისარგებლო შესაძლებლობით და პირადად მოგიწვიოთ ჩაერთოთ კამპანიაში, რადგან გენდერული უთანასწორობა თქვენი პრობლემაცაა… …მე მინახავს მამაკაცი, რომელიც იტანჯებოდა მენტალური პრობლემებით, მაგრამ არავის სთხოვდა დახმარებას, რათა არ გამოჩენილიყო სუსტი ან ნაკლებმამაკაცური. მინახავს მამაკაცები, რომლებიც დასუსტებულები და დათრგუნულები იყვნენ იმ სტერეოტიპული იდეის ზეწოლით, რომელსაც მამაკაცთა წარმატება ატარებს. გენდერული უთანასწორობა არ წარმოადგენს რაიმე პრივილეგიას მამაკაცისთვის. ჩვენ არასდროს ვსაუბრობთ სტერეოტიპთა იმ ციხეზე, რომლებშიც მამაკაცები იმყოფებიან გენდერული უთანასწორობის წყალობით, მაგრამ ფაქტია, ისინი ამ მდგომარეობაში არიან. როცა მამაკაცები ამ ციხიდან განთავისუფლდებიან, მდგომარეობა ქალებისთვისაც გაუმჯობესდება. როცა მამაკაცისთვის არ იქნება აუცილებელი, რომ იგი იყოს აგრესიული, ქალს არ მოუწევს იყოს ჩაგრული; თუ კაცისთვის არ იქნება სავალდებულო მოთხოვნა, რომ მან ყველაფერი აკონტროლოს, ქალი არ იქცევა იმად, ვისაც აკონტროლებენ”.
თქვენ ალბათ ფიქრობთ – ვინ არის ეს გოგო ,,ჰარი პოტერიდან”? რა უნდა მას გაეროში? ეს მნიშვნელოვანი კითხვებია. კითხვები, რომლებსაც მეც ვუსვამდი საკუთარი თავს. პასუხია – მე ვარ ადამიანი, რომელსაც ეს პრობლემები ანაღვლებს და სურს ცვლილებები. ერთხელ ედმუნდ ბერკმა თქვა – ყველაფერი, რაც ბოროტ ძალას სურს, იმისათვის, რომ გამარჯვებას მიღწიოს, არის ის, რომ მამაკაცებმა და ქალებმა ერთად კარგი საქმის კეთება ვერ შეძლონ.
გულწრფელად რომ ვთქვა, მე ძალიან ვნერვიულობდი და მქონდა ეჭვები, როცა თქვენ წინაშე სიტყვით უნდა გამოვსულიყავი. შემდეგ საკუთარ თავს ვკითხე – თუ მე არა, მაშინ ვინ? თუ არა ახლა, მაშინ როდის?
თუ თქვენ მართლაც გჯერათ თანასწორობის, მაშინ სწორედ თქვენ ხართ თანასწორობის ის ელჩები, რომლებზეც უკვე ვისაუბრე. ამ კამპანიის სახელწოდება წარმოადგენს გამაერთიანებელ სიტყვას და ეს არის მოძრაობა, რომელიც იბრძვის გაერთიანებისთვის. კამპანიას სახელად დაერქვა „HEFORSHE”. მე მსურს, რომ თქვენ გადმოდგათ ნაბიჯი წინ, რათა იქნეთ დანახულნი და თქვენს თავს ჰკითხოთ – თუ არა მე, მაშინ ვინ? თუ არა ახლა, მაშინ როდის?”
დანართი 3
გენდერული ძალადობა – პრობლემა, რომელსაც თვალის გასწორება სჭირდება
საქართველოში გაეროს განვითარების პროგრამის დაკვეთით ჩატარებულმა კვლევამ აჩვენა:
საქართველოში მყარია ტრადიციული შეხედულებები გენდერულ როლებზე:
•ქალის ფუნქციაა შვილების მოვლა და აღზრდა, საშინაო საქმეების კეთება, ხოლო კაცის – ოჯახის ეკონომიკური უზრუნველყოფა
•გამოკითხულთა 88% ფიქრობს, რომ კაცი უნდა იყოს ოჯახის მარჩენალი. მიუხედავად იმისა, რომ ამჟამად ოჯახის მარჩენალთა 30% ქალია, მოსახლეობის აზრით, ეს არ არის იდეალური მდგომარეობა.
•გამოკითხულ ქალთა მხოლოდ 17% მიიჩნევს, რომ საშინაო საქმეებს კაციც და ქალიც თანაბრად უნდა ინაწილებდეს, ამავე აზრს იზიარებს კაცების 24%.
•გამოკითხვებით აღმოჩნდა, რომ ბაზარში სიარული ქალსაც და კაცსაც თანაბრად მოეთხოვებათ, ხოლო საჭმლის მომზადება ყოველთვის ქალის მოვალეობაა.
გამოკითხულთა 58% მიიჩნევს, რომ კაცი უკეთესი ბიზნესლიდერია, ვიდრე ქალი.
ასევე, რესპოდენტთა 36% თვლის, რომ სამსახურში კაცი უფრო მუყაითად მუშაობს.
გამოკითხულთა 50% იზიარებს მოსაზრებას, რომ კაცი უკეთესად ხელმძღვანელობს ნებისმიერ ორგანიზაციას, ვიდრე ქალი.
კვლევის შედეგების მიხედვით ირკვევა,
რომ სამსახური და მაღალი ანაზღაურება მამაკაცს უფრო სჭირდება, ვიდრე ქალს.
•გამოკითხულთა მხოლოდ 3% მიიჩნევს, რომ სამსახურის ქონა ქალს მეტად სჭირდება.
•რესპოდენტთა 48% მიიჩნევს, რომ მამაკაცს უფრო მეტი ანაზღაურება სჭირდება დასაქმებისას, მაშინ როცა ქალისთვის უფრო მაღალი ანაზღაურების საჭიროებას გამოკითხულთა მხოლოდ 2 პროცენტი ხედავს.
ფოკუსჯგუფების მონაწილეების ნაწილი აღნიშნავდა, რომ მამაკაცისთვის ''ქალების'' საქმის გაკეთება მიუღებელია და ეს ''ქალის სირცხვილია''.
ზოგიერთი ქალის აზრით, კაცი, რომელიც ჭურჭელს რეცხავს ან სახლს ალაგებს ''კარგავს მამაკაცურობას'' და ნაკლებად პატივსაცემი ხდება.
•მამაკაცების 62%, ხოლო ქალთა 36% მიიჩნევს, რომ ოჯახში მამაკაცი უნდა იღებდეს მთავარ გადაწყვეტილებას.
•ქალთა 62%-ს მიაჩნია, რომ გადაწყვეტილებები ოჯახში ქალმაც და კაცმაც თანაბრად უნდა მიიღონ.
•ამ მოსაზრებას კაცების მხოლოდ 37% ეთანხმება.
•კვლევის შედეგებმა აჩვენა, რომ 18 – 24 წლის ახალგაზრდების ნაკლები წილი (48%) იზიარებს მოსაზრებას, რომ ქალი უფრო ბავშვის მოვლით უნდა იყოს დაკავებული და არა პროფესიული წინსვლით, მაშინ როდესაც სხვა ასაკობრივი კატეგორიების 58 ან მეტი პროცენტი ეთანხმება ამ მოსაზრებას.
•კვლევის შედეგებმა აჩვენა ისიც, რომ ქალების დიდ ნაწილს აქვთ დაბალი თვითშეფასებისა და მორჩილებისკენ მიდრეკილება.
•ქალების 38, ხოლო მამაკაცთა 54% მიიჩნევს, რომ ცოლმა ოჯახის შენარჩუნების მიზნით გარკვეული შეურაცხყოფა უნდა აიტანოს.
მიაჩნიათ, რომ ოჯახის შენარჩუნების მიზნით, ქალმა მეტი შეურაცხყოფა უნდა აიტანოს, ვიდრე მამაკაცმა.
