ხშირად სკოლის პედაგოგს უჭირს აღიაროს, რომ კლასში დისციპლინასთან დაკავშირებული პრობლემები აქვს. ამის აღიარება მართლაც რთული და უხერხულია, განსაკუთრებით მასწავლებელ კოლეგებთან. თუმცა, ამ მტკივნეულ თემას შეგვეძლება სხვა რაკურსითაც შევხედოთ და სხვა შეფასება მივცეთ. გამოცდილი მასწავლებელი არსენ პ. ამბობს, რომ მას საგაკვეთილო პროცესის დროს რკინის დისციპლინა საერთოდ არასოდეს დასჭირვებია. აი, რას წერს ეს მასწავლებელი:
„ნეტავ რა უნდა იყოს უფრო ბანალური, ვიდრე რჩევა – „იყავი ისეთი, როგორიც ხარ“? თუმცა, „იყავი ისეთი, როგორიც ხარ“ და „თქვენ უნდა მიგიღონ ისეთად, როგორიც ხართ“ – სწორედ რომ ზუსტი და დროულია. ვურჩევ მასწავლებლებს, რომლებსაც დისციპლინის პრობლემა აქვთ, იყვნენ ისეთები, როგორებიც არიან.
საბედნიეროდ, მოსწავლეთა მხრიდან, მე, როგორც მასწავლებელს, არასოდეს განმიცდია შევიწროება, მაგრამ დისციპლინის პრობლემა ყოველთვის მქონდა, მაშინაც კი, როცა ჩემი მოსწავლეები სწავლებაში კარგ შედეგებს აჩვენებდნენ, იმარჯვებდნენ ოლიმპიადებსა და კონკურსებში. რასაკვირველია, ჩემს კლასში მოსწავლეებს სიგარეტის მოწევა არასოდეს გაუბედავთ, მაგრამ ვაღიარებ, რომ რკინის დისციპლინის დამყარება ვერ შევძელი.
ახალბედა მასწავლებელი რომ ვიყავი, სულ ვფიქრობდი, რომ დისციპლინის დამყარება მნიშვნელოვანი იყო და ამიტომ ამაზე აუცილებლად უნდა მეზრუნა. თავდაპირველად ეს ცუდად არ გამომდიოდა, ამაში ხელს მიწყობდა მაღალი ხმა და მკაცრი გამოხედვა. მაგრამ ეს ყველაფერი დაახლოებით სამი გაკვეთილის განმავლობაში გრძელდებოდა, მერე კი თამაში აღარ შემეძლო, ასეთი პოზა მბეზრდებოდა და მქანცავდა. თანაც, მივხვდი, რომ ჩაჩუმებულ კლასში, სადაც ბუზის გაფრენის ხმაც კი არ ისმოდა და კითხვებიც არავის ებადებოდა, მუშაობის პროცესი უინტერესო ხდებოდა. ჰოდა, საკუთარ თავს სად უნდა გავქცეოდი? როდემდე უნდა შემენარჩუნებინა მკაცრი პედაგოგის იერი, თუკი ასეთი არ ვიყავი? შუალედური მდგომარეობის დაჭერაც მირთულდებოდა, ან ერთ უკიდურესობაში ვვარდებოდი, ან – მეორეში. ბოლოს, მაინც ყველა ბავშვი ხედავდა, რას წარმოვადგენდი…
რამდენად კარგი დისციპლინა გვაქვს გაკვეთილზე, ამას ახალბედა მასწავლებელიც კი იოლად აფიქსირებს პრაქტიკების პერიოდში ან მუშაობის პირველ წელს. თუ ბავშვები მშვიდად სხედან, დარწმუნებული უნდა იყოთ, რომ ასე ისხდებიან სკოლის დამთავრებამდე. და პირიქით, თუ პირველივე თქვენს გაკვეთილზე ახმაურდნენ, მომავალშიც ასე იქნება. ბევრ მასწავლებელს თავი მოუტყუებია იმით, რომ დროთა განმვლობაში ეს სიტუაცია შეიცვლებოდა/შეცვლიდა, მაგრამ ეს ილუზია იყო. სინამდვილეში, არაფერი გშველის, არც N რაოდენობის ინტერნეტრჩევა და არც ფსიქოლოგიისა და პედაგოგიკის სახელმძღვანელო, რადგან ყველაფერი დამოკიდებულია მხოლოდ და მხოლოდ თქვენს ხასიათზე. კიდევ ერთხელ ვიტყვი ბანალურ ფრაზას – ბავშვებს ვერასოდეს მოატყუებ. თუ, მაგალითად, რბილი ხასიათი გაქვს, მაგრამ სიმკაცრეს აჩვენებ, შეიძლება ბავშვები თავიდან მოტყუვდნენ, მაგრამ მერე „გაგშიფრავენ“.
ამ შემთხვევაში აზრი არ აქვს მიმართოთ სკოლის ადმინისტრაციას ან მშობლებს. ამით მხოლოდ თქვენსავე ავტორიტეტს გაიფუჭებთ.
მე, მაგალითად, ეგრევე გავაცნობიერე, რომ კლასში მყარ დისციპლინას ვერ მივაღწევდი, მაგრამ ამასთან შეგუება მხოლოდ ხუთი წლის შემდეგ შევძელი. როგორც კი ვაღიარე, რომ „რბილი მასწავლებელი“ ვიყავი, საქმეც უკეთ წამივიდა. მივხვდი, როგორ უნდა შემეთავსებინა საქმე და ჩემი ხასიათი. თუ ბავშვებს ცელქობა სურდათ, დროდადრო ამის საშუალებას ვაძლევდი. მქონია ისეთი შემთხვევაც, როდესაც გაკვეთილი ჩამშლია. ერთხელ ერთ ბიჭს, რომელიც გაკვეთილის ჩატარებაში მიშლიდა ხელს, ვკითხე, რატომ აკეთებდა ამას. ბიჭმა გულწრფელად მიპასუხა, რომ ვერაფრით დამემორჩილებოდა, თუ არ დავუყვირებდი. ის ყვირილს იყო ჩვეული. სხვანაირად მისი მოთოკვა არ შეიძლებოდა. ვუთხარი, რომ ყვირილს არ ვაპირებდი, რადგან მისი გამოხდომებით და ფანტაზიის უნარით ძალიან ვერთობოდი, მაგრამ ისიც განვუმარტე, რომ სკოლაში უნდა ესწავლა. თუ არ დამემორჩილებოდა, მისი სხვა კლასში გადაყვანა მომიწევდა, რათა ჩემთვის და სხვებისთვის ხელი არ შეეშალა. ამან გვარიანად დააფრთხო, არ უნდოდა თავისი კლასელების მიტოვება და ცდილობდა გაკვეთილზე ნაკლებად ეხმაურა.
არ ვიცი, თქვენთან ეს ჭრის თუ არა, მაგრამ დისციპლინის დამრღვევს ადამიანურად უნდა ელაპარაკო. უმეტეს შემთხვევაში, ასეთ ბავშვებს უნდათ, რომ კლასელების ყურადღება მიიქციონ და ავტორიტეტად იქცნენ. ამ შემთხვევაში, მასწავლებელმა ისეთი დავალება უნდა მისცეს, რომ ყველაზე კარგად მან შეასრულოს. დეტალურად მოიფიქრეთ ეს დავალება. მერწმუნეთ, ეს საუკეთესოა ხერხია კლასში მისი ავტორიტეტის ასამაღლებლად.
თუ თქვენ ხართ ერთ-ერთი იმ მასწავლებელთაგანი, რომელსაც კლასში მყარი დისციპლინა არ აქვს, მზად იყავით იმისათვის, რომ უფრო რთულად, მაგრამ საინტერესოდ იმუშავებთ. მოგიწევთ კარნახის, საზეპიროების ჩაბარებისა და ერთფეროვანი ამოცანების დავიწყება და შემოქმედებითობის წამოწევა. გამოიყენეთ თამაშის ტექნოლოგიები: საქმიანი თამაშები, ვიქტორინები, რაც ბავშვების ენერგიას სწორ კალაპოტში მოაქცევს. თუ ვინმე ამ კალაპოტიდან ამოვარდება, მას უფრო საინტერესო როლი მოუნახეთ.
ჩემი კოლეგებისთვის ჩემი მიდგომები მისაღები როდია. ბევრი მეთანხმება, ბევრიც – არა. რამდენჯერმე დამზრახეს კიდეც, რომ ზედმეტად კეთილი ვიყავი. ეს ხომ სასაცილოა? რატომ არ შეიძლება მასწავლებელი კეთილი იყოს? განსაკუთრებით ამის მოსმენა მათგან მეხალისებოდა, ვინც პედაგოგიური მეთოდებიდან მხოლოდ ერთს ცნობდა – სიმკაცრეს.
ერთხელ ზაფხულში ჩვენი სკოლის უფროსკლასელი გოგონა სხვა სკოლაში გადაიყვანეს. შემოდგომაზე შემთხვევით შემხვდა და ასეთი ამბავი მიამბო. ახალ სკოლაში პირველ გაკვეთილზე მასწავლებელმა გასული წლის მასალის ცოდნის გადამოწმება გადაწყვიტა. აღმოჩნდა, რომ ის მხოლოდ ჩემს ყოფილ მოსწავლეს ახსოვდა. „არადა, მაშინ ვფიქრობდი, რომ ჩვენ უბრალოდ ვსაუბრობდით კლასში, რაღაც თამაშებს ვთამაშობდით, ვლაპარაკობდით. თურმე თქვენ გვასწავლიდით!“ თქვა მან და საბოლოოდ დამარწმუნა იმაში, რომ სწორად ვიქცეოდი.
თუ კლასში დისციპლინა იმდენად დაბალია, რომ სასწავლო პროგრამის გავლაც კი შეუძლებელი ხდება, თუ არ არსებობს მასწავლებლის პატივისცემა, თუ თქვენი ავტორიტეტი ძალიან დაბალია – არ იფიქროთ, რომ ეს ყველაფერი ერთ დღეს შეიცვლება. კლასები შეიცვლება, მაგრამ თქვენ იგივე დარჩებით. მაშინ აღიარეთ, რომ სკოლა სათქვენო ადგილი არ არის. ასეც ხდება. მასწავლებლად მუშაობა იოლი ნამდვილად არ არის. ნუ გაიფუჭრებთ და შეწირავთ ნერვებს სამუშაოს, რომელიც არ გამოგდით. მოძებნეთ საქმე, რომელიც გეყვარებათ და წარმატებას მიაწევთ!
კლასი პიროვნებების, თუმცა ჯერ ისევ უწიფარ ადამიანთა ერთობაა. ისინი არ არიან ზრდასრულები, ისინი ჯერ კიდევ პატარები ან მოზარდები არიან, ამბიციურები, ცნობისმოყვარენი, ამაყები და მოწყვლადები. სულ რომ სამაგალითო მასწავლებელი იყოთ, ეს მათთვის არაფერს ნიშნავს. ბავშვების ყურადღების და მით უფრო სიყვარულის დამსახურება პედაგოგისთვის ყველაზე საინტერესო და რთული ამოცანაა“.
