დღეს, როდესაც საუბარია მასწავლებლის საქმიანობის
შეფასების ახალ სისტემაზე, განსაკუთრებულ
აქტუალობას იძენს ამ შეფასების მთავარი
ობიექტი – გაკვეთილი. ყველაზე კარგად ადასტურებს მასწავლებლის კომპეტენციას ის, თუ
რას აკეთებს იგი ყოველდღიურად მოსწავლეებთან შეხვედრისას. შედეგსა და მოსწავლეზე
ორიენტირებული სწავლება გაკვეთილის მსვლელობაზე დაკვირვებისას ითხოვს ყურადღების
გამახვილებას ახალ ასპექტებზე. მასწავლებლის ნებისმიერი საქმიანობა გაკვეთილზე
განიხილება იმ ჭრილში, თუ მოსწავლეთა რა საპასუხო საქმიანობებს უკეთებს ის
პროვოცირებას (ინიცირებას), რა არის და როგორია თითოეული ამ საქმიანობის შედეგი,
როგორ უკავშირდება ის გაკვეთილის მომზადების პროცესში დასახულ მიზნებს.
გაკვეთილის სქემა, ერთი შეხედვით, ძალიან
მარტივია. ის შეიძლება სამკუთხედის სახით გამოვხატოთ:
ეს სამი ძირითადი კომპონენტი მაშინ შექმნის ჰარმონიას,
როცა საშუალებები (ორგანიზების ფორმა, დრო, სასწავლო საქმიანობები, მეთოდები,
რესურსები) ისეთ შედეგს მიგვაღწევინებს, რომელიც ემთხვევა ან ძალიან ახლოსაა დასახულ
მიზანთან, შედეგი კი მოწმდება შეფასების საშუალებებით. ეს
ყველა მასწავლებლისათვის ცნობილი ჭეშმარიტებაა. მაგრამ როგორი უნდა იყოს გაკვეთილზე
დაკვირვების ფორმა? რა შემთხვევაში იქნება ის დამკვირვებლის ხელში ზუსტი და
გაზომვადი ინსტრუმენტი, რომელიც, უპირველეს ყოვლისა, იმის საშუალებას მისცემს
მასწავლებელს, თავად დაინახოს გაკვეთილზე საკუთარი საქმიანობის ძლიერი და სუსტი
მხარეები?
დაკვირვების მიზნიდან გამომდინარე, მისი რამდენიმე
სახე არსებობს (ამის შესახებ იხ. სოფიკო ლობჟანიძე, კოლეგებთან თანამშრომლობა – წარმატების ერთ-ერთი წინაპირობა, Maswavlebeli.ge, 08 აგვისტო). ამავე დროს, განასხვავებენ ფორმალურ და
არაფორმალურ დაკვირვებას. ფორმალური დაკვირვების დროს დამკვირვებელი წინასწარ
აფრთხილებს მასწავლებელს როგორც დაკვირვების თარიღის, ისე დაკვირვების ფოკუსის
შესახებ. რაც შეეხება არაფორმალურ დაკვირვებას, ეს ხდება მოულოდნელად,
მასწავლებელთან შეთანხმების გარეშე. პირველ შემთხვევაში კარგად ვლინდება, რა ცოდნასა
და უნარებს ფლობს მასწავლებელი, მეორე შემთხვევაში კი ის, თუ რამდენად იყენებს
ყოველდღიურად ამ ცოდნასა და უნარებს. მარტივად რომ ვთქვათ, მხოლოდ სხვების
დასანახავად ავლენს საკუთარ კომპეტენციებს, თუ მუდმივად „ფორმაშია”.
გაკვეთილზე დაკვირვების ფორმის მრავალი ვარიანტი
არსებობს. ამჯერად შემოგთავაზებთ ერთ-ერთს, რომელმაც ჩვენი ყურადღება მიიპყრო
იმით, რომ ის კლასში მასწავლებლის საქმიანობის მრავალ ასპექტს მოიცავს და თან გაზომვადია.
ამავდროულად დამკვირვებელს არ სჭირდება დაკვირვების პროცესში ჩანაწერების
გაკეთება, რაც მას ყურადღების კონცენტრაციას უადვილებს. ამ ფორმის შევსების შემდეგ
დამკვირვებელს შესაძლებლობა ეძლევა მასწავლებელს ზუსტი და კონკრეტული უკუკავშირი
მისცეს.
გაკვეთილზე დაკვირვების სქემა
|
კრიტერიუმები და მახასიათებლები |
ქულები |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
შეფასების სკალა:
5
– მაქსიმალური ქულა
4
– რომელიმე მახასიათებელი სუსტადაა გამოხატული
3
– გამოხატულია რომელიმე ერთი მახასიათებელი
2
– ყველა მახასიათებელი ძალიან სუსტად არის გამოხატული
1
– არ არის გამოხატული არც ერთი მახასიათებელი.
თითოეული მახასიათებლის გასწვრივ დამკვირვებელი
აკეთებს აღნიშვნას (მაგ., +) და შემდეგ შეფასების სკალის მიხედვით წერს ქულას.
საბოლოოდ ყველა უჯრაში დაწერილი ქულები ჯამდება.
ცხადია, დაკვირვების ამ ვარიანტს არ აქვს
უნივერსალურობის პრეტენზია. ჩვენთვის საინტერესო იყო ფორმა. რაც შეეხება შინაარსს,
მისი მოდიფიცირება შეიძლება იმის მიხედვით, რა არის ჩვენი დაკვირვების ფოკუსი,
დამატებით რის „დამზერა” გვინდა გაკვეთილზე.
