პარასკევი, მარტი 29, 2024
29 მარტი, პარასკევი, 2024

თანამედროვე ქართველ საბავშვო ავტორებსა და მოსწავლეებს შორის კონტაქტი მასწავლებლის პრეროგატივაა

თამრი ფხაკაძის „გრძელცხვირა ჯადოქარი მარსია, მეფე ბუთხუზ პირველი და სხვები“ 2017 წლის საუკეთესო ზღაპრად დასახელდა და იაკობ გოგებაშვილის პრემია დაიმსახურა.  მსგავსი ზღაპარი ევროპაში რომ შექმნილიყო და ასეთ მნიშვნელოვან კონკურსში გაემარჯვა, მის მიხედვით უკვე ანიმაციური ფილმი იქნებოდა გადაღებული, საბავშვო თეატრების სცენებზე, სკოლებსა თუ ბაღებში კი სპექტაკლებსა და მიუზიკლებს დადგამდნენ, დიზაინერები საკარნავალო კოსტიუმებს შექმნიდნენ… ჰელოუინსა თუ საახალწლო ზეიმებზე ყველაზე მოდურად ის მოსწავლეები ჩაითვლებოდნენ, ვინც ალქაჯ კეკასავით ცეცხლივით წითელ, გაჩეჩილ თმაში ბაყაყჩაბნეული, მუხლებამდე დაკიდებული ასკილისა და კუნელის მძივით გამოცხადდებოდა, ან მარსიასავით გრძელი ცხცვირითა და შაქარყინულებით გამოტენილი ჯიბეებიანი ჯადოქრის კაბით მოიწონებდა თავს, აღარაფერს ვამბობ დედოფალ ალუბლისას გარდერობსა და პარფიუმერიულ სისუსტეებზე. მოკლედ, იმის თქმა მსურს, რომ კარგ მკითხველს (დიდსა თუ პატარას) შეუმჩნეველი არ დარჩება კოლორიტული პერსონაჟების მრავალფეროვნება ამ ორიგინალურ წიგნში, იქნება ეს დაბნეული მეეტლე, ვირების მწყემსი, მზარეულები ბუნჩი და ნეკერა,  საიდუმლოთუხუცესი, ნიახურა ბიჭი,  უფლისწული დემე თუ მეფის ასული ტიტა თავის მამიკო ბუთხუზიკოთი (თვით მთავარი გმირი, მეფე ბუთხუზ პირველი მყავს მხედველობაში).

არ იფიქროთ, ჩემი ფანტაზია პირველ აბზაცში ამოვწურე – ოცნებას ვაგრძელებ და წარმოვიდგენ, თამრის ზღაპრის მიხედვით დადგმულ სპექტაკლსა თუ ზეიმს როგორ მოუხდებოდა ჯადოქრობის წიგნიდან ამოწერილი წესებით აჭრელებული კედლები. ხალისიანი შელოცვები ავტორმა სპეციალურად ამ ზღაპრისთვის გამოიგონა და ამბავს განსაკუთრებული ხიბლიც შესძინა. „მკითხველთა კლუბში“ მოსწავლეებს რომ წავუკითხე, ყველამ სათითაოდ გამოთქვა მათი ხმამაღლა წაკითხვის სურვილი, წიგნი ხელიდან ხელში გადადიოდა, ზოგიერთი ბავშვი მსახიობობის ხასიათზეც დადგა და ჯადოქარივით გრძნეული სახით, ცვალებადი ინტონაციებით წარმოსთქვამდნენ:

ჩალა- ბულააა, ჩალა, ბულააა, დიიიდი მეფეეე გა-ლუმ-პუ-ლა!.. წუმპე, წუმპე, ლუმპე, ლუმპეეე, ოქრო, ვერცხლიიი, ჩალას ცეეეცხლი, აკრა, ბაკრა, წვეთი გაქრააა… შრა, შრა, შრააა…  გა-ვირ-დააა!

შელოცვას, როგორც წესი გულიანი ხარხარი მოსდევდა, სიცილის მიზეზი კი მარსიას საბედისწერო შეცდომა გახლდათ. ზარმაცმა მარსიამ ჯადოქრობის 500 წესიდან (რომელიც ყველა ჯადოქრმა ზეპირად უნდა იცოდეს) მხოლოდ 5 იცოდა და ისიც ეშლებოდა. სწორედ მისმა დაუდევრობამ მისცა ბიძგი ზღაპრის სიუჟეტს – „გაშრას“ ნაცვლად ნათქვამმა „გავირდამ“ გალუმპული მეფე ბუთხუზ პირველი ვირად აქცია და აურზაურიც დაიწყო.

მეფე ბუთხუზ პირველის ვირად გადაქცევიდან, სილამაზის სალონ „კეკას,“ ტყის სასადილო „ბუნჩი და ნეკერას,“ მეფის სასახლისა თუ ვირების ჯოგის გავლით პატარა მკითხველები საოცარ თავგადასავლებში ებმებიან. ართობთ შერცხვენილ-დაბნეული მარსიას მიმართვები: „თქვენო უდიდყურეს… უდიდკუდეს… უდიდებულ-ბულ-ესობავ!“ და გამონათქვამები: „თვალის უსწრაფესოსობაში გადამეფება,“ „უსველესობიდან უმშრალესობად გადაქცევა“ და სხვა. ეკზოტიკური გარემო ხვდებათ ალქაჯის სალონში, სადაც ვარცხნილობა „საფრთხობელა,“ თმის გაჩეჩვა, „ძალიან გაწეწვა“ და მელნის გადასხმა 3 ოქრო ღირს, ტილების შესევა – 5 ოქრო, ტანსაცმლის დაჭმუჭვნა და მტვერში ამოგვანგლა კი 2 ოქრო ჯდება.

თანდათან მოსწავლეებს მხოლოდ ერთი სურვილი იპყრობს – არასოდეს დასრულდეს ორი მხიარული დობილის, მარსიას და კეკას ოინბაზობები, რაც შეიძლება მეტი შელოცვა ამოიკითხონ ჯადოქრობის წიგნიდან.

„გრძელცხვირა ჯადოქარი მარსია, მეფე ბუთხუზ პირველი და სხვები“ იმ თავგადასავლების ნაკრებია, რომელიც არა მარტო კითხვის, ხატვის ხასიათზეც აყენებს პატარებს. ნუთუ შეიძლება გულგრილი დარჩე მწვანე ჭაობის პირას მდგარი, მიბრეცილ-მობრეცილი, ხავსმოდებული ქოხის, ხის უზარმაზარ ფუღუროში გაწყობილი სალონის, ცაში აფრნილი მეფე-ვირის, ალუბლისას ოთახის, რაშზე შემომსხდარი ტიტასა და დემეს მიმართ?! თამრისეული სიუჟეტები კითხვაზე არანაკლებ ილუსტრატორობასაც გვანდომებს.

თუმცა… მწერლის ჯადოქრობანი ამით როდი ამოიწურება. ყველაფერთან ერთად თამრი ფხაკაძე არაჩვეულებრივი წამკითხველიცაა. შარშან, ერთერთი ლიტერატურული პროექტის ფარგლებში მასთან ერთად ახალციხელ მოსწავლეებს შევხვდი. სწორედ იმ შეხვედრაზე მოვისმინე პირველად „გრძელცხვირა ჯადოქარი მარსია, მეფე ბუთხუზ პირველი და სხვები.“ ვისაც ამ ავტორის მოსმენის სიამოვნება ჰქონია, ალბათ დამეთანხმება, რომ თამრი ფხაკაძე თავის ნაწარმოებების კითხვის პროცესში მონო-სპექტაკლებს დგამს. ზღაპრის მოსმენისას მიღებულმა სიამოვნებამ კი ყველა მოლოდინს გადააჭრაბა. თბილისში დაბრუნებულმა სასწრაფოდ შევიძინე წიგნი, დავიწყე და მივხვდი, როგორ გამიმართლა სწორედ თამრის ხმითა და ინტონაციებით რომ ჩამესმოდა ზღაპარი. იმასაც გაგიმხელთ, რომ მარსიას შაქარყინულივით და კეკას ღვეზელებივით გემრიელი წიგნი ერთ ღამეში გადავსანსლე – თვალი ვერ მოვხუჭე, სანამ მეფის ვირად გადაქცევიდან ბოლო თავამდე არ ჩავედი. შაქარყინულის გაჩენი წესი კი იმდენჯერ გადავიკითხე, სანამ  ზეპირად არ ვისწავლე და მას მერე სამზარეულოში რომ ვტრიალებ, ხან გულში, ხან კი ხმამაღლა, თამრისეულჯადოქრისეული ხმით გავიძახი ხოლმე:

მამლის ბოლო, თაგვის კბილი, ეზო ცივიიი, სორო თბილიიი, აცა ტკბილი, ბაცა ტკბილი, სეტყვა მსხვილიიი, ლოლო წვრილიიი, აქეთ ყინული, იქით ყინულიიი… დაცვივდა შაქარყინულიიიი!

ამრიგად (ლოგიკურად თუ ზღაპრულად), დასაწყისს ანუ ამ წერილის სათაურს დავუბრუნდი: „თამნამედროვე ქართველ საბავშვო ავტორებსა და მოსწავლეებს შორის კონტაქტი მსწავლებლის პრეროგატივაა.“ ვფიქრობ, დღესდღეისობით მასწავლებლებს მართლაც საუკეთესო შანსი აქვთ თავად გაიცნონ და მოსწავლეებსაც გააცნონ თამრი ფხაკაძე, მიიწვიონ სკოლაში და თავადაც მოისმინონ, როგორ იკითხება გრძელცხვირა ჯადოქარ მარსიას, მეფე ბუთხუზ პირველისა და სხვათა თავგადასავლები. და არა მხოლოდ ამ კონკრეტული ზღაპრის გამო ღირს თამრი ფხააძის გაცნობა.  ის არაერთი წიგნის ავტორია,  წიგნებისა, რომლებიც სრულიად სხვადასხვა გემოვნების მკითხველს, დიდსა თუ პატარას აუცილებლად დააინტერესებს.

 

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი