სახალისო  ჯგუფური  გაკვეთილი                                                                                            გეოგრაფიაში

მოგესალმებით! მოგეხსენებათ, სწავლების ორგანიზების ჯგუფური ფორმა მოსწავლეთათვის ძალიან საინტერესოა,  თუ მას თამაშის ელფერიც დაჰყვება – ორმაგად სახალისო ხდება.  ამ ტიპის  გაკვეთილები მოსწავლეებს ერთმანეთთან აახლოებს, რის საფუძველზეც  ისინი წარმატებას აღწევენ –  გუნდურ მუშაობაში, ჯგუფის წევრებთან შეთანხმებაში; ასეთ დროს საქმე უფრო კოორდინირებული,  მოტივაცია ამაღლებული,  პიროვნული თვისებები და შემეცნება  კი გააქტიურებულია;  ამავე დროს ხდება საკუთარი თავისა თუ  ჯგუფის წევრთა შესაძლებლობების ადეკვატური შეფასება….  თუ მოსწავლე ამ ყველაფერს წარმატებით ართმევს თავს, ის თანამედროვეობის ურთულეს მოთხოვნებთან  და სოციალურ რეალობასთან სხვებზე მარტივად ადაპტირდება. პედაგოგის მოვალეობაც ხომ სწორადაც ესაა – გაზარდოს მრავალმხრივ  განვითარებული პიროვნება.

ამჯერად, მინდა შემოგთავაზოთ ჯგუფური სახალისო გაკვეთილი მინიმალური რესურსით  (4 თაბახის ფურცელი,  კალმები,  დაფა და ცარცი).  ამ ტიპის გაკვეთილი იდეალურად მუშაობს განვლილი მასალის გამეორებისა და ერთი ან რამდენიმე თავის შეჯამებისთვის.   რეკომენდაციისთვის:  ასეთი შემაჯამებელი,  ჯგუფური სახალისო გეოგრაფიის გაკვეთილი განკუთვნილია  VII-XI კლასებისთვის და მისი გამოყენება  სხვა საგნის პედაგოგებსაც შეუძლიათ.   კითხვების რაოდენობა დამოკიდებულია კლასის შესაძლებლობასა და მოსწავლეთა ინდივიდუალურ  საჭიროებაზე.

ჩემს სკოლაში თითქმის ყველა კლასში  35 მოსწავლეა.  შესაბამისად, თითოეული ჯგუფი კომპლექტდება 9–9–9–8 მოსწავლით, ხოლო მცირეკონტიგენტიან კლასებში მოსწავლეთა რაოდენობრივი სიმცირე თამაშ-გაკვეთილს კიდევ უფრო ეფექტურს ხდის.

თამაშში  ჩართულია ყველა მოსწავლე, რადგან არ ვირჩევ,   ე.წ.  ,,ჯგუფის ლიდერებს“, კითხვის დასმა და პასუხის გაცემა შეუძლია ყველას.  გაკვეთილზე დრო სწრაფად და სასიამოვნოდ გარბის და, რაც მთავარია, ასეთ დროს მოსწავლეებს უვითარდებათ კრიტიკული აზროვნება, უმაღლდებათ ინტელექტი  და უმძაფრდებათ ემოციური მუხტი.

მოსწავლეებს უმუშავდებათ:  დროის სწორი მენეჯმენტის,  სწრაფი,  კრიტიკული  აზროვნების,  ინფორმაციის გახსენების,  დახარისხების უნარი (მარტივი, საშუალო და რთული საკითხების ერთმანეთისგან გამიჯვნა);  ანალიზისა და სინთეზის, კითხვის სწორად ფორმულირების, პასუხის სწორად და სწრაფად გაცემის,  ვერბალური,   სხვისი აზრის გათვალისწინების, სხვათა მოსმენის, ქცევის გამოცდილების ჩვევები.

ჯგუფების სპონტანურად  დაკომპლექტება გამორიცხავს შესაძლებლობების ან მეგობრობის მიხედვით მოსწავლეთა განაწილებას. ამ ტიპის გაკვეთილზე ახალგაზრდები მხოლოდ საკუთარი პრობლემებით არ არიან დაკავებული – წარმატებისა თუ წარუმატებლობის საკუთარ ,,ნაჭუჭში გამოკეტილნი“, არამედ ერთად მსჯელობენ,  გამოაქვთ დასკვნები,  არჩევენ რთულ კითხვებს,  პასუხობენ საკუთარ ან სხვა ჯგუფის მიერ დასმულ შეკითხვებს,  გრძნობენ და აცნობიერებენ, რომ ჯგუფის წარმატება თითოეულ მათგანზეა დამოკიდებული,  დიდ პასუხისმგებლობას იღებენ საკუთარი თავისა თუ ჯგუფის წევრთა წინაშე და გაასმაგებული ენერგიით უძღვებიან საქმეს ,,ერთობლივად კეთების“ დევიზით.

ახლა მოგახსენებთ ,,თამაშის“ წესების შესახებ.   მეტი თვალსაჩინოებისთვის გადავწყვიტე  თავად დამეხატა ჩემ მიერ წარმოდგენილი გაკვეთილის ფრაგმენტები.  სტატიის გაცნობისა და დაინტერესების შემთხვევაში, თქვენც სცადეთ.

სახალისო ჯგუფური მუშაობის დაგეგმილი აქტივობები:

1. მასწავლებელი სთხოვს მოსწავლეებს, გაითვალონ ერთიდან ოთხამდე (იხ. ნახატი 1). 2წთ.
2. მოსწავლეები გადანაწილდებიან ოთხ ჯგუფად (ნახ.2). 2 წთ.
3. ეძლევათ დავალება: 15 წუთის განმავლობაში განვლილი მასალიდან სახელმძღვანელოებისა და სხვა დამატებითი რესურსების გამოყენების გარეშე თითოეულმა ჯგუფმა მოამზადოს 8 ძირითადი და 4 სარეზერვო რთული შეკითხვა (იმ შემთხვევისთვის, თუ სხვა ჯგუფიც იმავე შეკითხვას დასვამს), რომელსაც თავადაც შეუძლიათ გასცენ პასუხი.
4. აუცილებელია, კითხვა სწორად  იყოს ფორმულირებული, არ შეიცავდეს ქვეკითხვებს, არ იყოს ორაზროვანი და ჰქონდეს ერთი ცალსახა პასუხი.
5. ჯგუფურ მუშაობაში ჩართული უნდა იყოს უკლებლივ ყველა მოსწავლე, კითხვის მოფიქრება და თამაშის მიმდინარეობისას აქტიურობა  ჯგუფის ყველა წევრს ევალება (გამოკვეთილი ლიდერები, ე.წ. ,,გუნდის კაპიტნები“არ გვყავს).
6. პასუხი უნდა გასცეს მხოლოდ იმ ჯგუფმა (ერთიდან სამ თვლამდე), რომელსაც კითხვა დაუსვეს. პასუხის არქონის შემთხვევაში პასუხობს თავად კითხვის ავტორი ჯგუფი.
7. თითოელ სწორად გაცემულ კითხვაზე ჯგუფს ეწერება +1 ქულა.
8. ის ჯგუფი (ან მისი ნებისმიერი წევრი), რომელიც შეაფერხებს გაკვეთილის მსვლელობას, იხმაურებს, ექნება სახელმძღვანელოს ან სხვა დამატებითი საინფორმაციო საშუალების გამოყენების მცდელობა, ანუ ნეგატიური ქცევისთვისთვის,  თითოეულ ჯერზე დააკლდებათ   1 ქულა.
9. ჯგუფები ერთმანეთს უსვამენ შეკითხვებს შემდეგი თანმიმდევრობით (25 წთ.):

1 – საათის ისრის მიმართულებით (იხ.ნახ. 3);

2 – საათის ისრის საწინააღმდეგო მიმართულებით (ნახ. 4 );

3 – ,,დიაგონალი“ (ნახ. 5 , 6 );

4 – ,,ბუმერანგი“  (ნახ. 7, 8, 9, 10 );

5 – ,,შადრევანი“ (ნახ. 11, 12, 13, 14 ).

მასწავლებლის მიზანია, მოსწავლეები გაკვეთილზე თავს კომფორტულად გრძნობდნენ, თანამშრომლობდნენ თანაკლასელებთან და მაქსიმალურ შედეგს აღწევდნენ. თითოეული ჯგუფის მიერ მოფიქრებული 12-12  შეკითხვა ჯამში 48-ს აღწევს. დამეთანხმებით ერთი გაკვეთილისთვის ზღვა ინფორმაციაა…

მასწავლებელი  მუდმივად მოძრაობს საკლასო ოთახში,  არ ერევა ჯგუფების საქმიანობაში,  მას ევალება თამაშის წესების გაცნობა,  დაკვირვება და ქულების დაფაზე დაფიქსირება.  იგი რეგულარულად  ამოწმებს შეკითხვებისა თუ პასუხების სისწორეს, აკონტროლებს დროს, დაფაზე აფიქსირებს თითოეული ჯგუფის  ქულებს, მას უფლება აქვს  +1 ქულით შეაფასოს ყველაზე მეტად მოწესრიგებული  და საქმეზე ორიენტირებული ჯგუფი და +1 ქულა დაუწეროს იმ ჯგუფსაც, რომელმაც განსაკუთრებულად საინტერესო და რთული შეკითხვა მოიფიქრა.

გაკვეთილის მიწურულს მასწავლებელი მოსწავლეებთან ერთად ითვლის (1 წთ.) თითოეული ჯგუფის მიერ დაგროვილი ქულების რაოდენობას (ნახ. 15, 16 ) და გამარჯვებული ჯგუფის თითოეულ წევრს აფასებს 10 ქულით.

ამ ტიპის გაკვეთილის განმეორებით ჩატარების შემთხვევაში მოსწავლეთათვის თამაშის წესების შეხსენება აღარ არის საჭირო. ისინი მას ზედმიწევნით  იმახსოვრებენ დადებითი ემოციებისა და თავდაუზოგავი შრომის, გუნდური მუშაობის აზარტისა და დროის ხალისიანად გაყვანის ფონზე.

საგაკვეთილო პროცესში  მოსწავლეთა  გონება მუდმივად აქტიურია, სასიამოვნოდ აქტიური…   ჩემი მიზანიც სწორედ ესაა.

ქ. თბილისის 52–ე საჯარო სკოლის გეოგრაფიის  მასწავლებელი :  თამარ ტეტელოშვილი

.