სკოლამდელი აღზრდისა და სასკოლო საგანმანათლებლო-კვლევითი ცენტრის „მე, მასწავლებელის” ექსპერტები მოზარდთა უსაფრთხოების საკითხებში, ოტო ვეიერმანი და ჰერმიონე მანდელშტამი, მრავალი წელია სწავლობენ მოცემულობას, როგორ უნდა მოიქცეს სკოლის მოსწავლე უცხოსთან შეხვედრის ან სკოლის ტერიტორიაზე უცხოს გამოჩენის შემთხვევაში. ექსპერტთა მოსაზრებით, აუცილებელია, ბავშვებს ადრეული ასაკიდანვე ჩამოვუყალიბოთ ამ დროს გამოსაყენებელი ზოგადი უნარ-ჩვევები. ექსპერტების სიფრთხილე აღნიშნულ საკითხთან დაკავშირებით მავანს ერთი შეხედვით შესაძლოა გადაჭარბებულიც კი მოეჩვენოს, მაგრამ საგანმანათლებლო პრაქტიკაში არსებობს უამრავი შემთხვევა, როდესაც სკოლის ტერიტორიაზე მოხვედრილი უცხო პირი სერიოზულ ზიანს აყენებს გარემოს.
უსაფრთხოების წესები, რომლებიც უნდა დაიცვან სკოლის აღსაზრდელებმა უცხო პირებთან შეხვედრისას:
1. ეცადეთ, აუხსნათ და ჩააგონოთ მოზარდს, რომ ის არ არის ვალდებული, ნებისმიერი სახის სამსახური გაუწიოს მისთვის უცნობ ადამიანს, თუნდაც ამას არსებული სიტუაცია და საზოგადოებრივი მორალი ითხოვდეს. ბავშვის მიერ გაწეული სამსახური ამ შემთხვევაში იმით უნდა შემოიფარგლოს, რომ მან უცნობი ადამიანის პრობლემა მშობლებს ან მისთვის ნაცნობ უფროსებს აცნობოს.
2. როდესაც მოზარდებს უცხოებთან ქცევის სპეციფიკაზე ვესაუბრებით, სასურველია ავუხსნათ, რომ უცნობთან შეხვედრისას სულაც არ არის საჭირო მისი კითხვების უპასუხოდ დატოვება. პირიქით – მოზარდმა უცხოს ადეკვატური პასუხები უნდა გასცეს, რისი მეშვეობითაც მასთან არასასურველ კონტაქტს თავს აარიდებს.
3. ბავშვმა უნდა შეიგნოს, რომ მან ყოველგვარი გზით უნდა აარიდოს თავი უცხო პირთან შეხვედრას, უსაფრთხო ადგილას გასვლის შემდეგ კი მომხდარის შესახებ ნებისმიერი საშუალებით აცნობოს მშობლებს ან მისთვის ნაცნობ უფროსებს.
უცხოსთან ქუჩაში შეხვედრისას ბავშვი ასე უნდა მოიქცეს:
პირველი ნაბიჯი – შეაფასოს სიტუაცია
მოზარდმა უნდა შეიგნოს, რომ მის წინ მდგომ უცნობი ადამიანი, რომელიც მასთან გამოლაპარაკებას დაჟინებით ცდილობს, პოტენციურად სახიფათოა. მნიშვნელობა არ აქვს, მამაკაცია ის თუ ქალი, ახალგაზრდა თუ მოხუცი. თუ მას მოზარდის მშობლები ან ახლობლები არ იცნობენ, ბავშვს სიფრთხილე მართებს.
მეორე ნაბიჯი – გაერიდოს უცნობს უსაფრთხო ადგილამდე
ასწავლეთ მოზარდს, თავი დაიჭიროს უცხოსგან მინიმუმ 2 მეტრზე. ამისთვის ის შეიძლება ავარჯიშოთ კიდეც. კერძოდ, შემოუხაზეთ ორმეტრიანი რადიუსის წრე და ასწავლეთ, დროის მოკლე მონაკვეთში მოახერხოს ამ წრის დატოვება.
ნაბიჯი მესამე – ყურადღება გაუფანტოს უცხოს
დავუშვათ, ბოროტგანმზრახველი უცხო პირი ბავშვთან ვერბალური კონტაქტის დამყარებას ცდილობს. ამ შემთხვევაში მოზარდმა ყურადღება უნდა მოიკრიბოს და საუბარში ასეთი ფრაზები ჩაურთოს: „მაპატიეთ, მშობლების ნებართვის გარეშე გადაწყვეტილებას ვერ მივიღებ”, „მაპატიეთ, ვერაფრით დაგეხმარებით, უფროსებს სთხოვეთ”. ბავშვთა ფსიქოლოგები ამტკიცებენ, რომ ასეთი პასუხების გასაანალიზებლად ნებისმიერი ადამიანი სამიდან ათ წამამდე დროს კარგავს, ეს კი საშუალებას მისცემს მოზარდს, უსაფრთხო ადგილას გაარიდოს თავი უცნობ ადამიანს.
განვიხილოთ რამდენიმე შემთხვევა, როდესაც უცხო პირი (მოცემულ შემთხვევაში – პოტენციური ბოროტგანმზრახველი) მოზარდთან კონტაქტში შესვლას ცდილობს.
შემთხვევა პირველი: სკოლის ეზოში მოთამაშე ბავშვთან მიდის უცნობი და მიმართავს: „აქვე, სიახლოვეს, ახალი სპორტული მოედანი გახსნეს, რომელიც თქვენი სკოლის მოედანს გაცილებით სჯობია”. მოზარდმა უნდა უპასუხოს: „ჯერ აღმზრდელს/დამრიგებელს/მასწავლებელს უნდა დავეკითხო, მერე კი წამოგყვებით ახალი მოედნის სანახავად”. უცნობის შემდგომი ნაბიჯი ასეთი იქნება: „ქალაჩუნა ხომ არ ხარ, რად გინდა უფროსების ნებართვა, თავად არაფრის გადაწყვეტა არ შეგიძლია?” „ქალაჩუნა არ ვარ, უბრალოდ, ვეტყვი მათ და ახლავე დავბრუნდები!” – ამ სიტყვებით მოზარდი ნელ-ნელა იხევს სკოლის შენობისაკენ და თან თვალს ადევნებს, ხომ არ აედევნა უცნობი.
შემთხვევა მეორე: მოზარდის მახლობლად ავტომანქანა ჩერდება და უცნობი მას მიმართავს: „გეთაყვა, ჩამიჯექი მანქანაში და მასწავლე, როგორ მივიდე ფოლკშტრასემდე, გზა ამებნა”. „მაპატიეთ, ვერაფრით დაგეხმარებით”, – უნდა უპასუხოს მოზარდმა და გზის საპირისპირო მხარეს გადავიდეს, ამასთანავე, დაუკვირდეს, ხომ არ აედევნა მას მანქანიანი უცნობი.
შემთხვევა მესამე: ბავშვთან მოხუცებული ქალბატონი მიდის და სთხოვს: „გთხოვ, სურსათით დატვირთული ჩანთები მესამე სართულზე ამატანინე”. ბავშვის პასუხი ასეთი უნდა იყოს: „მაპატიეთ, მე ჯერ მეტისმეტად პატარა ვარ იმისთვის, რომ უცხო ადამიანს ჩანთების ატანაში დავეხმარო”, – მერე კი სასწრფოდ გაეცალოს მას, მშობლებს ან ახლობლებს მიაშუროს და მათ უამბოს მომხდარის შესახებ.
მოზარდების უსაფრთხო გარემოში ცხოვრებისთვის აუცილებელია, მათ ადრეული ასაკიდანვე ჩამოუყალიბდეთ უცხო პირთან შეხვედრის შემთხვევაში ქცევის ზოგადი უნარ-ჩვევები. ექსპერტების სიფრთხილე გადაჭარბებული არ არის, რადგან საგანმანათლებლო პრაქტიკაში უამრავი ასეთი შემთხვევაა და საკითხის აქტუალობაც სწორედ ამ ფაქტებს ეფუძნება.
