სულ ახლახანს, 35 წლის ასაკში მივხვდი, რომ ბევრი რამ, რისი გაკეთებაც არ ვიცი ან არ შემიძლია, იმის ბრალია, რომ არასდროს დამიყენებია საკუთარი თავის გამოწვევების წინაშე. ამიტომ არ ვიცი ცურვა, სუსტი ვარ სპორტის ყველა სახეობაში და, ზოგადად, რომ ჩამოვთვალო ყველაფერი, რისი გაკეთებაც არ შემიძლია, ძალიან შორს წავალ.
როდესაც აუტისტური სპექტრის აშლილობის მქონე შვილი ან მოსწავლე გყავს, ძნელია, გაუძლო ცდუნებასა და სურვილს, ყველაფერი მის ნაცვლად გააკეთო. საერთოდ, მგონია, რომ ეს ტიპური განვითარების ბავშვების ქართველი მშობლების სენიცაა. ძნელია შეგუება, რომ ბავშვი გაიზარდა, უკვე ისეთი დოზით აღარ სჭირდები, როგორც ადრე.
ჰოდა, მეც აქ ვარ, ჯგუფურ ფსიქოლოგიურ სეანსზე რომ სხედან ხოლმე და ბოლოს და ბოლოს აღიარებენ, ისე გიმხელთ:
-გამარჯობა, მე დიანა ანფიმიადი ვარ და მე ხშირად მიჭმევია ჩემი შვილისთვის ხელით, ხშირად ჩამიცმევია ტანსაცმელი და ფეხსაცმელი, მის ნაცვლად ჩამომიღია სათამაშო შედარებით მაღალი თაროდან, სადაც სკამის მიდგმა მშვენივრად შეიძლება, მის ნაცვლად ამილაგებია მისი მიყრილ-მოყრილი სათამაშოები, მის ნაცვლად ჩამილაგებია მისი სასკოლო ჩანთა და მოკლედ, ბევრ რამეს ვაკეთებ მის ნაცვლად.
ამას წინათ, ერთ-ერთი კვლევისას ბავშვთა ფსიქოლოგმა მკითხა, შეუძლია თუ არა ჩემს შვიდი წლის შვილს მაღაზიაში დამოუკიდებლად შესვლა, დაბარებული პროდუქტის ყიდვა და გამყიდველისთვის ხურდის გამორთმევა. გავოცდი, არასდროს მიფიქრია, რომ შვილი წლის ბავშვი საერთოდ შეიძლებოდა ასეთი გამოწვევის წინაშე დამეყენებინა. ჰოდა, მივხვდი, სწორედ ეს არის მიზეზი, რომ ჩვენი შვილები, ტიპური თუ არატიპური განვითარებით, გაცილებით გვიან იზრდებიან, ცხოვრებისეულ სირთულეებს უფრო რთულად უმკლავდებიან და დიდი ხნის განმავლობაში უფრთხიან დამოუკიდებლობას.
გადმოვიტანოთ ეს სიტუაცია კლასში.
მე მასწავლებელი ვარ და კლასში მყავს აუტისტური სპექტის მქონე მოსწავლე.
როგორ ვიქცევი, ვცდილობ, რომ ისე, რომ სხვა კლასში მისი ავტორიტეტი არ დავამცირო, გამოწვევების წინაშე დავაყენო თუ პირიქით, მსურს, რომ ნაკლები პრობლემა ჰქონდეს და მის ნაცვლად ხშირად მე ვმოქმედებ?
როგორ გავხადოთ აუტიზმის მქონე მოსწავლე უფრო დამოუკიდებელი? მოდით, ერთად ჩამოვთვალოთ ის კონკრეტული დეტალები, რაც დაგვეხმარება:
- მივაჩვიოთ თავის მოვლას. რასაკვირველია, ეს ერთ დღეში არ მოხდება, მითუმეტეს, თუ საქმე პირველკლასელ მოსწავლეს ეხება. ერთხელ ან ორჯერ შეიძლება გავყვეთ საპირფარეშოში და ხელის დაბანაშიც მოვეხმაროთ, მაგრამ მერე, თანდათან მივაჩვიოთ, რომ მარტო წავიდეს. პირველ ეტაპზე ტუალეტის კაბინის გარეთ ველოდებით და ვახსენებთ, რომ ხელი უნდა დაიბანოს. მეორე ეტაპზე ტუალეტის გარეთ, დერეფანში ველოდებით და ვეკითხებით, ხომ ნამდვილად დაიბანა ხელები და მოიწესრიგა თავი? მესამე ეტაპზე უკვე კლასთან ველოდებით, ბოლოს კი მარტო ვუშვებთ საპირფარეშოში. გააკონტროლეთ, რომ ტუალეტის კარის ჩაკეტვა და გახსნა ისწავლოს, ასევე, აუტიზმის მქონე პატარებს ხშირად ღილის ან ელვა-შესაკრავის შეკვრა და გახსნა უჭირთ, ამიტომ, პირველ ეტაპზე მშობელს სთხოვეთ, ისეთი სამოსი ჩააცვას, რომელსაც ღილის და ელვა-შესაკრავის გასხნა და შეკვრა არ სჭირდება.
- მიაჩვიეთ ხელის აწევას და რვეულში დავალების ჩაწერას, თუნდაც ეს მთლად იდეალურად ვერ მოახერხოს.
- მიაჩვიეთ და მოსთხოვეთ, გაკვეთილების დასრულების შემდეგ მოაწესრიგოს თავისი წიგნები, ნივთები და სასკოლო ჩანთა.
- ეცადეთ, საკლასო სამუშაოს დროს დამოუკიდებლად იმუშაოს, თუნდაც ნაწილობრივ მაინც
- ეზოში გასვლისას თავად მოძებნოს საკუთარი ქურთუკი თუ ქუდი, თავიდან გაუჭირდება, მაგრამ ბოლოს მიეჩვევა
- ჯგუფური აქტივობის დროს მასაც აუცილებლად გაუნაწილეთ მოვალეობა და უთხარით, რომ ის პასუხისმგებელია დავალების შესრულებაზე.
- თუ წიგნში სასურველ ტექსტს ვერ პოულობს, არ მოძებნოთ მის ნაცვლად, სხვაგვარად მიანიშნეთ.
- თუ დავალების შესრულება უჭირს, მის ნაცვლად ნუ გააკეთებთ, გაუმარტივეთ და რამდენჯერმე გაუმეორეთ ინსტრუქცია.
- თუ ვერბალური ინსტრუქციის გაგება გაჭირდა, ეცადეთ ვიზუალურად ანახოთ დავალების არსი.
- სცადეთ თვითონაც იყოს მასწავლებლის ან მოსწავლის დამხმარე, მისი ძლიერი მხარეების საშუალებით შექმენით ისეთი სიტუაცია, სადაც ის მასწავლებელს ან კლასელს დაეხმარება. ეს მას კლასში ავტორიტეტს აუმაღლებს და საკუთარი თავის რწმენას განუმტკიცებს, ეს კი დამოუკიდებლობისკენ გადადგმული მნიშვნელოვანი და საჭირო ნაბიჯია.
