(მთქმელი – რეზო დავითაშვილი)
- ანბანი
სომხებსაც აქვთ ანბანი, ირანელებსაც, ქართველებს რად არ უნდა გვქონდესო – უფიქრიათ ერთ დღეს. გადაწყვიტეს ანბანის შექმნა, მხატვარიც იპოვეს, მერე საქართველოდან ჩამოსულმა კაცმა უთხრა, დიდი ხანია, ქართველებს ანბანი გვაქვსო და ბევრი წიგნი და რვეულიც ჩამოუტანა. ასე გაიგო ქართული ანბანის არსებობა.
- შესწავლა
ფრანგებთან, კაშხალზე, ერთი ქართველი მუშაობდა – ვანო რუბიტაშვილი, მან დაიბარა იქაური ქართველები, ჩამოდით, დაგასაქმებთო. რეზოც, სხვა ქართველებთან ერთად სამუშაოდ წავიდა. საქმე დაინაწილეს, მუშაობა გაჩაღდა. საღამო ხანს კი იმავე ქართველმა ქართული ანბანის შესწავლა შესთავაზა. იმუშავებდნენ დღისით, დაიღლებოდნენ, გადაიქანცებოდნენ, საღამოს კი ქართულ ანბანს უსხდნენ, სწავლობდნენ, ხატავდნენ, წერდნენ… შინ რომ დაბრუნდა, ყველგან ქართული ანბანი დააწერა – ხეებზე, კარებზე, კედლებზე, ხიდის კუთხეებში…
- რადიო
მაშინ ირანში რადიო იშვიათი ხილი იყო. რეზოს მამას ჰქონდა საიდანღაც და ერთხელაც, აბა, იქნებ საქართველოს ხმა დავიჭიროო. დასდევდა რადიოტალღას, რადიოთი ხელში გარბოდა და გამორბოდა, ადგილს ეძებდა, სადაც უკეთესად დაიჭერდა საქართველოს, სადაც უკეთ გაიგონებდა ქართულ ხმას.
ამასობაში ვიღაცებმა ჰკითხეს: რას აკეთებ, კაცო, რას შვრებიო?
ქლიავ-ჭანჭურს დავდევო, – უპასუხა.
იმდენი ირბინა რადიოთი ხელში, იმდენი უჩხიკინა და უჩხირკედელავა, იმდენი იწვალა, ბოლოს გადაიწვა რადიო. სამუდამოდ დადუმდა.
რა ქენი, კაცო, დაკრიფე ქლიავ ჭანჭურიო? – მეზობელმა ჰკითხა.
- შორს არის
– წინ თქიანყე, რო, ეხლა რო წიმა მაჲწიმდეს, ცისარტყელა გარეთ გაჩინებული, მინც ემ ცისატრყელს ძირზეგ გაიდაო, წავა საქართველოჩიო. [ციციკიბის ქეშ] ციცის კიბეს. ჩონ ვიტყით ციცისკიბე. ვერვინ ხო ვერ გაიდეს, იქ. ერთხელაც ჩამოიდეს ორი კაცი იყო, რო ფილმი გადიღეს, ერთ ქალს უთხრეს რო: გინდა გადახიდე საქართველოჩიო?
თქო: შორს არიო!
- შეხვედრა. ქარხანა
მეტალურგიულ ქარხანაში კალატოზად მუშაობდა. არავის იცნობდა.
დაუცველი იყო იქაურობა, ლიანდაგი – ღია, მატარებლები დადიოდნენ, არც მინიშნება იყო, არც ჯებირი, ქარხანასაც არ ჰქონდა ჯერ კედლები.
მუშები ლიანდაგზე დარბოდნენ,
რეზომ დაუძახა (დაჰკივლა):
– კაცო, გამო ექ, არ დეეცე!
მოხუცმა კაცმა, აბა, გაიმეორე, რა თქვიო, რეზომ გაიმეორა. გაუკვირდათ ქართველ მუშებს, შენც ქართველი ხარო? სადაური, საიდან, როგორ…
გაარკვიეს ერთმანეთის სადაურობა, დამეგობრდნენ, ხშირად ხვდებოდნენ ერთმანეთს.
- ყურისმგდებელი
ქართულად სალაპარაკოდ მინდორში გადიოდნენ. თორემ სადაც ორი ადამიანი იყო, იქ მესამეც აღმოჩნდებოდა – ყურისმგდებელი. უნდა სცოდნოდათ, რაზე საუბრობდნენ, რამდენნი იყვნენ, ყველა სიტყვა და ყველა წინადადება უნდა გაეგოთ:
– რა ჯური ლაპარაკობ, ფარსული ხარ. – პარსულიც ვიცი, ქართულიც ვიცი. – ქართულს რასათი ლაპარაკობ? და ვთქი: დედას ენაა-მეთქი, უნდა ვილაპარაკო-მეთქი. თქო: არ შეიძლება რო ასე გოოშოთო. და იმამ უთხრა: გოოში ილაპარაკოსო, ემდენი, რაგდენი წელი გასულაღაო და არ უნახავთყე ქართული ლაპარაკი. – არ შეიძლება ხო ექ ენა ამოოძრო-მეთქი.
- გაქართველდა
– (ქურთებიც) არიან, ებრაელებიც არიან, ისები მაგრა ქართველობენ, ეხალ ამით გოგოები ემათ გომოორთომყე, ემას გოგოები ამას გომოორთომყე, დარეულან ერთმანეთჩი და ნათესავები არიან. ქართუელებია, ხო. შარშანცა ეხლა ჩონ ბიჭებმა, ქართûელებმა თქეს, რო: ესო, ქურთიაო! და: დაესხენ ემასა-მეთქი, ქართელი ისწავლა, ქართუელია, ქართულად ლაპარაკოფს. ისწავლის, უყორს, რატო ეუბნები, რო შენ ქართûელი არა ხარ?
- ლექსი
ღამით ვნახე სიზმარჩინა,
წავსულვიყავ კახეთჩინა,
უყურებდეს კახელები,
ერთმანერთსა ქუჩაშინა.
მინ არის ეს უცხო კაცი,
შემოსულა ქალაქშინა.
მკითხეს, მე რო შენ მინა ხარ,
კახელი ხარ თუ მეგრელი.
აჭარელი თუ გურული.
სახეზე ხო ჩნავ, ჩუენა გევხარ.
კახელი თუ მეგრელი ხარ.
კაცო, როგორც ჩვენი ძმა ხარ.
ტანადობით ხო ქართûელი,
შენ სახეც ნამდვილ კახელი, კახური.
ძმაო, უთხარ, მა შენ მინა ხარ.
თუ ჩუენი ხარ, მაშ სადა ხარ.
– მე რომ გხედავთ ქართუელი ვარ,
ფერეიდნელი ირანჩი ვარ,
მაგრამ მე თუ იქაური ვარ,
გულით-სულით ექაური ვარ.
შაჰ-აბასის დაკარგული,
დავითაშვილი რეზო ვარ.
თუ გამლანძღოთ, თუ გამწიხლოთ,
მე ქენი ვარ, მე ქენი ვარ.
შეენაზე და გამოვიღიძე,
ვნახე კიდევ ირანჩი ვარ.
შეენაზე და გამოიღიძე, ვნახე კიდევ ირანჩი ვარ.
მაინც ნამდვილი ქართûელი ვარ.
- ადგილის სახელები
არ არის საჭირო ძველი ლეგენდა ტილოში გამოხვეულ მიწაზე, მუჭით წამოღებულ ხორბლის მარცვლებზე, საგულდაგულოდ დამალულ ქართულ წიგნებზე, ყველაფერს ერთი სახელი გათქვამს – ადგილის სახელი, ამბობს უფრო ზუსტად, ზედმეტი სიტკბოსა და პათეტიკის, აღმატებული ტონის, ყალბი ნოტებისა და აკანკალებული ხმის გარეშე.
– ესები გოქ, სუ ქართულ სახელია, მე რაც მამაგონდების, დავჯდები, ერთ რამეეფს ჩავწერავყე. ესენი თავრობას დაბეჭდილი აქ. ეს არი პარსელი მოა მარტყოფჩი, მასალან, უნდა წაიდეს მაღალ წერზეგა, ეს მუა იქ, უნდა წიადეს მაღალწერზეგა, ის მაღალი წერი ქართულად უწერია. ესები, მამულები სუ ქართულ სახელებია, თავისი სახელები აქ სუ. თავის სახელებია, თავის მამულებისათი: შუშპარა, ხარაბა, ონიკა, – ესები პარსული არ არი. წყაროები, თავის წყაროები: კაკბისწყარო, – ქართულიაღა; ყორ-ბიჭის წყარო – მაღალ ტინია, წყალ გამოდის, ეხლა ბაûშ არ ეყოლების, წავლენ იქა და ბატკანი დაჲკვლენ, დაარიგებენ, შაჭამონ და: იქაო ყორი და ბიჭიო და ისები ილოცვებიან, რო ყმაწილი ყûანდეს, ყმაწილები. ბახშიას წყარო, ჩქრიალა, თანდილას წყარო, მუდამ წყარო, კუვის წყარო, ნაპირალის წყარო. – ესები მარტყოფს, ისპაანს კი არა, მარტყოფს.
ისევ გრძელდება პატარა დიდი ამბები.
გრძელდება მარადიულად
