ხანდახან ჩვენი უმთავრესი პრობლემა წარსულის არასწორი, ან ვთქვათ რბილად: თავისებური გაგებაა. ის, ვინც უარესია, ზოგჯერ უკეთესი გვგონია. ის ვინც უკეთესია, ჩვენი შებრუნებული ქოთნის ყურის მიმართულებით გვგონია კარგი. აქ გადამწყვეტი სიტყვა სწორედ ამ საიტის მკითხველებს უნდა ეკუთვნოდეთ – მასწავლებლებს.
შეიძლება თვალს და ხანდახან გონებას ატყუებდეს სახელდება ,,უგვირგინო მეფე’’. ილიას მეფესავით არასდროს უცხოვრია, თუმცა ,,სამეფო’’ საქმეებს კი აკეთებდა. ძნელად მახსენდება, ასე მრავლამხრივად მასშტაბური კაცი და თანაც ასე მრავალმხრივ გალანძღული საკუთარი ხალხისგან. მისი ცხოვრება მომზადება იყო იმ ცნობილი აღსასრულისთვის. სამწუხაროდ, მისი მკვლელობა მოულოდნელი არ ყოფილა! მისი პირველი ნაბიჯებივე გულისხმობდა სხვათა ჩასაფრებას და ცილისწამებას, ბოლოს კი საერთოდ სარწყავების გადაკეტვა და გლეხების დახოცვა დააბრალეს. ყველაფერი აიტანა კაცმა, რომელმაც ხელახლა გამოძერწა საქართველო და ჩვენს ახლა სწორედ მის საქართველოში, ილიას მამულში ვცხოვრობთ, ოღონდ არა ილიას წესებით.
ილია მოკლეს ! მაგრამ ყველაზე დიდი და მასშტაბური ,,მკვლელობის’’ სერია მომავალში, სიკვდილის შემდეგ ელოდა: მისი სახელი იოლ და კომფორტულ თავშესაფრად იქცა ათასი ჯურის ადამიანისთვის. ყველა ,,ილიელობას’’ იბრალებდა, ვისაც ნამუსი თუ უნამუსობა ნებას აძლევდა. მე ვფიქრობ, რომ ჩვენ ისევ გვჭირდება ნამდვილი ილიას პოვნა, გაგება და გათვალისწინება.
სწორედ ამიტომ გავხსენით წიგნის მუზეუმი.
წიგნის მუზეუმი არის ბოლო ათწლეულების ყველაზე მასშტაბური პროექტი ამ სფეროში. მუზეუმი კავკასიაში უდიდესი და ევროპაში ერთ–ერთი საუკეთესოა, როგორც ვიზუალური, ისე თვისობრივი თვალსაზრისით. ეს არის ქვეყანაში დაცული ძვირფასი წიგნების პირველი მუდმივმოქმედი გამოფენა, რომელიც ოთხ ნაწილადაა წარმოდგენილი: 1) საკუთრივ იშვიათი გამოცემების მუზეუმი, სადაც სიძველით და ფორმით გამორჩეული წიგნებია წარმოდგენილი – მაგალითად; ქართულ–იტალიური ლექსიკონი (1629), ვახტანგის სტამბის გამოცემებები, ინკუნაბულა და სხვა. 2) ვეფხისტყაოსნის მუზეუმი – წარმოდგენილია ყველა გამოცემა ქართულ და უცხოურ ენებზე 3 ) ილია დარბაზი – ილია ჭავჭავაძის კაბინეტის ექსპოზიცია, მისი პირადი ნივთებითა და ბიბლიოთეკით 4) ბროსეს საცავი – ულტრათანამედროვე საცავი, შესაბამისი კლიმატ–კონტროლის აპარატურით.
იშვიათ გამოცემათა გამოფენის დარბაზი, ვეფხისტყაოსნის მუზეუმი და ილიას დარბაზი. ეს სამი პასუხია: რა არის ჩვენი ცნობიერების მთავარი ნიშანი? – წიგნი. რომელია მთავარი ქართული წიგნი? – ,,ვეფხსიტყაოსანი’’ და მთავარი ქართველი? – ილია ჭავჭავაძე.
ჩვენ უნდა ვისწავლოთ წარსულის წაკითხვა და გათვალისწინება. მით უფრო, როცა წარსულის ოცნებები მომავალს ეკუთვნოდა.
