როგორ დავამშვიდოთ მძვინვარე კლასი? როგორ უნდა ჩატარდეს გაკვეთილი, თუ კლასში სულ ხმაურია? რატომ ხდება, რომ ზოგი მასწავლებლის ჩურჩულსაც კი ყურადღებით უსმენენ, ზოგს კი ხმოვანი იოგების დაძაბვა უწევს ყურადღების მისაქცევად? – ასეთ კითხვებს გამოუცდელი ახალგაზრდა მასწავლებლები ხშირად სვამენ.
წესი 1
თუ ახალგაზრდა მასწავლებელი ხართ და მხოლოდ ახლა იწყებთ მუშაობას, არ გაუშვათ მომენტი ხელიდან! სწორედ პირველი გაკვეთილები განსაზღვრავს თქვენს სამუშაო სტილს. რა იწვევს ხმაურს საკლასო ოთახში? წამოყვირებები ადგილიდან, იმ მოსწავლეთა ქცევა, ვინც ახალი მასწავლებლის ნერვული სისტემის გამოცდა გადაწყვიტა, ერთ შეკითხვაზე რამდენიმე მოსწავლის ერთდროული პასუხი, გაკვეთილის დასაწყებად კლასის მოუმზადებლობა, მასწავლებლის მოსმენის არცოდნა. ამ პრობლემებთან გამკლავება პირველივე დღეებიდან უნდა დაიწყოთ.
გამოსავალი ბევრია: ეცადეთ ადგილიდან პასუხის გაცემის შემთხვევაში რეაგირება არ მოახდინოთ, მკაცრად და ჯიუტად მხოლოდ იმ მოსწავლეების პასუხები მიიღეთ, ვინც ხელს იწევს და თქვენი დისციპლინის წესებს მისდევს. არ დაუშვათ „მრავალხმიანობა“. მეთოდურად და თანმიმდევრულად ეცადეთ, რომ მოსწავლეებმა გაცხარებულ კამათშიც კი ბოლომდე მოუსმინონ ოპონენტის აზრს და გაკვეთილზე მოქცევის წესები დაიცვან.
წესი 2
ეცადეთ, კლასს დაუმეგობრდეთ. არ ღირს მუქარებით „ნიშანს დაგაკლებ, დირექტორს დავუძახებ, მშობლებს გამოვიძახებ“ მუშაობის დაწყება.
არსებობს ფსიქოლოგიის კურსიდან აღებული კარგი სავარჯიშო. კლასში პირველ გაკვეთილზე მიიტანეთ დიდი ქაღალდი და ფერადი მარკერები. შესთავაზეთ მოსწავლეებს, რომ თვითონ შეადგინონ გაკვეთილზე მოქცევის წესები. მაგალითად, „არ გამოყენოთ ტელეფონი“, „არ იაროთ საკლასო ოთახში“ და ა.შ. მთავარია, რომ ყველა წესი თვითონ ბავშვებმა მოიფიქრონ და არა მასწავლებელმა!
პირველ რიგში, თქვენ ამით მოსწავლეებს მიახვედრებთ, რომ თქვენ მათ ენდობით (და ეს ძალიან მნიშვნელოვანია!). მეორეს მხრივ, დადასტურებულია, რომ ადამიანს არ უნდა იმ წესების დარღვევა, რომლებიც თავად შეადგინა. ჩამოკიდეთ ჩამონათვალი კლასში კედელზე. თუ რომელიმე წესი თქვენ გეხებათ, მაგალითად, „გაკვეთილის საინტერესოდ ჩატარება“, თავდადებულად დაემორჩილეთ მას.
იყავით თანამიმდევრული: თუ მოსწავლეს ნიშნის დაწერას დაპირდით – დაუწერეთ ნიშანი, თუ პარკში წაყვანას დაპირდით – ასეც მოიქეცით. ნუ გასცემთ დაპირებებს, რომლებსაც შემდეგ არ შეასრულებთ.
წესი 3
ხმაურიან კლასში მთავარია გამოავლინოთ „ბუნტისთავი“ და იპოვოთ მასთ საერთო ენა, მიდგომა. ასეთ მოსწავლესთან სცადეთ პირადად გასაუბრება, მოისმინეთ მისი მოთხოვნები, სურვილები, არგუმენტები, შესაძლოა ამან შემდეგი მოქმედება გიკარნახოთ.
წესი 4
ეცადეთ, წესების ყველაზე აქტიური დამრღვევები გაკვეთილზე საუშაოთი დატვირთოთ – სასურველია ეს შემოქმედებითი სამუშაო იყოს. გადაამისამართეთ, სხვა მიმართულება მიეცით მის ენერგიას.
წესი 5
კიდევ ერთი ეფექტიანი საშუალება – იუმორი. თუ აქტიურ დამრღვევს ეხუმრებიან, მშვიდად დასცინიან, არავის უნდება მის ადგილზე ყოფნა. მაგრამ არ დაივიწყოთ ტაქტი: ისე ეხუმრეთ, რომ არ დაამციროთ და ტან მის ნაკლოვანებაზე მიუთითთ. თქვენ მისი სახით მეგობარი და არა მუდმივი თავისტკივილი უნდა გაიჩინოთ.
წესი 6
გაკვეთილი საინტერესოდ ჩაატარეთ! სააკვირდით, რა აინტერესებს ბავშვებს, იპოვეთ მათი გასაღები. აქტიურად გამოიყენეთ სათამაშო ტექნიკა, დაამკვიდრეთ ახალი ტექნოლოგიები, გამოიყენეთ მულტიმედიური საშუალებები. გქონდეთ მომზადებული თამაშები. როგორც კი შეამჩნევთ, რომ კლასის ყურადღება იფანტება, მიიქციეთ მათი ყურადღება – თემასთან დაკავშირებით მოუყევით რაიმე სახალისო, მოიყვანეთ საინტერესო ფაქტები და მაგალითები, შესთავაზეთ თამაში. რაც უფრო დინამიურად იქნება გაკვეთილი აწყობილი, მით უფო ნაკლები დრო ექნებათ მოსწავლეებს „ქაოსის შესაქმნელად“.
წესი 7
ყველა თემა დააკავშირეთ თანამედროვეობასთან. რაც უფრო მეტ დროს დაუთმობთ ახალი ცოდნის პრაქტიკაში გამოყენებას, მით უფრო მეტი შანსი გაქვთ ბავშვების ყურადღება მიიღოთ.
წესი 8
გაკვეთილის დასაწყისში ყოველთვის მოახსენეთ ბავშვებს მუშაობის გეგმა. შესაძლოა რაიმე საკითხის დასმა, რომელიც მოსწავლეებს ევალებათ, რომ ამოხსნან გაკვეთილის ბოლომდე. მნიშვნელოვანია, რომ პრობლემა მოსწავლეებისთვის აქტუალური და საინტერესო იყოს. გაკვეთილის ბოლოს აუცილებლად გააკეთეთ შეჯამება – რა გავიგეთ ახალი, როგორ განვითარდა და ამოიხსნა მოცემული საკითხი, ამოცანა.
წესი 9
ხდება ხოლმე ისეც, რომ კლასი თავისი ხასიათით ხმაურიანია. ეს ხდება მაშინ, როდესაც კლასში რამდენიმე ლიდერია ან ასეთი ქცევის მანერა მათთვის უკვე ჩვევაა. ასეთ შემთხვევაში დაგეხმარებათ რამდენიმე ფსიქოლოგიური ხრიკი:
გაკვეთილის გეგმაში შეიტანეთ „დუმილის წუთები“. შესთავაზეთ კლასს დავალების დამოუკიდებლად შესრულება ან მოსწავლეებს რთული ან უჩვეულო შეკითხვა დაუსვით.
ჰიპერაქტიური კლასი მარტივად დასამშვიდებელია, თუ რაიმეს გაკეთებას შესთავაზებთ დახუჭული თვალებით (ფიგურის დახატვა, სიტყვების დაწერა და ა.შ.). 2-3 წუთი სიჩუმეც კი დაეხმარებათ ბავშვებს, რომ მოდუნდნენ და სამუსაოდ განეწყნენ.
(უმცროს კლასებში) თუ მოსწავლეები დიდი დასვენების ან ფიზკულტურის გაკვეთილის შემდეგ შემოდიან, შესთავაზეთ „დაიძინონ“ 2-3 წუთი. როგორც წესი, ეს აქტიურობის გრადუსს ამცირებს.
აუცილებლად ჩასვით გეგმაში მცირე ფიზიკური ატქივობა („ახტეს ის, ვისაც შარვალი აცვია. დაჯდეს ის, ვისაც დაბადების დღე მაისში აქვს“ და ა.შ.). რაც უფრო უცვეულო აქტივობა იქნება, მით უკეთესი. კიდევ უფრო საინტერესო იქნება, ეს ყველაფერი გაკვეთილის თემასთან თუ იქნება დაკავშირებული.
ასეთი „წუთების“ ჩატარება უფროს კლასებშიცაა შესაძლებელი. თავიდან ეს სიცილს იწვევს, შემდეგ კი თანდათან ერთვებიან ასეთ ამბებში და შეჯიბრებსაც აწყობენ.
წესი 10
თუ საგანი ჰუმანიტარულია, სცადეთ გარემოს შეცვლა. მაგალითად, ჩაატარეთ გაკვეთილი სუფთა ჰაერზე, მუზეუმში ან სააქტო დარბაზში.
წესი 11
შეგიძლიათ დაგროვებითი ქულების სისტემა შეიმუშავოთ. ამ შემთხვევაში, ქულა არა მხოლოდ ერთ პასუხში, არამედ გაკვეთილის ბოლოს ფიქსირდებაა, მთლიანი ქულა გროვდება გაკვეთილის განმავლობაში. მაგალითად, საშიანაო დავალების სწორად შესრულება – 2 ქულა, ადგილიდან სამი სწორი პასუხის გაცემა – 1 ქულა, დაფასთან სწორი პასუხის გაცემა – 3 ქულა. ეს კლასის შრომისუნარიანობას გაზრდის და ხმაურისთვის დრო აღარ დარჩება. შეიძლება ცუდი ქცევისთვის საჯარიმო ქულების დამატება.
ეს არ არის მარტივი, მაგრამ თქვენ ამით ინდივიდუალურ მიდგომას უზრუნველჰყოფთ, ჩამორჩენილებს აძლევთ შანსს რომ კარგი ქულა მიიღონ.
წესი 12
არასდროს იყვიროთ. თქვენ მაინც ვერ შეძლებთ 20-30 ადამიანზე უფრო ხმამაღლა ყვირილს. თვითონ ხმამაღალი ლაპარაკიც უსიამოვნო განცდას იწვევს.
წესი 13
გიყვარდეთ თქვენი საგანი. თუ თქვენ თვითონ ყვებით თემას აზარტით, საინტერესო ფაქტები მოგყავთ, თუ ყოველთვის მზად ხართ გაკვეთილისთვის, ცდილობთ მასალა გაამრავალფეროვნოთ, იგონებთ არასტანდარტულ დავალებებს, მოსწავლეებსაც „გადაედებათ“ თქვენი აზარტი.
და ბოლოს, რამდენი ხანიც არსებობს სკოლა, იმდენი ხანი არსებობს პრობლემა „ხმაურიანი კლასი“. სამწუხაროდ, პანაცეა არ არსებობს, მაგრამ არსებობს მტკიცე წესი: დისციპლინა საკლასო ოთახში იწყება მასწავლებლის თვითდისციპლინით. თუ თქვენ საკუთარ თავთან მკაცრი ხართ, დარწმუნებული ხართ საკუთარ ძალებში და საგნის მნიშვნელოვნებაში – ყველაფერი გამოგივათ!
