ეკოთამაშები გეოგრაფიის გაკვეთილზე

ტყის რესურსების დაცვა

მიზანი: მოსწავლემ განსაზღვროს საკუთარი ადგილი და მონაწილეობა ბუნებრივი რესურსების აღდგენის საქმეში.

საჭირო მასალა:  დიდი ფორმატის ქაღალდზე დაწერილი კითხვარი ხის შესახებ, ფურცლები, საწერ-კალამი, წამზომი, დიდი ზომის თასი (ჯგუფების რაოდენობის მიხედვით) და მიწის თხილი (თითოეული თასისთვის 16 ცალი), კითხვარი ხის შესახებ:  დაახლოებით რა სიმაღლისაა ხე? განიერია თუ ვიწრო? რბილი ხეა თუ მაგარი? სად იზრდება? (ქვეყანა, კონტინენტი, ადგილი); ბევრი ტოტი აქვს თუ ცოტა? რა ფერისაა ხე? როგორი ფორმის ფოთლები აქვს? რა ბინადრობს ხეზე? რა სჭირდება ხეს არსებობისთვის?

მსვლელობა:

წინარე ცოდნის გააქტიურება:  რა ვიცით ხეების შესახებ?

კლასი დაყავით წყვილებად, დაურიგეთ წინასწარ მომზადებული კითხვარი „ხის შესახებ“  და სთხოვეთ, რომ თითოეულმა დამოუკიდებლად შეავსოს. კითხვარის შევსების შემდეგ მოსწავლეები ერთმანეთს უცვლიან ანკეტებს და ცდილობენ გამოიცნონ, რომელ ხეზეა საუბარი. შემდეგ ერთმანეთში ამოწმებენ პასუხების სიზუსტეს.

თამაში: „რესურსების დილემა“ (არჩევანი)

უთხარით მოსწავლეებს, რომ მათ ამ თამაშისას მოუწევთ არჩევნის გაკეთება.

აიღეთ დიდი თასი, რომელიც პირობითად ტყეს წარმოადგენს. ჩაყარეთ თასში თხილი. თითოეული თხილის მარცვალი ერთ ხეს შეესაბამება.

დაყავით კლასი ოთხკაციან ჯგუფებად და თითო ჯგუფს მიეცით „ტყე“-თასი 16 „ხით“ (ანუ 16 თხილის მარცვლით).

მოსწავლეებს გააცანით თამაშის ინსტრუქცია.

თამაშის მიზანია,  განსაზღვრონ, რისთვის სჭირდებათ ხეები და საჭიროებიდან გამომდინარე, ჯგუფმა რაც შეიძლება მეტი „ხე“ მოჭრას;

„ტყეში“ (თასში) მხოლოდ 16 „ხეა“ (თხილი), რადგან ეს არის „ტყის“ მაქსიმალური ტევადობა. ყოველი ოთხი მოჭრილი „ხისთვის“ თითოეული მოსწავლე ერთ ქულას მიიღებს. რაც უფრო მეტ „ხეს“ მოჭრიან, მით მეტი ქულა ეძლევათ. თამაშისას, მოსწავლეებს შეუძლიათ, მოჭრან ყველა „ხე“, მოჭრან რამდენიმე „ხე“ ან საერთოდ არცერთი „ხე“ არ მოჭრან;

მოსწავლეებს ეძლევათ ოთხი 20-წამიანი რაუნდი, როცა მათ „ხის“ მოჭრა შეუძლიათ. თქვენ ამცნობთ მათ რაუნდის დაწყებისა და დამთავრების დროს. თუ პირველი რაუნდის შემდეგ თასში „ხე“ დარჩება, მეორე რაუნდისთვის თითო დარჩენილ „ხეზე“ ერთი „ხე“ დაემატება. მაგ. თუ ოთხი „ხე“ დარჩა კიდევ ოთხი დაემატება, მაგრამ ყოველი ახალი რაუნდის დაწყების დროს „ტყეში ხეების“ რაოდენობა არ უნდა აღემატებოდეს 16 „ხეს“, რადგან „ტყე“ მეტს ვერ იტევს.

შემდეგ იგივე თამაში გაიმეორეთ უკვე 8-კაციან ჯგუფებში, რათა მოსწავლეებმა ნახონ, რა კავშირია მოსახლეობის რაოდენობის ზრდასა და ხეების მოხმარებას შორის. რაც უფრო იზრდება მოსახლეობის რიცხვი (ჯგუფის წევრების რაოდენობა), მით მეტი რესურსი (ამ შემთხვევაში ტყის რესურსი) სჭირდებათ.

თამაშის დამთავრების შემდეგ შეაჯამეთ კლასთან ერთად ჩატარებული აქტივობა: მაქსიმუმ რამდენი ქულა მიიღეს მოსწავლეებმა, ჯგუფებმა? რატომ ემატებოდა ხე მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ თასში (ტყეში) რამდენიმე ხე იყო დარჩენილი? (იმიტომ, რომ თუ ყველა ხე მოიჭრა, ხეები ვეღარ გამრავლდება). რომელი იყო საუკეთესო სტრატეგია ხეების მოჭრის დროს? (რვა ხის მოჭრა ყოველ რაუნდში).

შეჯამება

დასასრულ, მოკლედ შეაჯამეთ გაკვეთილი. უთხარით მოსწავლეებს, რომ ტყის რესურსების გამოყენებისას მეტად მნიშვნელოვანია მათ აღდგენასა და დაცვაზე ზრუნვა. სთხოვეთ მათ, კიდევ ერთხელ ჩამოთვალონ ის რესურსები, რომელთაც გაფრთხილება და აღდგენა სჭირდება (ტყე, წყალი, მიწა, ცხოველთა სამყარო).

ბოლოს, სახლში საშინაო დავალებად მიეცით, დახატონ პლაკატი და მოიფიქრონ სლოგანი, რომელიც ტყის რესურსების დაცვასა და აღდგენას ასახავს.

რეკომენდაცია:

მშობლებთან და სკოლის დირექციასთან ერთად თქვენ და თქვენმა მოსწავლეებმა სკოლის ეზოში დარგეთ ხეები, ხეებს დაარქვით მოსწავლეთა სახელები და სთხოვეთ მათ, რომ თავიანთ მოსახელე ხეზე იზრუნონ.

სათაური: ბუნებრივი რესურსების გამოყენება

მიზანი:  მოსწავლემ შეძლოს, აღწეროს და გააცნობიეროს ბუნებრივი რესურსების მნიშვნელობა ადამიანისათვის.

საჭირო მასალა:  წამზომი, სასტვენი (საყვირი), 4-5 ცალი რგოლი ან სხვა რაიმე მრგვალი საგანი, დაახლოებით 40-მდე რბილი საგანი, რომელთაგან თითოეული ისე უნდა იყოს დანიშნული, რომ რაიმე ნივთს წარმოადგენდეს (თითოეულ სათამაშოზე სამაგრით დამაგრდეს ფურცლები წარწერებით, მაგ. შეშა, წყალი, საცხოვრებელი ადგილი, სამსახური, ადამიანები, განათლება, სამედიცინო მომსახურება, საწვავი რესურსები (ნავთობი, ქვანახშირი და ა. შ.), სუფთა ჰაერი, ლითონები, მიწა, სატრანსპორტო საშუალებები და ა. შ.).

მსვლელობა:

გონებრივი იერიში.

გაკვეთილი დაიწყეთ კითხვებით:

რა არის ბუნებრივი რესურსები? (ბუნებრივი რესურსებია ის, რაც ბუნებაში მოიპოვება, და რასაც ადამიანი თავისი არსებობისა და საქმიანობისთვის იყენებს).

როგორი ბუნებრივი რესურსები არსებობს? (ამოუწურავი და ამოწურვადი. ეს უკანასკნელი კი, თავის მხრივ, არსებობს აღდგენადი და აღუდგენელი).

ბუნებრივი რესურსების გარდა, კიდევ რა სჭირდება ადამიანს, საზოგადოებას, ქვეყანას ნორმალური არსებობისა და განვითარებისათვის? (განათლება, სამედიცინო მომსახურება, საცხოვრებელი ადგილი, სისუფთავე და ა. შ.).

თამაში „ბრძოლა რესურსებისათვის:

დაყავით მოსწავლეები პატარა ჯგუფებად ისე, რომ ყველა ჯგუფში თანაბარი რაოდენობის წევრები იყვნენ. განუმარტეთ მოსწავლეებს, რომ თითოეული ჯგუფი არის გარკვეული ცივილიზაცია და მათ  არსებობისათვის მთელი რიგი საგნები სჭირდებათ, რომლებიც უნდა მოიპოვონ.

ერთი სათამაშო რგოლი მოათავსეთ სათამაშო ადგილის შუაგულში და მოთამაშე რგოლიდან ყველა თანაბარი მანძილის დაშორებით დააყენეთ. რგოლის შუაში დააწყვეთ რბილი საგნები.  სთხოვეთ მოსწავლეებს, რომ რგოლის ირგვლივ წრე გააკეთონ და აუხსენით, რომ მათი ამოცანაა რბილი საგნების თავიანთი გუნდის რგოლში მოთავსება, თუმცა გარკვეული წესების დაცვით.

გააცანით მოსწავლეებს თამაშის წესები: თითო მონაწილეს ერთ წასვლაზე მხოლოდ ერთი საგნის გადატანა შეუძლია; არ შეიძლება საგნების სროლა ან გადაგორება; არ შეიძლება რგოლში საგნების დასაცავად მოთამაშის დაყენება; მონაწილეებს საგნების მოტანა ნებისმიერი, თუნდაც სხვა ჯგუფის რგოლიდანაც შეუძლიათ.

წესების გაცნობისა და თქვენი ნიშნის შემდეგ მოსწავლეები იწყებენ თამაშს რამდენიმე რაუნდად.  თითო რაუნდი 30 წმ. გრძელდება. ყოველი რაუნდის შემდეგ მოაწყვეთ განხილვა, თუ რა მოიტანა ან შეაგროვა თითოეულმა გუნდმა თავიანთ „ცივილიზაციაში“ და რა აკლიათ. მაგ. წყალი, აქვთ ცუდი სანიტარული პირობები და ა. შ.

თამაში გაიმეორეთ რამდენჯერმე, სანამ მონაწილეები წარმატებულ „ცივილიზაციას“ არ შექმნიან. ეს კი მაშინ მოხდება, როცა გუნდები მიხვდებიან, რომ საჭიროა სავაჭრო ურთიერთობების ჩამოყალიბება და რესურსების გაცვლა, გაზიარება, ყიდვა-გაყიდვა ერთმანეთისგან რესურსების მოპარვის ნაცვლად.

შეჯამება:

თამაშის დასრულების შემდეგ, სთხოვეთ მოსწავლეებს უპასუხონ კითხვებს:

მათი აზრით, რატომ ეჯიბრებოდნენ ერთმანეთს რესურსების მოპოვებაში? (რესურსების არსებობა ქვეყნის განვითარების, ეკონომიკური ძლიერების, ადამიანთა კარგი ცხოვრების საფუძველია).

რომელი რესურსების მოსაპოვებლად დაიწყეს ბრძოლა დასაწყისში? (თვლიან იმ რესურსებს, რომლებიც სულ პირველად მოიპოვეს).

რომელი რესურსებია ყველაზე მნიშვნელოვანი ადამიანისთვის? (მაგ. წყალბადის რესურსები).

ერთმანეთთან შეჯიბრით შესაძლებელია მიზნის მიღწევა? (არა).

როგორ შეიძლება მიზნის მიღწევა? (თანამშრომლობით).