რამდენიმე თვის წინ სკოლების მიერ გახარჯული თანხების გასული წლის მონაცემებს ვკითხულობდი. ყველაზე თვალშისაცემი ისაა, რომ სკოლის ადმინისტრაციებს უჭირთ თანხების სწორად განაწილება. სწორ განაწილებაში ვგულისხმობ მათ საჭიროებებზე მორგებული რესურსების შეძენას. ძირითადი თანხები, ყველგან, როგორც დიდ ქალაქებში, ასევე სოფლებსა და დაბებში ხელფასებზე, ელექტროენერგიასა და გათბობაზე იხარჯება. მონაცემების შედარებისას, ცოტა ლირიკულად რომ ვთქვა, ისეთი გრძნობა გეუფლება, თითქოს ყველა ეს სკოლა უბრალოდ გადარჩენისთვის იბრძვის.
კურუკულუმის განვითარებაზე, წიგნადი ფონდის შეძენაზე, სპორტული ინვენტარის შეძენაზე, მასწავლებლების გადამზადებაზე, სასკოლო ლაბორატორიის შეძენაზე დახარჯული თანხები თითქმის უკლებლივ ყველგან ნულს უტოლდება.
არ მინდა, დავასახელო კონკრეტული სკოლები, ამიტომ თავს ავარიდებ ქალაქის მითითებას. თუმცა დასავლეთ საქართველოს ერთ-ერთ დიდ ქალაქში სკოლის მიერ მიღებული ვაუჩერული დაფინანსება თითქმის ოთხმოცდაათი ათას ლარს შეადგენს, სკოლაში ცხრამეტი მასწავლებელია და ამ სკოლას მთელი წლის მანძილზე ზემოთ ჩამოთვლილი სასკოლო სიკეთეებიდან არაფერში აქვს თანხა დახარჯული, არცერთი ტიპის მომსახურებასა თუ მატერიალურ რესურსში. დარწმუნებული ვარ, ეს თანხა არც ხელფასებად გაცემულა. ის უბრალოდ გაუხარჯავი დარჩა. ასეთი ძალიან ბევრი მაგალითის მოყვანა შეიძლება. თვალსაჩინოებისათვის ეს ერთიც კმარა, რომელიც შემთხვევითობის პრინციპით ამოვრჩიე.
ჩვენ წლებია, ვსაუბრობთ მასწავლებლების გადამზადებაზე, მათ დაბალპროფესიონალიზმსა და მოსწავლეთა ცუდ შედეგებზე, სახელმძღვანელოების გრიფირებაზე და ა.შ. თუმცა ყველაზე ნაკლებად ჩანს სკოლების ადმინისტრაციების – დირექტორთა პრობლემურობის საკითხი. მე ხშირად მსმენია რაიონებში სოფლის თუ პატარა ქალაქების სკოლების დირექტორებისგან, რომ მათ მიერ თანხებთან დაკავშირებულ ქმედებებს გარკვეული უხერხულობა, შიში ახლავს, რომ გახარჯული თანხები არასწორად, არამიზანმიმართულად შეიძლება ჩაუთვალონ.
შესაბამისად, მათი ძალიან დიდი ნაწილი ამჯობინებს, რომ საერთოდ გაუხარჯავი თანხა უკან დააბრუნოს. ასეთი სიტუაციაა განსაკუთრებით ეთნიკური უმცირესობებით დასახლებულ რეგიონებში. შექმნილ სიტუაციაში უკეთესი იქნება, თუ სკოლის ადმინისტრაციებს შესაბამისი რესურსცენტრები დაეხმარებიან თანხების მიზნობრივ ხარჯვაში.
ამას ახლავს ერთი დადებითი მხარე. მართვის მხრივ დეცენტრალიზაციასთან ერთად, რეგიონებისა და რაიონების დონეზე საჭიროებების შინაარსობრივად და პროფილურად, ფუნქციონალურად განსაზღვრა მოხდება, რაც შეიძლება რესურსცენტრებს დაევალოს.
ახლა ჩვენ გვაქვს სკოლები, რომელთაც ისედაც ძალიან მცირე თანხები აქვთ იმისათვის, რომ ნორმალური სასწავლო გარემო შექმნან და ამ შემთხვევაშიც ისინი ამ ისედაც მიზერულ დაფინანსებებს ვერ იყენებენ. სწორი დაგეგმვის შემთხვევაში შეუძლებელია ზუგდიდის, ცაგერის, ონის, ქობულეთის სკოლებს დარჩეთ გაუხარჯავი თანხები – ეს შეუძლებელია! იმიტომ, რომ (პირობითად) ამ ქალაქების სკოლებს ბევრი რამ აკლიათ – ლაბორატორიები, კარგი ბიბლიოთეკები, პროექტორები, კომპიუტერები, ინკლუზიური გარემოს სხვადასხვა საჭიროებები… ამ დროს კი მათ რჩებათ თანხები, თითქმის ყველაფერი კარგად იყოს.
რეგიონებში მასწავლებელებსა და სკოლის ადმინისტრაციაზე უფრო ხშირად მოსწავლეებს ვუსვამ კითხვას მათი საჭიროებების, სასწავლო გარემოსთვის აუცილებელ სიკეთეების შესახებ, რომლითაც ისინი ვერ სარგებლობენ. ყოველთვის მართლდება ჩემი აზრი, რომ ამ ქვეყანაში სკოლების საჭიროებები ადგილობრივ დონეზე ყველაზე უკეთ არც სამინისტრომ იცის, არც რესურსცენტრმა, არც დირექციამ, არც მასწავლებლებმა, მხოლოდ მოსწავლეებმა იციან. იქნებ ერთხელ მათთვისაც გვეკითხა რამე, ვიდრე თანხებს უკან დავაბრუნებთ, ვიდრე ფინანსური პოლიციის შეგვეშინდება, ვიდრე ორ ახალ წიგნსაც არ შევმატებთ სკოლის ბიბლიოთეკას ყოველწლიურად. იქნებ გვეკითხა.
