გეოგრაფიის გაკვეთილი განმავითარებელი შეფასებებით

გთავაზობთ სამოდელო გაკვეთილის გეგმას, რომელშიც გამოყენებულია განმავითარებელი შეფასებების სავარაუდო ნიმუშები.

მე-10 კლასი.

თემა: მოსახლეობის განსახლება და დემოგრაფიული პოლიტიკა.

გაკვეთილის მიზანი: მოსწავლემ უნდა შეძლოს მოსახლეობის განსახლების არეალების თავისებურებების დადგენა და დემოგრაფიული მონაცემების ანალიზის შედეგად დემოგრაფიული პოლიტიკის მნიშვნელობაზე მსჯელობა; სხვადასხვა ქვეყანაში განხორციელებული დემოგრაფიული პოლიტიკის შედეგების გაანალიზება  და შედარება (წარმატებული და წარუმატებელი).

მოსალოდნელი შედეგები:

• მოსწავლე შეძლებს განსახლების კანონზომიერების დადგენას;
• დემოგრაფიული პოლიტიკის მნიშვნელობის გაანალიზებას.
• სხვადასხვა ქვეყანაში განხორციელებული დემოგრაფიული პოლიტიკის შედეგების ანალიზსა და შეფასებას.

გეო.X.5. მოსწავლეს შეუძლია მსოფლიოს მოსახლეობის განსახლების თავისებურებების კვლევა და დემოგრაფიული ვითარების გაანალიზება.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:

• სტატისტიკური ინფორმაციის ანალიზის საფუძველზე აჯგუფებს ქვეყნებს სხვადასხვა სოციალურ-დემოგრაფიული კატეგორიების (სიცოცხლის ხანგრძლივობა, შობადობა, ჯანდაცვის და განათლების დონე) მიხედვით; შედეგებს გამოხატავს მისთვის სასურველი ფორმით;
• მსჯელობს დემოგრაფიული პოლიტიკის მნიშვნელობის შესახებ; ჯგუფური მუშაობისას შეიმუშავებს დემოგრაფიული პოლიტიკის შეფასების კრიტერიუმებს, ადარებს და აანალიზებს სხვადასხვა ქვეყანაში განხორციელებული დემოგრაფიული პოლიტიკის შედეგებს (წარმატებული და წარუმატებელი);

საჭირო წინარე ცოდნა და უნარ–ჩვევები:

მოსწავლემ იცის დემოგრაფიული მახასიათებლებისა და  დემოგრაფიული პოლიტიკის არსი. შეუძლია გეოგრაფიულ საშუალებებზე  (რუკები, ტექსტები, ცხრილები) მუშაობა.

შეფასება და თვითშეფასება:

განმავითარებელი და განმსაზღვრელი შეფასება;

სასწავლო მასალა და რესურსები:

ტექსტი „ერთი ბავშვის პოლიტიკა ჩინეთში“ (https://mastsavlebeli.ge/?p=9769 ), რუკები „ქვეყნები მოსახლეობის რაოდენობის მოხედვით“; ქვეყნები სიმჭიდროვის მიხედვით; კარტოგრაფიული ანამორფოზა; შობადობის კოეფიციენტის მაჩვენებელი; მსოფლიოს ქვეყნები მოსახლეობის სიმჭიდროვის მიხედვით. მსოფლიო ატლასი სახელმძღვანელოს ტექსტი, სამუშაო რვეული, კალამი.

აქტივობა N1. ასოციაციური რუკა – დემოგრაფია –  5 წთ.

აქტივობის მიზანი:

მოსწავლემ შეძლოს წინარე ცოდნის გააქტიურება; დემოგრაფიასთან დაკავშირებული ცნებებისა და ტერმინების გააქტიურება.

აქტივობის აღწერა:

მასწავლებელი დაფაზე წერს სიტყვას „დემოგრაფია“ და მოსწავლეები იხსენებენ მასთან დაკავშირებულ ცნებებსა და ტერმინებს. მათ პასუხებს მასწავლებელი აფიქსირებს დაფაზე.  შემდეგ იხსენებენ თითოეულის განმარტებას.

აქტივობა N2 . რუკებზე მუშაობა. 15 წთ.

აქტივობის მიზანი:

მოსწავლეებმა უნდა დააჯგუფონ  ქვეყნები მოსახლეობის რაოდენობის მიხედვით და გამოყონ მჭიდროდ დასახლებული რეგიონები არსებული რუკების მიხედვით. სამუშაოს წარმოადგენენ ცხრილის სახით. უნდა შეძლონ ფიზიკური გარემოსა და მოსახლეობის სიმჭიდროვეს შორის მიზეზ-შედეგობრივი კავშირის გაანალიზება.

აქტივობის აღწერა:

მასწავლებელი კლასს ჰყოფს ჯგუფებად, აძლევს რუკებს (მეტი თვალსაჩინოებისთვის მოსახლეობის რაოდენობის ანამორფულ რუკას) და აძლევს  დავალებას.

1. მათ უნდა დააჯგუფონ ქვეყნები მოსახლეობის რაოდენობის მიხედვით;
2. გააანალიზონ მსოფლიოს ფიზიკური და მოსახლეობის სიმჭიდროვის რუკები და ახსნან მოსახლეობის განსახლების კანონზომიერებები (რა გავლენას ახდენს ფიზიკურ-გეოგრაფიული ფაქტორები მოსახლეობის განსახლებაზე).

ქვეყნები მოსახლეობის რაოდენობის მიხედვით

კარტოგრაფიული ანამორფოზა: მოსახლეობის რაოდენობა

ქვეყნები სიმჭიდროვის მიხედვით

განმავითარებელი შეფასება:   მასწავლებლის კომენტარი

მართლაც  კარგად გაართვი თავი დავალებას:  სწორად  დააჯგუფე  ქვეყნები მოსახლეობის რაოდენობისა და სიმჭიდროვის მიხედვით. მიხარია, რომ კლასიფიცირებისა და რუკის კითხვის უნარი კარგად გაქვს განვითარებული. კარგი იქნება, თუ გაიხსენებ, განვლილ მასალას, თუ  რომელ რეგიონში როგორი ბუნებრივი პირობებია; კონკრეტულად რელიეფის ფორმებს, ჰავის ჩამოყალიბების ფაქტორებს, ბუნებრივი ზონების გავრცელების არეალებს. ყველა ეს საკითხი და ატლასის საშუალებით კლიმატის რუკის გამოყენება დაგეხმარება, ახსნა მოსახლეობის განსახლების კანონზომიერება, ანუ რატომ არის ევროპის რეგიონი მჭიდროდ დასახლებული, ჩრდილოეთ ამერიკის კონტინენტის ცენტრალური და სამხრეთი ნაწილი მეტად დასახლებული, ვიდრე ჩრდილოეთი ნაწილი. ამ მიდგომით სხვა დროსაც შეგიძლია იხელმძღვანელო.

აქტივობა N3. რუკებზე (კარტოგრაფიული ანამორფოზები) და ტექსტზე („ერთი ბავშვის პოლიტიკა ჩინეთში“)  მუშაობა. 15 წთ.

აქტივობის მიზანი:

მოსწავლემ უნდა დააჯგუფოს ქვეყნები შობადობის მაჩვენებლის მიხედვით, დაადგინოს რა მიზეზ-შედეგობრივი კავშირია შობადობის მაჩვენებელსა და სიმჭიდროვეს შორის, დაადგინოს მკვეთრი განსხვავების გამომწვევი მინიმუმ 2 მიზეზი. გაეცნოს ჩინეთში გატარებული დემოგრაფიული პოლიტიკის შედეგებს და დაადგინოს მისი ძლიერი და სუსტი მხარეები. შეავსოს SWOT-ანალიზის პირველი ორი ნაწილი.

აქტივობის აღწერა:

მასწავლებელი გასაანალიზებლად აძლევს ანამორფოზულ რუკებს: შობადობის კოეფიციენტის მაჩვენებელი და მსოფლიოს მოსახლეობა 2050 წელს.

მოსწავლეებმა უნდა დაადგინონ:

1. რომელ ქვეყნებშია ყველაზე მაღალი და დაბალი შობადობის მაჩვენებელი; არის თუ არა კავშირი სიმჭიდროვესა და შობადობის მაჩვენებელს შორის;
2. შობადობის მაჩვენებლების მკვეთრი განსხვავების გამომწვევი მიზეზები;
3. რა მიზეზებით ხდება ქვეყნის მოსახლეობის რიცხოვნობის შემცირება, რის გამოც საჭიროა დემოგრაფიული პოლიტიკის გატარება;
4. დემოგრაფიული პოლიტიკის შედეგების ძლიერი და სუსტი მხარეები. შეავსონ SWOT ანალიზის ნაწილი.

ჯგუფები წარმოადგენენ პრეზენტაციას. შესაძლოა, მათი აზრები არ დაემთხვეს

და წარმოიშვას მცირე დისკუსია.

კარტოგრაფიული ანამორფოზი: შობადობის კოეფიციენტის მაჩვენებელი

განმავითარებელი შეფასება:   მასწავლებლის კომენტარი

კარგად გაართვი თავი დავალებას:  სწორედ  დააჯგუფე  ქვეყნები მოსახლეობის შობადობის მიხედვით. კლასიფიცირებისა და რუკაზე მუშაობის უნარები კარგად გაქვს განვითარებული. ყურადღებით გაეცანი ტექსტს, სადაც განხილულია, რა პრობლემები წარმოშვა ჩინეთში გატარებულმა დემოგრაფიულმა პოლიტიკამ 50 წლის შემდეგ. გაიხსენე, რომ შობადობის კოეფიციენტი პრომილეში იზომება.

აქტივობა №4. SWOT ანალიზი 12  წთ.

აქტივობის მიზანი:  მოსწავლეს უნდა  განუვითარდეს კრიტიკული აზროვნების უნარი.

აქტივობის აღწერა:  მოსწავლეები შემდეგ აკეთებენ მსოფლიო მოსახლეობის ზრდის პროგნოზს და ადარებენ მოცემულ ანამორფოზს.

ჯგუფებმა უნდა განსაზღვრონ,  რომელ რეგიონში როგორ დემოგრაფიულ პოლიტიკას გაატარებენ და რატომ? მათ უნდა ახსნან და წარმოადგინონ  2 არგუმენტი. ავსებენ SWOT ანალიზის ცხრილს ბოლომდე. ჯგუფები აკეთებენ პრეზენტაციას. შესაძლებელია მათ განსხვავებული მოსაზრებები ჰქონდეთ და წარმოიშვას მცირე დისკუსია.

განმავითარებელი შეფასება:   მასწავლებლის კომენტარი

მართლაც  კარგად გაართვი თავი დავალებას:  სწორად  გამოყავი დემოგრაფიული პოლიტიკის ძლიერი და სუსტი მხარეები. ყურადღება მიაქციე საფრთხეებს, იფიქრე როგორ შეიძლება იგი შესაძლებლობად გადააქციო.

აქტივობის შეფასების რუბრიკა

აქტივობა №4. „შავი ლაქა“, 3 წთ.

აქტივობის მიზანი:   რეფლექსია.

აქტივობის აღწერა:  გაკვეთილის ბოლოს მასწავლებელი  ეკითხება მოსწავლეებს: რა იყო დღევანდელი გაკვეთილის ყველაზე „შავი ლაქა“ – ბუნდოვანება“?

საშინაო დავალება:  მოიფიქრონ, როგორ დემოგრაფიულ პოლიტიკას გაატარებენ საქართველოში; გაითვალისწინონ საფრთხეები და შესაძლებლობები. მათ უნდა განმარტონ და წარმოადგინონ არგუმენტები.