პარასკევი, მარტი 29, 2024
29 მარტი, პარასკევი, 2024

პოეზია და კვანტური ეფექტები

დიალოგი რატი ამაღლობელთან                                                                                          
ციკლიდან: ვამონტაჟებთ პოეტებს

მეცნიერები სულ უფრო რწმუნდებიან იმაში, რომ კვანტური ეფექტები მხოლოდ ფიზიკის სფეროს არ განეკუთვნება, რომ კვანტურობა ჩვენი ცნობიერების პროცესების გამოვლინებაა. ასეთ შემთხვევაში, ის ვრცელდება ყველაზე და ყველაფერზე, მათ შორის, პოეზიაზეც… ძალიან რომ არ დაგვაფრთხოს კვანტურობის პოეზიაში დანახვამ, ვიტყვი, რომ ეს ყველაფერი მეტაფორულია, თუმცა, აქვე დავძენ, რომ მეტაფორულობა არ აკნინებს ამ მოვლენის არსს. 

კვანტური ფიზიკიდან ეს განმარტება _ „სისტემაზე დაკვირვება და მისი თვისებების გაზომვა მასთან ურთიერთქმედების გარეშე შეუძლებელია. ნებისმიერი ზემოქმედება სისტემის მოდიფიკაციის შედეგია” _ გავავრცელოთ პოეზიაზე.  


 

 

მთავარი, რაც კვანტური მექანიკიდან მეტაფორულად პოეზიაზე გადამაქვს, ეს არის დამკვირვებლის (ჩვენ შემთხვევაში, მკითხველის) როლი. ანუ ტექსტი თავისთავად და ტექსტი, რომელსაც კონკრეტული მკითხველი ჰყავს, სრულიად განსხვავებულია და საერთოდ გაურკვეველია, რა თვისებები აქვს ტექსტს (ლექსს) დამკვირვებლის (მკითხველის) გარეშე…

რატი, შენს ერთ ლექსში კარგად ჩანს, რამდენად განსხვავებული აღქმა შეიძლება არსებობდეს რეალობის: 

შენ გამუდმებით წერ – რასაც ხედავ,
მე იმას, რასაც გინდა, ვხედავდე….

რეალობა – ერთია… ამ სტრიქონებიდან შენი ლირიკული მე კარგად აცნობიერებს ამ რეალობის ორ ინტერპრეტაციას… იგივე შეიძლება გავავრცელოთ, როდესაც ერთ ტექსტს რამდენიმე განსახვევბული მკითხველი შეიგრძნობს და შეიმეცნებს. დამერწმუნები, რომ ეს სრულიად განსხვავებული შეგრძნებებია… რატომ განსხვავებული? განსხვავებული დამკვირვებელი უმზერს და თითოეული მკითხველი-დამკვირვებელი ხომ უნიკალური ელემენტია (თავისი შეგრძნებებით, ისტორიით, ასოციაციებით, სულიერი მდგომარეობით…). შესაბამისად, ჩვენ ვიღებთ განსხვავებულ ტექსტებს… სად არის რეალობა…? რა არის ტექსტი…  არსებობს კი რეალობა თავისთავად…

_ რატი, ამ შესავლის შემდეგ შენი „კვანტურობის” დამადასტურებელ რომელიმე ლექსს ან ფრაგმენტს ხომ არ წაიკითხავდი?

_ მინდა გამოსვლა წამიდან,                
 ვეებერთელა ცა მინდა.                                                                                                                            
ვიწრო ბილიკის მაგიერ                                                                                                                                  
  ათი ათასი გზა მინდა.                                                                                                                                                                     …………………………………..                                                                                                                                  
 ყოველ მნათობში ანთებულ                                                                                                              
 საიდუმლოში წვა მინდა..                                                                                                                        
 ყველა ვარსკვლავში წვა მინდა,                                                                                                                
ყველა ვარსკვლავში სვლა მინდა,                                                                                                      
 ყველა ვარსკვლავის ცვლა მინდა,                                                                                                              
 მინდა გამოსვლა წამიდან,                                                                                                                    
 ვეებერთელა ცა მინდა.  (სეკვენცია)

_ ეს ფრაგმენტი მე ისე გავიგე, რომ შენ ხარ ყველაში და ყველაფერში, გინდა „წამიდან გამოსვლა”, რაც ნიშნავს, რომ უდროობაში გადადიხარ… მაინც რა ხდება ასეთი შენს კვანტურ არსებობაში, საით ისწრაფვის რატი ამაღლობელი?

_ მე მივატოვე მზის შენობა,                                                                                                                      
 ჩემიც აღარ მახსოვს მნიშვნელობა                                                                                                                
იქნებ გამახსენო? გამახსენე                                                                                                                  
 ყველაფერი თავიდან ამიხსენი                                                                                                            
 შენი სამი ცალი სამოსელი,                                                                                                                    
  ღმერთო, ფარდებივით ჩამოხსენი.                                                                                                                
 იქნებ მომაშორო ეს ნიღაბი…                                                                                                                    

    უფალო მე კი არა – შენ იყავი. (ღმერთო, მაპატიე, აპათია)

_ უდროობისკენ ისწრაფვი და იქნებ მითხრა, რა დაგიშავა დრომ…?

_  დრომ ყოველივე განურჩევლად დაასამარა,                                                                                            
 რაზეც იმედით მე “უსიერ ტყეში” ვმღეროდი.                                                                                    
  ასე დაფასდა გაუმაძღარ პოეტის ღვაწლი,                                                                                                
 მთელს ჩემ უბადლო პოეზიას “ერთ ცხენში გავცვლი”.  (გაქცევა)

_ ასეთ განწყობაზე მყოფი რას ეტყოდი სატრფოს?

_ ჩემი ბაგისგან,                                                                                                                                                  
 ჩემი ტანისგან,                                                                                                                                                      
 ჩემი ხელისგან,                                                                                                                                                    
ჩემი მკლავისგან,                                                                                                                                                  
ჩემი მხრებისგან,                                                                                                                                                  
ჩემი თვალისგან,                                                                                                                                                        
ჩემი ფიქრისგან,                                                                                                                                        
 ჩემი წყენისგან,                                                                                                                                
 სიძულვილისგან,                                                                                                                            
სიყვარულისგან,                                                                                                                                            
 ჩემი თავისგან –                                                                                                                                            
შენი თავისკენ                                                                                                                                                              
 გ ა თ ა ვ ი ს უ ფ ლ ე ბ!  (გათავისუფლებ )

_ და რა არის შენთვის ბედნიერება?

_  ბედნიერება ცრუ რწმენაა, ნუ ჩაეფლობი                                                                                                  
 ამ ძველ ჭაობში, ნუ კითხულობ მის მაცდურ ნიშნებს…

_ სიყვარულის კვანტურ ბუნებას რომელი ლექსით გამოხატავდი?

­_ რაც არის მე მაქვს
რაც არ არის მე ვქმნი
მე ვქმნი რაც არ მაქვს
ქმნა არ ყოფნა
მე არ მყოფნის შენი ყოფნა
მე გქმნი
მე არ მინდა ქმნილის ქონა
მე გჩუქნი შენსავე თავს
მუდმივად გქმნი და მუდმივად გჩუქნი
მე შენ არ მყავ-ხარ
მე შენ მიყ-ვარ-ხარ. (ყოფნა ზმნა)

_ ვინ არის ადამიანი?

_ ამ კიდის იქით კიდევ კიდეა                                                                                                        
 სადაც ხმიანებს –                                                                                                                          
ადამიანი არის იდეა;                                                                                                                      
სხვა სიდიდეა ადამიანი.

P.S.  თუ ფიქრობთ, რომ გავაყალბე რატის პოეზია, დაგუგლეთ და გადაამოწმეთ 

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი