უახლესი პოლიტიკური ისტორია მომავალი თაობებისთვის უამრავ მხიარულ ამბავს ინახავს. საარჩევნო კომუნიკაციების საკითხებით დაინტერესებული მეცნიერები თავისუფალ დროს პოლიტიკური მეტსახელების შესწავლაზეც ხარჯავენ. ადამიანებს ხშირად უჭირთ ათობით პოლიტიკოსის არაფრით გამორჩეული, აბსოლუტურად სტანდარტული სახელებისა და გვარების დამახსოვრება. მოქალაქეთა ნაწილს ხანდახან სურს, რომ საყოველთაოდ ცნობილი პირის მიმართ სიყვარული და პატივისცემა გამოხატოს. ცხადია, არიან ისეთებიც, რომელთაც დაუფარავი სიძულვილი ამოძრავებთ. ხშირად კონკრეტული მოვლენები და განცხადებები განსაზღვრავენ საჯარო ფიგურათა განსაკუთრებულ მახასიათებლებს. შესაბამისად, ნებისმიერი პოლიტიკური პროცესი უამრავ მეტსახელს წარმოშობს, მათგან მხოლოდ ერთეულები იმკვიდრებენ ადგილს ლიტერატურასა თუ პუბლიცისტიკაში.
1970 წელს დიდი ბრიტანეთის საპარლამენტო არჩევნებში კონსერვატიულმა პარტიამ გაიმარჯვა. ახლადარჩეულმა პრემიერ-მინისტრმა ედუარდ ჰითმა თავის კაბინეტში ახალგაზრდა ლიდერებიც მიიწვია. მოულოდნელად, გაერთიანებული სამეფოს განათლებისა და მეცნიერების მინისტრი დეპუტატი მაგრარეტ ტეტჩერი გახდა. ტეტჩერი ყოველთვის სახელმწიფოს სოციალური ხარჯების შემცირების მომხრე გახლდათ. მინისტრობის პირველივე წელს მან მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ მიღებული კანონის გადახედვა გადაწყვიტა. ათწლეულების განმავლობაში ბრიტანეთის მთავრობა გარემოს დაბინძურებისა და სიღარიბის უარყოფითი შედეგები აღმოფხვრას სხვადასხვა გზით ცდილობდა. ბავშვებზე საწარმოო ნარჩენების მავნე ზემოქმედებისა და გაჭირვების გამო კონკრეტული სასარგებლო ნივთიერებების დეფიციტის დასაბალანსებლად კუნძულის სკოლებში მოსწავლეები ყოველდღიურად ერთ ჭიქა უფასო რძეს იღებდნენ. ტეტჩერმა რძის დარიგების პრაქტიკის დასრულება მოიწადინა. მას ოპოზიციაც და კოლეგა მინისტრებიც განსაკუთრებულ წინააღმდეგობას უწევდნენ. თუმცა, ახალბედა პოლიტიკოსმა უპრეცენდენტო სიმტკიცე გამოავლინა. 1971 წლის დაწყებისთანავე ათასობით ინგლისელმა, შოტლანდიელმა, უელსელმა და ირლანდიელმა მოსწავლემ სასკოლო საუზმეზე რძის უფასო ულუფა დაკარგა. ლეიბორისტებმა და გაზეთებმა ტეტჩერს „რძის ქურდი“ (Milk Snatcher) შეარქვეს. მრავალი წლის შემდეგ, აწ უკვე პრემიერ-მინისტრ ტეტჩერს ოქსფორდმა საპატიო დოქტორის სტატუსი ჩამოერთვა. რექტორმა როი ჯენკინსმა გადაწყვეტილება კონსერვატორის უპასუხისმგებლო პოლიტიკით დაასაბუთა. მან აღნიშნა, რომ ტეტჩერი მუდამ ამცირებდა განათლებისა და მეცნიერების სახელმწიფო დაფინანსებას. ჯენკინსს არც იმის გახსენება დავიწყებია, რომ დარგის ალალბედზე მიტოვების პროცესი „რძის ქურდობით“ დაიწყო. თურმე, ეს მეტსახელი სახელგანთქმულ „რკინის ლედის“ ყველაზე მეტად სძულდა.
მეტსახელების ცვალებადობა ზუსტად აღწერს კონკრეტული პოლიტიკოსის განვლილ გზასა და მის მიერ მიღწეულ შედეგებს. 1990 წელს, გერმანიის დემოკრატიული რესპუბლიკის მეცნიერებათა აკადემიის ფიზიკური ქიმიის ინსტიტუტის ერთ-ერთმა თანამშრომელმა პოლიტიკურ პროცესებში მონაწილეობა გადაწყვიტა. მეცნიერებათა ახალგაზრდა დოქტორმა და შესანიშნავმა ორგანიზატორმა მალევე მიიქცია არაკომუნისტი ლიდერების ყურადღება. ყოფილი მკვლევარი ჯერ მთავრობის პრესმდივნის მოადგილე გახდა, შემდეგ კი გერმანიის ქრისტიან-დემოკრატიული კავშირიის მხარდაჭერით ბუნდესტაგის მანდატიც მოიპოვა. 1991 წელს, აღმოსავლეთ გერმანელი ფიზიკოსის სახელი მთელმა ევროპამ შეიტყო, ახლადგაერთიანებული გერმანიის პირველ მთავრობაში ჰელმუთ კოლმა ბევრისთვის უცნობი ანგელა მერკელი ქალთა და ოჯახის საკითხთა მინისტრად დანიშნა. ორ წელიწადში ერთი ჩვეულებრივი, რიგითი მეცნიერ-თანამშრომელი გაერთიანებული გერმანიის პირველი მთავრობის წევრი გახდა. ჰელმუთ კოლის მხარდაჭერით, მერკელმა მინისტრის რამდენიმე პორტფელიც გამოიცვალა, საბოლოოდ კი იგი მმართველი პარტიის თავმჯდომარის პოსტზე გამაერთიანებელი კანცლერის ადგილმონაცვლეც გახდა. 2005 წლამდე მერკელს ყველა ერთი მეტსახელით მოიხსენიებდა. თანამედროვე სამყაროში ერთ-ერთ ყველაზე გავლენიან ქალს წლების განმავლობაში „კოლის გოგონას“ (Kohls Mädchen) უწოდებდნენ და მის წარმატებას მხოლოდ ზემდგომის მზრუნველობას მიაწერდნენ.
გავიდა დრო და ანგელა მერკელი გერმანიის კანცლერი გახდა. ის თორმეტი წელია სათავეში უდგას ევროპის ერთ-ერთ ყველაზე მდიდარ სახელმწიფოს. საქართველოს პროფკავშირების სწორუპოვარი თავმჯდომარის მსგავსად, წარმატებული კანცლერი მეოთხე ოთხწლიანი ვადითაც აპირებს ქვეყნის მთავრი პოლიტიკური ლიდერის თანამდებობის დაკავებას. მერკელი გერმანიას ომების, ტერორიზმის, დევნილობისა და ეკონომიკური კრიზის ეპოქაში მეტ-ნაკლებად წარმატებულად გაუძღვა. დღეს აღარავის ახსოვს მისი ძველი ზედმეტსახელი. 24 სექტებრის ზოგიერთ საარჩევნო პლაკატზე ერთადერთი სიტყვა – „Mutti“ წერია, რაც ქართულად დედის კნინობით-ალერსობით ფორმად შეგვიძლია ვთარგმნოთ. მერკელი ახალი გერმანიის საყვარელ დედად მიიჩნევა.
რიგ შემთხვევებში მეტსახელებს ორმაგი შინაარსიც აქვთ. ამერიკელები რიჩარდ ნიქსონს დღემდე „გაიძვერა, ქვეშ-ქვეშა დიკს“ (Tricky Dicky) უწოდებენ. ნიქსონი ზედიზედ ორ არჩევნებში დამარცხდა, ჯერ კენედისთან დათმო ოვალური კაბინეტის გასაღები, შემდეგ კი კალიფორნიის გუბერნატორის სავარძელიც გამოეცალა ხელიდან. ყველას ეგონა, რომ მეორე წარუმატებლობის შემდეგ მისი სახელი აღარავის აღარასდროს გაახსენდებოდა. უმრავლესობა შეცდა, რადგან 1969, გარემოებათა მოულოდნელი დამთხვევის წყალობით ჩამოწერილი პოლიტიკოსი შეერთებული შტატების პრეზიდენტად აირჩიეს. მისი თანამდებობის გადადგომაც ფარულ მიყურადებასთან და ერთგვარ გაიძვერობასთან არის დაკავშირებული. ნიქსონის ადმინისტრაცია ოპოზიციური პარტიის შტაბიდან ინფორმაციის ფარულად მოპოვებას ცდილობდა, რაც ადგილობრივ მედიას ყურადღების მიღმა არ დარჩენია. „უოთერგეიტის სკანდალის“ შემდეგ, ინგლისური ენის მოქნილობისა და ადამიანთა მხრიდან ორაზროვნების აღმოჩენისკენ მიდრეკილების წყალობით „Tricky Dicky“ უწყინარი მეტსახელიდან უცენზურო, უბინძურეს პოლიტიკურ ჟარგონად გარდაიქმნა.
ვფიქრობ, ქართულ პოლიტიკურ მეტსახელებთან შედარებით დასავლური მაგალითები უსუსურ უნიჭობად მოგეჩვენებათ. ზოგიერთ სფეროში მათზე გაცილებით წინ ვართ.
