„ფრანგი მშობლები არ ნებდებიან“ (პირველი ნაწილი)

ამერიკელი მწერალი და ჟურნალისტი პამელა დრუკერმანი 3 შვილის დედაა. მის ბესტსელერს „ფრანგი ბავშვები საჭმელს არ აფურთხებენ“ მკითხველი უკვე იცნობს. ახლა გაგაცნობთ რამდენიმე ნაწყვეტს მისი წიგნიდან „ფრანგი მშობლები არ ნებდებიან“.

შესავალი

აღზრდის ფრანგული სტილი ლოგიკური და გასაგებია. ფრანგებს სჯერათ, რომ ბავშვები გონიერი არსებები არიან. მათთან ურთიერთობისას აუცილებელია, ერთმანეთს შეერწყას ცოტა სიმკაცრე და ბევრი, ბევრი თვაისუფლება. აუცილებელია, ყურადღებით ვუსმინოთ შვილებს, მაგრამ სულაც არ არის სავალდებულო, ყველა თხოვნა შევუსრულოთ. შემოქმედებითობა და მოთმინება ორი მთავარი იარაღია. და კიდევ: ფრანგებს მიაჩნით, რომ საუკეთესო მშობელი მშვიდი მშობელია. რატომ არის დღეს აქტუალური აღზრდის ფრანგული სისტემა? იმიტომ, რომ ის არის ერთგვარი სარკე იმისა, რაც ხდება ბევრ სხვა ქვეყანაში ამ მხრივ.

ამერიკელებს მიაჩნიათ, რომ ბავშვებს მცირე ასაკიდანვე უნდა განვუვითაროთ კითხვის უნარი, ფრანგები კი ცდილობენ, პატარებს „რბილი“ კომუნიკაციის უნარი განუვითარონ. ამერიკელი მშობლები გამუდმებით ცდილობენ, ბავშვებს აქტიური ქმედებისკენ უბიძგონ, ფრანგებს სჯერათ, რომ „უმოქმედობა“ (უსაქმოდ ყოფნა) არანაკლებ მნიშვნელოვანია. ამერიკელები ცდილობენ, არაფერზე უთხრან უარი თავიანთ პატარებს, რადგან მიაჩნიათ, რომ ამით ტრავმას მიაყენებენ შვილებს, ფრანგ მშობლებს კი სჯერათ, რომ ბავშვი, რომელსაც არ შეუძლია, გაღიზიანებას გაუმკლავდეს, ზრდასრულ ასაკში ვერასდროს იქნება ბედნიერი.

ამერიკელების მთავარი საზრუნავი ბავშვის მიღწევებია, ხოლო ფრანგებისა – შვილებთან გატარებული წლები. ამერიკელებს მიაჩნიათ, რომ ბრაზის შეტევები, ცუდი ძილი, ჭირვეულობა საჭმლის არჩევისას გარდაუვალია. გაგიკვირდებათ და ფრანგებისთვის ყველა ეს „სიამოვნება“უცხოა.

მე ჟურნალისტი ვარ და არა აღზრდის ექსპერტი, ამიტომ მინდა, ეს წიგნი მკითხველისთვის შთაგონების წყარო გახდეს და არა დოქტრინა. საფრანგეთში ამბობენ: „საჭიროა, გამუდმებით ვცვალოთ მიდგომა, რადგან ბავშვები ელვის უსწრაფესად იცვლებიან. მშობლებს შეუძლიათ, ნებისმიერ ასაკში იხელმძღვანელონ ძირითადი პრინციპებით, მაგრამ ისინი სხვადასხვანაირად გამოიყენონ.

დაბოლოს, არა მგონია, რომ ამ წიგნის წაკითხვის შემდეგ აღზრდის ფრანგულ სისტემას დანერგავთ. მე მხოლოდ იდეებს გაწვდით და წარმატებას გისურვებთ.

ბავშვი – აინშტაინი

ბავშვები, ახალშობილებიც კი, ფრანგებს უსუსურ არსებებად არ მიაჩნიათ. ისინი ჩვილებს ეპყრობიან როგორც რაციონალურ არსებებს, რომლებსაც შეუძლიათ რაღაც-რაღაცების სწავლა, რა თქმა უნდა, თუ რბილად და ძალდაუტანებლად, ასაკის შესაფერისად ვასწავლით. უნდა გვახსოვდეს, რომ როდესაც პატარას ვესაუბრებით, ის გვისმენს და, სავარაუდოდ, ხვდება კიდეც, რას ვეუბნებით.

მუდმივად დააკვირდით პატარას

თუ ახალგაზრდა ფრანგ დედას ჰკითხავთ, როგორია მისი აღმზრდელობითი სისტემის არსი, ის გაკვირვებული აიჩეჩავს მხრებს და გიპასუხებთ: „უბრალოდ, გამუდმებით ვაკვირდები ჩემს პატარას“. დედა ცდილობს, ამოიცნოს შვილის მინიშნებები და ისე იმოქმედოს. ყოველთვის დაუჭირეთ მხარი ბავშვს, განსაკუთრებით – როცა სჭირდებით, მაგრამ თუ მშვიდად წევს და თავისთვის ღუღუნებს, ჯობს, თვითგამოხატვაში ხელი არ შეუშალოთ.

უთხარით ბავშვს სიმართლე

ცნობილი ფრანგი პედიატრი და ფსიქოანალიტიკოსი ფრანსუაზ დოლტო ამბობს, რომ ბავშვისთვის სულაც არ არის აუცილებელი, ოჯახში სრული ჰარმონია სუფევდეს, მაგრამ მისთვის მნიშვნელოვანია, აუხსნან ყველაფერი, რაც მის გარშემო ხდება. დოლტოს მიაჩნია, რომ პატარას უნდა მოვუყვეთ განქორწინების შესახებ, ბებიის გარდაცვალების შესახებ. ის კი არა, დაკრძალვაზეც კი უნდა წავიყვანოთ. ფრანგებს სჯერათ, რომ ბავშვს გაცილებით გავუადვილებთ სამყაროს აღქმას, თუ მარტივად მოვუყვებით იმ მოვლენებზე, რაც ოჯახში ხდება.

ხანდახან უსაქმოდ ყოფნაც აუცილებელია

ფრანგები ფიქრობენ, რომ ბავშვს უნდა ვესაუბროთ, ვათვალიერებინოთ გარემო, ვუკითხოთ წიგნები, მაგრამ მას, ისევე როგორც ნებისმიერ ადამიანს, ზოგჯერ სჭირდება უსაქმოდ ყოფნა. ეს აუცილებელია თუნდაც იმისთვის, რომ პატარამ შეიმეცნოს ინფორმაცია, რომელიც მანამდე მივაწოდეთ. მშობლები უნდა ეცადონ, შვილთან ურთიერთობა ბუნებრივ რიტმში წარიმართოს. აუცილებელია, ბავშვს ჰქონდეს პირადი დრო და სივრცე, რათა თავისუფლება შეიგრძნოს.

ძილი სასარგებლოა არამხოლოდ ბავშვისათვის

ფრანგი მშობლები ჩვილს დაძინებას ასწავლიან არა მხოლოდ საკუთარი კომფორტისთვის, არამედ მისივე სიამოვნებისთვის. კვლევებმა აჩვენა, რომ ბავშვი, რომელსაც ცუდად სძინავს, შესაძლოა ჰიპერაქტიური და გაღიზიანებული გახდეს, შემდგომში შეეჯახოს სირთულეებს სწავლის დროს, გაუფუჭდეს მეხსიერება და ტრავმების მიმართაც მეტად მგრძნობიარე გახდეს. პირადი გამოცდილების საფუძველზე შემიძლია ვთქვა, რომ იგივე ითქმის იმ მშობლებზე, რომლებიც მუდმივად გამოუძინებლები არიან. როდესაც ბავშვები „ძილს“ სწავლობენ, ისინი სწავლობენ, როგორ გახდნენ  ოჯახის ნაწილი, შეეგუონ მისი სხვა წევრების საჭიროებებს. სამი თვე ის ასაკია, როდესაც ფრანგი ბავშვების  უმეტესობას მთელი ღამე გადაბმულად სძინავს და, ამასთან, ეს დედების დეკრეტული შვებულების მაქსიმალური ვადაა.

მყისიერი შედეგის იმედი ნუ გექნებათ

მაგრამ ეს იმას არ ნიშნავს, რომ მცდელობას თავი უნდა მიანებოთ. გაუზიარეთ თქვენი აზრები პატარებს. თუ შვილს მშვიდად და თანმიმდევრულად ასწავლით ძილს, შედეგს იმაზე სწრაფად დაინახავთ, ვიდრე საბოლოდ გამოიფიტებით ხანგრძლივი უძილობისგან.

ბავშვი – გურმანი

წარმოიდგინეთ პლანეტა, სადაც კვება დიდი სიამოვნებაა. ბავშვებიც იმავე საჭმელს ჭამენ, რასაც დიდები და ზედმეტი წონისგან არ იტანჯებიან. ამ პლანეტას საფრანგეთი ჰქვია. მაგრამ თავისთავად არაფერი ხდება. ფრანგი მშობლები, შეიძლება ითქვას, ჩვილობიდანვე ასწავლიან შვილებს სწორ კვებას. ამას ისინი მთელი სერიოზულობით ეკიდებიან. ფრანგული კვების სისტემის არსი მარტივია: მოექეცით შვილს როგორც პატარა გურმანს და თანდათან ის მართლაც იქცევა გურმანად.

„საბავშვო საკვები“ არ არსებობს

დიახ, საფრანგეთში ქათმის ნაგეტსებსაც იპოვით, თევზის ჩხირებსაც და პიცასაც, მაგრამ ეს ყველაფერი, ასე ვთქვათ, შემთხვევითი საკვებია, ბავშვების ყოველდღიურ მენიუში მათ ვერ ნახავთ, ისევე როგორც, მაგალითად, ფრის. ფრანგი მშობლები დიდ ძალისხმევას ახმარენ იმას, რომ მათი შვილები არ იქცნენ ჭირვეულ მჭამელებად, რომლებიც მხოლოდ სპეციფიკურ საბავშვო საკვებს ჭამენ. ფრანგი ბავშვები მცირე ასაკიდანვე მიირთმევენ იმავე საჭმელს, რასაც მათი მშობლები.

პრობლემის ორცხობილათი მოგვარებას ნუ ეცდებით

როდესაც თქვენი პატარა წამოიტირებს, დასამშვიდებლად ტკბილ ორცხობილას ნუ მიაჩეჩებთ – ნუ უბიძგებთ, კიდევ და კიდევ გააკეთოს იგივე. რაც მთავარია, ნუ „ასწავლით“, უგუნებობა ორცხობილათი გაიქარწყლოს. როდესაც გაიზრდება, ამას აუცილებლად დაგიფასებთ (განსაკუთრებით გოგონა, რომელიც ოცდაათი წლის ასაკშიც კი მოახერხებს ქალიშვილობის დროინდელი შარვლის ჩაცმას.

მიეცით ბავშვებს საჭმლის მომზადების უფლება

ჩვენი ფრანგი მეზობლის ხუთი წლის გოგონა სალათისთვის დამოუკიდებლად ამზადებს სოუსს, რომელსაც განსაზღვრული რაოდენობის ზეთის, ძმრისა და მდოგვის შერევა სჭირდება. და არ არის გასაკვირი, რომ სალათა მასაც ისევე უყვარს, როგორც მთელ მის ოჯახს. ვიცნობ ორი წლის ფრაგ ბავშვებს, რომლებიც სამზარეულოს მაგიდასთან სხედან და სალათის ფურცლებს აქუცმაცებენ, და სამი წლის ბავშვებს, რომლებიც ბლინებისთვის ცომს ზელენ. მშობლები, რა თქმა უნდა, აკონტროლებენ ამ პროცესს, მაგრამ სამზარეულოში მოწყობილ პატარა არეულობას არ აპროტესტებენ. მათ იციან, რომ ასეთი წუთები საუკეთესოა შვილებთან „გულახდილი“ საუბრისთვის.

მრავალფეროვნება და კიდევ ერთხელ მრავალფეროვნება

ფრანგი მშობლები მუდმივად სთავაზობენ შვილებს მრავალფეროვან საკვებს. რას გვაძლევს ასეთი მიდგომა?

• მრავალფეროვანი მენიუ უზრუნველყოფს ბავშვის დაბალანსებულ კვებას;
• როდესაც ბავშვები ეჩვევიან „ყველაფრის ჭამას, მშობლებს მათი ჭირვეულობის ატანა აღარ უწევთ;
• მნიშვნელოვანია სოციალური ასპექტიც: სტუმრად ბავშვი აუცილებლად იპოვის სუფრაზე თავის მოსაწონ საკვებს და დედასაც აღარ მოუწევს გამუდმებით ბოდიშის ხდა შვილის უსაქციელობის გამო;
• ახალი კერძის გასინჯვისას ბავშვის წინაშე ახალი სამყარო იშლება;
• როდესაც დედა შვილს ახალი კერძის გასინჯვას სთავაზობს, ბავშვს საკუთარი თავის რწმენა ემატება.

მიირთვით შოკოლადი

ნუ შეაზიზღებთ შვილს ტკბილეულს – ადრე თუ გვიან ის მაინც გასინჯავს შოკოლადს და ეჭვით დაგიწყებთ ყურებას. უმჯობესია აუხსნათ, რომ ტკბილეული გემრიელია, მაგრამ ზომიერად უნდა ვჭამოთ. ფრანგი ბავშვები ყოველდღე მიირთმევენ შოკოლადს, უქმე დღეებში მათ ცოტოდენ ტორტსაც აჭმევენ, დღესასწაულებსა და დაბადების დღეებზე კი ყველაფრის ჭამა ნებადართულია – წესების დარღვევა ხანდახან ნებისმიერ ჩვენგანს სჭირდება.

ჭამის პროცესი ხანმოკლე და კომფორტული უნდა იყოს

პატარა ბავშვებს მაგიდასთან დიდხანს ჯდომა უჭირთ, ნახევარი საათის შემდეგ წრიალს იწყებენ და ადგომას ითხოვენ. თამამად „გაათავისუფლეთ“ ისინი. ასაკის მატებასთან ერთად ბავშვები უფრო და უფრო მეტ დროს გაატარებენ მაგიდასთან.

როდესაც შვილები კაფეში ან რესტორანში მიგყავთ, აუხსენით, რომ ასეთ ადგილებში განსხვავებული წესები მოქმედებს. უთხარით ისიც, რომ აქ შეიძლება სასურველი კერძი თვითონვე აირჩიო. ეს საუკეთესო საშუალებაა, პატარას გადაწყვეტილების დამოუკიდებლად მიღების ჩვევა გამოვუმუშაოთ.