ინტერაქციულ ლექციას საფუძვლად ცოდნის ორგანიზებისშემდეგი კანონზომიერებაუდევს:
I ეტაპზეხდება გაგება(გააზრება, შემეცნება, განზოგადება), ანუ კონცეპტუალური ცოდნის მიღწევა;
IIეტაპზე – ათვისება (განმეორების სხვადასხვა ხერხის გამოყენება), ანუ ცოდნა იძენს დინამიურ ხასიათს;
IIIეტაპზე – ადგილი აქვს უნარების გამოყენება/ფორმირებას (სტანდარტული და შემოქმედებითი ფორმით), ანუ ტრანსფერული ცოდნის ჩამოყალიბებას.
მიზნის მისაღწევად და მაქსიმალური შედეგისთვის უნდა გვახსოვდეს, რომ
- ინტერაქციული ლექცია კარგად უნდა გაიწეროს დროში, შესაძლებელია რამდენიმე ნაწილადაც დავყოთ;
- სასურველია მოსწავლეებს ლექციის დასაწყისშივე წარვუდგინოთ მონახაზი, რითაც ისინი შეძლებენ დაინახონ ლექციის სტრუქტურული ერთეულები და საყრდენი მომენტები;
- დასაწყისშივე დავსვათ შეკითხვა, რომელიც გამოიწვევს მათ ცნობისმოყვარეობას და მივცეთ მისი შესრულებისათვის საჭირო ინსტრუქცია. ეს გაზრდის მოტივაციას, ინტერესს ლექციის მიმართ და მასალის ათვისებაც უფრო ადვილად და სწრაფად მოხდება;
- ლექციის დროს გამოვიყენოთ როგორც აუდიო, ისე ვიდეო-მასალა, ვიზუალიზაციის სხვა საშუალებები, კოგნიტური სქემები, რაც ანალიზის, სინთეზის საშუალებას მისცემს მოსწავლეს და გაუაქტიურებს წარმოსახვას;
- უნდა გვახსოვდეს, რომ მთავარია არა გადაცემული ინფორმაციის მოცულობა, არამედ ის, თუ რა და როგორ გაიგეს მოსწავლეებმა, როგორ აითვისეს ძირითადი მომენტები, შეძლეს თუ არა აზროვნების კიდევ უფრო მაღალი საფეხურების წვდომა, რისთვისაც მოსწავლე დროდადრო უნდა ჩავრთოთ საქმიანობაში და ლექციის აქტიურ ნაწილად ვაქციოთ. შესაბამისად, დავუსვათ შეკითხვები და გადავამოწმოთ ინფორმაციის წვდომის ხარისხი;
- ინტერაქტიური ლექციის მოსმენის პარალელურად მოსწავლეები ავსებენ მასწავლებლის მიცემულ კოგნიტურ სქემას (მაგ., ორგანაიზერს), რითაც განაზოგადებენ ლექციის ცალკეულ ნაწილებს და შექმნიან ერთ მთლიანს, ანუ მოახერხებენ ცოდნის სხვადასხვა საფეხურების გამოყენებას;
- მუშაობის ნაყოფიერება დადასტურდება, თუ ლექციის ბოლოს მოსწავლეები მიღებული ინფორმაციის საფუძველზე მოთხრობის შედგენას (ანუცოდნის აგებას)შეძლებენ.
მაგალითად, ისტორიის VII კლასის კურსში, როდესაც მოსწავლე ეცნობა დიდ ბრიტანეთს და ნორმანთა დაპყრობების შედეგებს ინგლისში,ვიზუალური საყრდენისთვის მასწავლებელს შეუძლია ირლანდიისა და გაერთიანებული სამეფოს რუკის გამოყენება;ხოლო ლექციის მსვლელობის და მასწავლებლის თხრობის კვალდაკვალ მას შეუძლია მოსწავლეებს დაავალოს კოგნიტური სქემის შევსება (ნახ.1):
ლექციის მეორე ნაწილში მოსწავლეები უკვე მეორე სქემაზე იმუშავებენ – ქვეყნის მოსახელობის შემადგენლობასა და მნიშვნელოვან მოვლენებზე (ნახ.2):
გაკვეთილის ბოლოს კი მიღებული ინფორმაციის საფუძველზე შეადგენენ მოთხრობას დიდ ბრიტანეთსადა ინგლისში ნორმანთა დაპყრობების შედეგებზე, რაც მოწმობს, რომ ინტერაქციული ლექციის მეშვეობით ინფორმაციის შინაარსი მათთვის გაცილებით მისაღები, ადვილად დასამახსოვრებელი და გამოსაყენებელი გახდა.
რაც შეეხება რეფლექსიას, ამ დროს მასწავლებელს შეუძლია მოსწავლეები შეაფასოს სასიგნალო ბარათებით (ნახ. 3):
საბოლოო ჯამში აღნიშნულ თემაზე 1 საგაკვეთილო ინტერაქციული ლექციის ფორმატი ასეთი იქნება (ნახ. 4):
კიდევ უფრო დაწვრილებით განვიხილოთ ინტერაქციული ლექციის მაგალითი XI კლასის მსოფლიო ისტორიის კურსიდან:
თემა – „ფეოდალიზმი ევროპაში. რომის კათოლიკური ეკლესია. ჯვაროსნული ლაშქრობები XI-XIII სს”.
ინდიკატორები და შედეგები – ისტ. XI.1; 2; 4; 5; 6; 7.
შინაარსი – ფეოდალიზმი ევროპაში; პაპიზმი; ეკლესია და ბრძოლა ლეგიტიმაციისათვის; ბრძოლა გავლენისთვის შუა საუკუნეების ქრისტიანულ სამყაროში; ჯვაროსნული ეპოქა; რეფორმაცია და კონტრრეფორმაცია.
საყრდენი ტექსტი: შუა საუკუნეების ევროპული საზოგადოება სამი წოდებისგან შედგებოდა, რაც მის განსაკუთრებულ თავისებურებას უსვამდა ხაზს; ყოველ მათგანს თავისი დანიშნულება ჰქონდა; ისინი იბრძოდნენ გავლენის სფეროების გაფართოებისთვის, რაც საზოგადოებაში მრავალ წინააღმდეგობას და ცვლილებას იწვევდა, მათ შორის მსოფლიო ასპარეზზეც.
ლექციის მოსმენის პარალელურადმოსწავლეები შეავსებენკოგნიტურ სქემას – ლოგიკურ ჯაჭვს, სადაც ნახსენები იქნება ყველა ახალი ცნება და ტერმინი, ნაჩვენები იქნება ორ ფენას შორის – სასულიერო და საერო წოდებას შორის არსებული წინააღმდეგობები და ხაზგასმული იქნება სოციალური და ისტორიული მოვლენების ურთიერთკავშირი (ნახ.5):
ნახ.5
ლექციის მოსალოდნელი შედეგები შემოთავაზებული ცხრილის (ნახ.4) მიხედვით:
N1 – მოტივაცია/განწყობისთვის – შეკითხვა: რა კავშირია ფეოდალურ ევროპას, რომის კათოლიკური ეკლესიასა და ჯვაროსნულ ლაშქრობებს შორის XI-XIII სს-ში? (მიადევნეთ თვალ-ყური კოგნიტურ სქმას);
N2 – წოდებები – „ვინც იბრძვის, ვინც ლოცულობს და ვინც მუშაობს”;
N3 – ერთი წოდებიდან მეორეზე გადასვლა შეუძლებელია;
N4 – ახალი მასალი გამტკიცება:
ა) მსოფლიო ბატონობისკენ კათოლიკური ეკლესიის და ფეოდალების მისწრაფების შედეგები იყო:
·
ვაჭრობის განვითარება;
·
ბიზანტიის იმპერიის დაცემა;
·
აღმოსავლური კულტურის გაცნობა;
·
ტექნიკური გამოგონებები.
ბ)ბლოკსქემასთან დაბრუნება (ნახ.5), ახალ ტერმინებზე და ცნებებზე აქცენტირება;
N5 – ინდივიდუალური/ჯგუფური მუშაობის შედეგების შემოწმებისთვის:
ა)დაასახელეთ, რომელი ცნება შეესაბამება მოცემულ განსაზღვრებას –
„განსაკუთრებული მოსაკრებელი” ესაა:
·
საეკლესიო კრება;
·
საეკლესიო გასახადი.
ბ) იპოვეთ შესატყვისობა მოცემულ განსაზღვრებებს შორის – „ინკვიზიცია” ესაა:
·
განსაკუთრებული საეკლესიო ტრიბუნალი, რომელიც ერეტიკოსების წინააღმდეგ საბრძოლველად დაარსდა;
·
აღსარება;
·
განდიდების აკრძალვა.
გ) რა ეწოდება სიგელს, რომლითაც ხდებოდა
„დამნაშავის” გათავისუფლება/შეწყალება:
·
მონანიება;
·
ინდულგენცია.
დ) იპოვეთ ზედმეტი: ისტორიკოსები თვლიან, რომ ჯვაროსნული ლაშქრობების
მიზეზი იყო:
·
ევროპის მოსახლეობის ზრდა;
·
რელიგიური მოტივი – ქრისტეს საფლავის გათავისუფლება;
·
ნორმანების თავდასხმები ევროპის სამხრეთში;
·
პაპების მისწრაფება ძალაუფლების გაზრდისკენ;
·
სხვადასხვა წოდების გამდიდრების, ნადავლის სურვილი.
ე)ვის შეუძლია მოგვითხროს, ევროპის ფეოდალური საზოგადოება როგორ აღმოჩნდა ჩაბმულიჯვაროსნულ ლაშქრობებში?
N6 – რეფლექსია და შედეგების შემოწმება (მოსწავლეები აჩვენებენ სასიგნალო ბარათებს):
·
„ვინ რომელი აირჩიეთ”?
·
დასვენებაზე ის მოვიდეს, ვინც „ვერ გაიგო”.
ინტერაქციული ლექციის დინამიკურობა და მაღალი მოტივაცია მოსწავლეთა რეალური წარმატების საფუძველია, ამიტომ მისი გამოყენება სასწავლო პროცესში სასურველი და აუცილებელია.
