პარასკევი, მარტი 29, 2024
29 მარტი, პარასკევი, 2024

კინო და გაკვეთილები

რამდენიმე წლის წინ კინოთეატრ „რუსთაველში” ერთ-ერთი მაღალმთიანი რეგიონის სკოლის მოსწავლეებისთვის საქველმოქმედო ხასიათის კინოჩვენება გამართეს. დიდი დარბაზი მთლიანად გაივსო10-15 წლის ბავშვებით. ორასამდე წყვილი თვალი წარმოუდგენელი გაოცებით შეისწავლიდა ჯერ კინოთეატრის ფოიეს აბრდღვიალებულ სივრცეს, შემდეგ კი ყველაზე დიდ სასწაულს – უკიდეგანო დარბაზს ლურჯი და წითელი სავარძლების რიგებით, რომელთა წინაც უზარმაზარი თეთრი ეკრანი გადაეჭიმათ, რამდენიმე წუთში კი ფერადი კადრების წყებას გაუშვებდნენ. სეანსის დასრულების შემდეგ დარბაზიდან ორასმა წყვილმა გაფართოებულმა, გაოცებულმა და ბედნიერმა თვალმა გამოანათა. დიდი ალბათობით ეს იყო მათი ერთადერთი სტუმრობა კინოთეატრში, ეკრანთან პირველი და უკანასკნელი შეხვედრა, რადგან მათ შორეულ მხარეში ფილმის დიდ ეკრანზე ყურებისას ბურბუშელას ხრამუნის ხმა არასდროს არავის გაუგია. 

კინო ყველას უყვარს. ის ყველაზე მასობრივი, ხელმისაწვდომი, დემოკრატიული და შედარებით იაფად მოსაპოვებელი ხელოვნებაა. თანამედროვე დროში, განვითარებული მსოფლიოს ყველაზე პატარა ქალაქიც კი წარმოუდგენელია კინოთეატრის გარეშე, მით უფრო ქვეყანაში, რომელიც გამუდმებით –  დამსახურებულად თუ გადაჭარბებით – ტრაბახობს საკუთარი კინოწარსულით. წლების განმავლობაში ფაქტობრივად არაფერი შეცვლილა: ტრაბახი ტრაბახად დარჩა, რეგიონული კინოქსელის აღდგენაზე საუბარი საუბრად, ამასობაში კი კინომაყურებლის მთელი თაობა დაიკარგა – ისინი ვისთვისაც კინო მხოლოდ კომპიუტერის მონიტორზე გამოსახულ მოპარულ კადრებად დარჩება. 

იქნებ სწორედ ამიტომ გახდა ასეთი წარმატებული განათლების სამინისტროსა და ეროვნული კინოცენტრის პროექტი „კინო სკოლებში”, რომელიც უკვე მეორე წელია საქართველოს რეგიონების სკოლებში ხორციელდება და სულ უფრო მეტ მასშტაბს იძენს (შარშან 40-იოდე, წელს კი 200 სკოლაა ჩართული). თუ პროექტის მონაწილე კინოპროფესიონალებს მოუსმენთ, მერწმუნეთ, ისინი ნამდვილ კინოს მოგიყვებიან: როგორც უყურებენ, იგებენ, განიხილავენ, ეჩვევიან და იყვარებენ ამ ხელოვნებას ბავშვები, როგორც უნდებათ ეკრანში შესვლა, სცენების გადაკეთება, დიალოგების შეცვლა, პერსონაჟების განსახიერება, კამერის უკან დადგომა და გადასაღებ მოედანზე ყველაზე მთავარი ბრძანების გაცემა. 

დროთა განმავლობაში უმეტესობისთვის კინო რაღაც მიუწვდომელ, სანატრელ და სადღესასწაულო მოვლენად იქცა. მე და ჩემი მეგობრები კინოთეატრების ხშირი, ზოგჯერ ზედმეტად ხშირი სტუმრები ვართ (სტუმრებიც აღარ გვეთქმის) და ცოდვა გამხელილი სჯობს – ბევრჯერ გაგვცინებია ფოიეში საგანგებოდ გამოპრანჭული, მაღალქუსლიანი ან გაპრიალებულ ჭვინტიანი ფეხსაცმლით თავმომწონეთა დანახვის, მათ საქმიანი გამომეტყველებისა და დარბაზში შესაშური პუნქტუალობით შესვლის გამო. თუმცა მერე თავადვე გვითქვამს, რომ ჩვენც ალბათ ასე მოვიქცეოდით პრეზიდენტთან მიღებაზე, სადაც არასდროს ვყოფილვართ. 

სხვაგან კი ასე ხდება: არა ერთი ქვეყნის სკოლებში ფილმების დამხმარე სახელმძღვანელოდ გამოყენების პრაქტიკა დიდი ხანია დანერგილია. მხატვრულად მოთხრობილი ან დოკუმენტური ხასიათის ვიზუალური მასალა აღქმას გაცილებით აიოლებს. ცხადია, ეს არ გახლავთ სავალდებულო სეგმენტი, თუმცა თუ ისტორიის, გეოგრაფიის ან ლიტერატურის გაკვეთილს კინომასალითაც შეავსებთ, გვერწმუნეთ, კლასში ყურადღებით განწყობილი მოსწავლეების რაოდენობა გაცილებით მოიმატებს. 

როდესაც მოსწავლეებისთვის (ზოგადად ბავშვებისთვის) კინომასალის დემონსტრირებას გადაწყვეტთ, ანოტაციასთან ერთად აუცილებლად გაეცანით მისთვის მინიჭებულ სარეიტინგო მონაცემებს, რათა ზუსტად იცოდეთ, არის თუ არა ესა თუ ის ფილმი კონკრეტული ასაკის ბავშვებისთვის განკუთვნილი. მსოფლიოში ამის საერთო სტანდარტი არ არსებობს, მას ყველა ქვეყანა საკუთარი სოციო-კულტურული თავისებურებების მიხედვით აწესებს. რა გასაკვირია, რომ მსგავსი სტანდარტი ჩვენ არ გაგვაჩნია, ამრიგად არჩევნის გაკეთება სხვა ქვეყნების სტანდარტის მიხედვით მოგვიწევს. ამ სქემის მოძიება ინტერნეტში მარტივად შეიძლება. მაგალითად, ვიკიპედიაზე სტატია სახელწოდებით Motion picture rating system (რომლის შესახებაც ქართული სტატია, ცხადია, არ არსებობს) რამდენიმე ქვეყნის მაგალითს გვიზიარებს. ვინაიდან ხელი ძირითადად ამერიკულ კინოპროდუქციაზე მიგვიწვდება, სწორედ ამ ქვეყნის მაგალითი განვიხილოთ: 

თუ ფილმს მინიჭებული აქვს G (General Audiences) რეიტინგი, ეს ნიშნავს, რომ მისი ნახვა შეუძლია ნებისმიერი ასაკის მაყურებელს, მათ შორის, ბავშვებს უფროსების გარეშე. PG (Parental Guidance Suggested) რეიტინგი გვატყობინებს, რომ ფილმში ზოგი სცენა ბავშვების სანახავად განკუთვნილი არაა, თუმცა ნაკლები საფრთხის შემცველია. რეიტინგი PG-13 (Parents Strongly Cautioned) გვაფრთხილებს, რომ ფილმი არაა განკუთვნილი 13 წელზე უმცროსი მაყურებლისთვის, R (Restricted) რეიტინგიანი ფილმის ნახვა 17 წლამდე მაყურებელს მხოლოდ უფროსის თანხლებით შეუძლია, ხოლო NC-17 (Adults Only) მკაცრად გვაფრთხილებს, რომ ფილმი 17 წლისაზე უმცროს მაყურებელს არ ვანახოთ. 

როგორ გავიგოთ ფილმის რეიტინგი? ამის შესახებ ინფორმაციას სპეციალური კინოსაიტები იძლევა, თუმცა ამჯერად გაგაცნობთ ყველაზე მარტივსა და პოპულარულს. კინოპორტალი imdb.com მსოფლიო კინოს ყველაზე დიდ ბაზას წარმოადგენს. მის საძიებოში სახელწოდების აკრეფისა და მოძებნის შემდეგ ფილმის გვერდზე გადადიხართ, სადაც სათაურის ქვეშ ჟანრის, ქრონომეტრაჟისა და გამოსვლის თარიღის მაუწყებელ რიგში პირველი სწორედ რეიტინგის მანიშნებელია აღნიშნული. ამრიგად თქვენ უკვე იცით, არის თუ არა ეს ფილმი განკუთვნილი კონკრეტული ასაკის მაყურებლისთვის. ახლა კი მისი უსაფრთხოების შესახებ დამატებითი ინფორმაციის მოპოვებაც შეგიძლიათ. მსახიობების ჩამონათვალის ქვემოთ სხვა მონაცემებსაც ამოიკითხავთ, მათ შორისა Parents Guide, სადაც დაწვრილებითაა განხილული ძალადობის, სექსის, ბილწსიტყვაობის, ალკოჰოლისა და ნარკოტიკის მოხმარებისა და სხვა ამგვარი სცენები. ეს ყველაფერი საკმაოდ მარტივი ინგლისურითაა მოთხრობილი, ამრიგად საბოლოო დასკვნის გაკეთება ნამდვილად არ გაგიჭირდებათ. 

***
ფილმი შერჩეულია, ახლა კი ყველაზე უხერხულ ნაწილზე გადავდივართ – ფილმი უნდა მოვიპაროთ! ამ მხრივ სინდისის ქენჯნას თავს დიდად ნუ შეაწუხებინებთ, რადგან ასე იქცევა ჩვენი ქვეყნის კინომოყვარულთა აბსოლუტური უმრავლესობა – ინტერნეტმეკობრეობის მხრივ ხომ მოწინავე ქვეყნად მივიჩნევით. ამჟამად რამდენიმე კინოპორტალი არსებობს, თუმცა თუ კარგად  დაძებნით, სწორედ ისეთს მიაგნებთ, სადაც ფილმები ქართული გახმოვანებითაც დევს. 

სასურველ ფაილს თამამად მიაწკაპუნეთ და გადმოწერეთ, რადგან ალტერნატივა ისედაც არ არსებობს: ფილმს გაქირავებიდან ვერ გამოიტანთ, რადგან მგავსი არც სერვისი გაგვაჩნია და არც ოფიციალური გადმოსაწერი საიტები. ასევე პრაქტიკულად შეუძლებელია ფილმის ფიზიკურ მატარებელზე შეძენაც – ე.წ. DVD მაღაზიები ჯერ კიდევ შემორჩენილია, თუმცა იქ არსებული პროდუქციაც მეკობრული გახლავთ. 

წინასწარვე იყავით მზად, რომ საავტორო უფლებების დაცვის გამკაცრების გამო ვერ გადმოწერთ ახალ ქართულ ფილმებს, მგონი, ვერც ძველებს, ამრიგად არჩევნის შეჩერება ამავე საავტორო უფლებების მიერ დაუცველ უცხოურ პროდუქციაზე მოგიწევთ. მორიგი პრობლემა სწორედ აქედან იწყება. მიუხედავად იმისა, რომ ჩვენი მეკობრული საიტები ოფიციალური კინოგაქირავებისგან განსხვავებით ფილმებს ქართულადაც ახმოვანებენ, ეს პროცესი  ჯერ კიდევ მიმდინარეობს. ამრიგად, დიდი მსჯელობის შემდეგ შერჩეული ფილმი შესაძლოა მშობლიურ ენაზე ვერ მოიძიოთ. თუმცა ნუ დაღონდებით – თქვენი მოსწავლეების უმეტესობამ ინგლისური იმაზე უკეთ იცის, ვიდრე წინა თაობებმა იცოდა რუსული, ამრიგად სასიამოვნო, შემეცნებითი, გასართობი თუ აუცილებელი კინოსეანსი შეიძლება უცხო ენის პრაქტიკადაც გამოიყენოთ. 

იმედია, ეს მცირე გზამკვლევი გამოგადგებათ, დანარჩენი კი უკვე თქვენზეა. მზად იყავით – ფილმის დასრულების შემდეგ შეიძლება ბევრ კითხვაზე მოგიწიოთ პასუხის გაცემა, თუმცა საუკეთესო პასუხებს სწორედ თქვენი მოსწავლეებისგან მიიღებთ…

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი