ხუთი წლის განმავლობაში რამდენიმე სხვადასხვა სკოლაში ვასწავლიდი. პირველი დღიდან დღემდე ერთ-ერთი ფრაზა, რაც ხშირად მესმის, არის ის, რომ – არა უშავს, რომ მალე რამე გამოჩნდება, რამე – ნამდვილი სამსახური. თითქოს მათ შვილებთან, და-ძმებთან კი არ ვიყავი მასწავლებლად, ვქურდობდი ან სხეულის ნაწილებით ვვაჭრობდი. ყოველთვის ძალიან მტკივნეულად აღვიქვამდი ამ ვითომ გამხნევებებს. იყო პერიოდი, როცა ყურადღებას არც ვაქცევდი, თუმცა ისიც მიფიქრია, რომ მართლები იყვნენ. ხშირ შემთხვევაში, ისინი მართლები იყვნენ.
რაიონებსა და რეგიონებში, სადაც ჯერ კიდევ მჭიდრო დასახლებებია და ადამიანები დედაქალაში ან სხვა დიდ ქალაქებში არ გადასახლებულან, ახალგაზრდები მეტ-ნაკლებად სკოლებში მასწავლებლებად მიდიან. რადგან იქ სხვა სამუშაო რთულად იძებნება. სულ სხვა სურათია დიდ ქალაქებსა და დედაქალაქში. თითქმის ვერ შეხვდებით ადამიანებს, რომლებიც უმაღლესი სასწავლებლის დამთავრების შემდეგ საჯარო სკოლაში მივიდნენ სამუშაოდ.
სხვა რეალობას ქმნიან კერძო სკოლები, რომელთაც სერვისების უფრო ფართო სპექტრი აქვთ და ამით ახალგაზრდებსაც იზიდავენ დასასაქმებლად, თუმცა კერძო სკოლებიდანაც ხშირია ამ კადრების ჩანაცვლება.
ყველაფრის თავი და თავი კი მასწავლებლის პროფესიის ნაკლებპოპულარობა და დაბალი ხელფასები, არათანმიმდევრული სახელმწიფო პოლიტიკა და ბუნდოვანი მომავალია. მე ნამდვილად არ ვთვლი, რომ კარგი მასწავლებელი ვარ ან ვიყავი, თუმცა დაბეჯითებით ვიტყვი, რომ მე შემეძლო უკეთესი მასწავლებელი გავმხდარიყავი ყოველდღიურად, ყოველწლიურად, თუ არ მომიწევდა იმაზე ფიქრი, როგორ მეკმარა სკოლის ხელფასი; თუ კიდევ რამდენგანმე დასაქმების გამო ჩემს სამასწავლებლო კარიერულ ზრდას დროს არ მოვაკლებდი.
ჩვენ ვსაუბროთ მასწავლებლების დაბალ კომპეტენციებზე, მოსწავლეების დაბალ კომპეტენციებზე, რეპეტიტორირობის დადებით და უარყოფით მხარეებზე, სქემაზე, კრედიტქულებზე, ვიდეოგაკვეთილებზე, ყველაფერზე – გარდა რეალურად დასაგეგმი ნაბიჯებისა. აუცილებელია, რომ მოხდეს სკოლების ოპტიმიზაცია. ის სკოლები, სადაც სამი ბავშვი სწავლობს და იმდენივე ვაუჩერულ დაფინანსებას იღებს, რამდენსაც რამდენიმე ასეულმოსწავლიანი სკოლა, არის სრული უაზრობა. ისე გამოდის, რომ ჩვენ ისედაც ძალიან მიზერულ თანხებს არასწორად, უშედეგოდ ვახმართ საბჭოთა სასკოლო განლაგების მოდელს.
რომელიმე ხელისუფლებამ უნდა გადადგას ეს ნაბიჯი და შექმნას სხვა სასკოლო გეოგრაფიული რუკა. მაგალითისთვის, თუ რომელიმე მაღალმთიან რაიონში არის ოცამდე სკოლა და თითოეულში რამდენიმე ათეული ბავშვი დადის, შესაძლებელია, რომ რაიონში აშენდეს ახალი სკოლა-პანსიონი, სადაც მხოლოდ ამ სკოლებიდან შერჩეული საუკეთესო მასწავლებლები დარჩებიან, ყველა ბავშვი იქ ისწავლის და კვირის მანძილზე იცხოვრებს. რა თქმა უნდა, ამ ყველაფერს ძალიან კარგი დათვლა და პროექტი სჭირდება, თუმცა ერთი შეხედვითაც ადვილი მისახვედრია, რომ ამ მოდელით საკმაო თანხები დაიზოგება, რითაც შესაძლებელი გახდება მასწავლებლების ხელფასების გაზრდა, მათთვის ღირსეული სამუშაო გარემოს შექმნა საკლასო ოთახებსა და სამასწავლებლოში.
წინააღმდეგ შემთხვევაში, მაქსიმუმ ათ-თხუთმეტ წელიწადში ჩვენ გვექნება ასეულობით სკოლა, სადაც რამდენიმე ათეული ბავშვი ივლის. არა, სწავლით ვერაფერს ისწავლის, იმიტომ, რომ იქ არ იქნება საბუნებისმეტყველო საგნების, მათემატიკის, უცხო ენის მასწავლებელი. ან თუ იქნება, მხოლოდ ფორმალურად. და სახელმწიფო ამ თავის მოტყუებაში ისევ უაზროდ გადაიხდის ძალიან დიდ თანხებს. რეალობა კი დარჩება ის, რომ პროფესიაში არ მივლენ ახალგაზრდა კადრები, ან თუ მივლენ მართლა მხოლოდ ის ადამიანები, ვინც სხვა სამსახური ვერ ნახა; ვინც თვლის, რომ უქმად ყოფნას, ისევ სკოლაში ყოფნა სჯობს ცხრიდან ორამდე; ვინც პირველივე შესაძლებლობისთანავე დატოვებს სკოლას, თუნდაც ხეზე მიაბა, ოღონდ ოდნავ მეტი ხელფასი მიიღოს.
და კიდევ – საატესტატო გამოცდებში უკუნითი უკუნისამდე ჩაიჭრება ათეულობით ათასი აბიტურიენტი, სერტიფიცირების გამოცდას მასწავლებელთა ოთხმოცდაათი პროცენტი ვერ ჩააბარებს. გატანჯულ მშობლებს ქრისტეს ნათელივით მოევლინებიან სასწავლებლები, რომლებიც ეროვნულ გამოცდებში ჩაჭრილ მათ შვილებს შიდა გამოცდების შედეგად მიიღებენ მხოლოდ. მოკლედ, ვიცხოვრებთ უფრო ბედნიერად, ვიდრე ახლა, ვიდრე ოდესმე.
