პარასკევი, მარტი 29, 2024
29 მარტი, პარასკევი, 2024

მოგზაურობა წარსულში პრაქტიკული ცოდნის შესაძენად – კოგნიტური თამაში

თანამედროვე საგანმანათლებლო სივრცე გამოირჩევა გაკვეთილების მრავალფეროვნებით. მათ შორის თვალსაჩინო ადგილი უჭირავს ისეთ გაკვეთილებს, რომელიც პიროვნების ჰარმონიული და ინტელექტუალური განვითარების, საკითის სხვადასხვა კუთხით განხილვის საშუალებას იძლევა. კიდევ უფრო სახალისო და საინტერესოა ასეთი გაკვეთილები, როდესაც ისინი კოგნიტური თამაშის ელემენტებითაა გაჯერებული. ასეთი გაკვეთილები სასიამოვნოა და მოსწავლეთა ჩართულობაც – მაღალი.

 

მაგალითად, განვიხილოთ თემა VII კლასის ისტორიის და მათემატიკის კურსიდან „მოგზაურობა წარსულში პრაქტიკული ცოდნის შესაძენად”(ისტ. VII. 1,2,10; მათ. VII, 4,5).

მასწავლებლის მიზანია მოსწავლეებს გააცნოს კაცობრიობის კულტურული წარსულის საინტერესო დეტალები; დაანახოს მოსწავლეებს მათემატიკური ცოდნის მნიშვნელობა ცივილიზაციის განვითარებისათვის; შეისწავლოს მოსწავლეთა ტრანსფერული ცოდნის გამოყენების უნარ-ჩვევები გაკვეთილი-თამაშის დროს და სთავაზობს კოგნიტურ თამაშს პრაქტიკული ცოდნის გამოყენებაზე.

მოსწავლეები გაეცნობიან:

·საგნობრივი ინტეგრაციისა და ტრანსფერული ცოდნის პრაქტიკაში გამოყენების შესაძლებლობებს;

·კაცობრიობის კულტურული წარსულის საინტერესო დეტალებს და მათემატიკის როლს ცივილიზაციის განვითარებაში;

·შეაჯამებენ მასალას თემაზე: „მოგზაურობა წარსულში პრაქტიკული ცოდნის შესაძენად”.

გაკვეთილის მიზანი: მოსწავლეები გაეცნონკაცობრიობის კულტურული წარსულის საინტერესო დეტალებს; იმსჯელონ მათემატიკის წვლილზე უძველესი ცივილიზაციების განვითარებაში; განუვითარდეთ პრაქტიკული უნარ-ჩვევები.

გაკვეთილის მიმდინარეობა:

აქტივობა N1 – კლასის და რესურსების ორგანიზება.

აქტივობა N2 – გაკვეთილის დასაწყისში მასწავლებელი გამოაცხადებს გაკვეთილის თემას – „მოგზაურობა წარსულში პრაქტიკული ცოდნის შესაძენად” და სთხოვს მოსწავლეებს, დაასახელონ, რისი ცოდნისთვის შეიძლება იმოგზაუროს ადამიანმა წარსულში?

მოსწავლეთა სავარაუდო პასუხები ჩამოიწერება დაფაზე:

  • კულტურის უმნიშვნელოვანესძეგლების გასაცნობად;
  • იმ ცოდნის შესაძენად, რომელიც საფუძვლად დაედო კაცობრიობის კულტურული წინსვლის უმნიშვნელოვანეს გამოგონებებს;
  • სხვადასხვა საგნის სწავლების გასაცნობად, განსაკუთრებით მათემატიკის, რომლის კულტურულ ღირებულებასნათლადწარმოაჩენსმისი დანიშნულება სივრცითი და დროითი სტრუქტურების უკეთ გააზრებაში, რომელზეც მთელი სამყაროს შემეცნებაა დამოკიდებული.

აქტივობა N3 – მასწავლებელი აჯამებს მიღებულ შედეგებს და აწვდის დამატებით ინფორმაციას:

საწყისი აზრით ,,კულტურა არის შედეგი ადამიანის შრომითი ზემოქმედებისა როგორც გარე სამყაროზე,ასევე თვით ადამიანზე.თავდაპირველად ის დაკავშირებული იყო მიწათმოქმედებასთან, ცხოველთა და მცენარეთა მოვლა-პატრონობასთან, ე.ი. ფაქტობრივად სოფლის მეურნეობასთან, მოგვიანებით – აღზრდასთან, განათლებასთან, რომლის საფუძველზეც ადამიანმა გამოიგონა დამწერლობა, სატრანსპორტო საშუალებები, ააგო ურთულესი ნაგებობები, დაამუშავა ლითონი, განავითარა ვაჭრობა და ხელოსნობა და დიდ წარმატებებს მიაღწია ზოგადად გამოთვლითი ოპერაციების შესრულებაში.

მასწავლებლის შეკითხვა:კონკრეტულად რომელი საგნის ცოდნა შეიძლება გამხარიყო ამ დიდი მიღწევების საფუძველი?

მოსწავლეთა სავარაუდო პასუხი:

·იწათმოქმედებას, ცხოველთა და მცენარეთა მოვლა-პატრონობას, დამწერლობას, სატრანსპორტო საშუალებებს, ურთულეს ნაგებობებს, ლითონის დამუშავებას, სავაჭრო-სახელოსნო წარმოებას საბოლოო ჯამში საფუძვლად უდევს მათემატიკური გაანგარიშებები, ამიტომ მათემატიკის ცოდნა ცივილიზაციის მიღწევების საფუძველი შეიძლება იყოს.

მასწავლებლის განმარტავსსაზოგადოებისგანვითარებაში ანგარიშისადა მათემატიკურიმოქმედებებისმნიშნელობას და იმისათვის, რომ მოსწავლეები ახლოს გაეცნონ მათემატიკის როლს კაცობრიობის კულტურულ განვითარებაში და დაინახონ ამ ცოდნის პრაქტიკული მნიშვნელობა, სთავაზობს კოგნიტურ თამაშს – მოგზაურობას წარსულში პრაქტიკული ცოდნის შესაძენად”.

მასწავლებელი მოსწავლეებს აცნობს თამაშის შინაარსს:

აღმოსავლეთის ხელმწიფემ გაითვალისწინა ელამელების ძველი დიდება და სახელი, მათი კეთილგანწყობა აღმოსავლეთის ქვეყნების მიმართ და შემოგთავზათ, დაეხმაროთ მათ: გამოგიგზავნათ ორი წერილი და ორი რუკა, რომელზეც აღნიშნულია მოგზაურობის მარშრუტები. თუ თქვენ შეასრულებთ პირველ წერილში მითითებულ დავალებას და გამოავლენთ „ბაბილონეთის” მათემატიკის საფუძვლების კარგ ცოდნას, უფლებას მიიღებთ, გააგრძელოთ გზა და მიხვიდეთ შემდეგ პუნქტში, სადაც „კარგი რკინა” მოიპოვება. იქ გადმოგეცემათ მეორე წერილი.

ინფორმაციას ურუქზე და „კარგი რკინის” ქვეყანაზე გაგაცნობთ ისტორიის მასწავლებელი, ხოლო წერილებში მითითებულ დავალებებს – მათემატიკის მასწავლებელი. დავალებების წარმატებით შესრულებისთვის მიიღებთ განკუთვნილ ჯილდოს, რითაც შეძლებთ „კარგრკინს” შეძენას და დაეხმარებით ელამელებს მეურნეობის განვითარებაში და ცივილიზაციის გზის გაგრძელებაში”.

პირობის თანახმად ისტორიის მასწავლებლი აწვდის ინფორმაციას ბაბილონეთზე და იქ მცხოვრებ ხალხზე, შუმერებზე, მათ მიწათმოქმედებაზე, ლურსმულ დამწერლობაზე, თიხის ფირფიტებზე, სკოლებზე, ბორბლის გამოგონებაზე, ზიქურატებზე; საუბრობს ბაბილონის დაკიდებულ ბაღებზე, ბაბილონის გოდოლზე, აქტიურ სავაჭრო ურთიერთობებზე მეზობელ ქვეყნებთან, რომელიც ეკონომიურად ამდიდრებდა ბაბილონეთს და ხელს უწყობდა მის კულტურულ განვითარებას.

საუბრის დასასრულების შემდეგ მათემატიკის მასწავლებელი ხსნის პირველ წერილს და მოსწავლეებს აცნობს იქ მოთავსებულ ინფორმაციას:

ბაბილონელების წარმატება დიდად იყო დამოკიდებული მათ მიერ დროის სწორად გამოყენებასთან, რადგან ისინიდიდ პატივს სცემდნენ დროს და ცდილობდნენ ის უქმად არ გაეფლანგათ. ბაბილონელები სარგებლობდენ დათვლის ექვსათეულიანი (60) სისტემით, რომელიც შუმერებიდან მოდიოდა. საათისა და კუთხური გრადუსის60 წუთად დაყოფაც აქედან მოდის: საათში 60 წუთია, წუთში – 60 წამი, გარშემოწერილობა – 360 გრადუსია,1გრადუსში 60 მინუტია.

დავალება N1: ბაბილონური დროის აღრიცხვის მოცემული ინფორმაციის საფუძველზე შეასრულონ დავალება:

·გამოსახეთ წუთებში 2/5სთ;11/12სთ.

·რამდენი საათია 15 წთ? 12 წამი?

მოსწავლეები ასრულებენ დავალებას(2/5სთ = 24 წთ; 11/12 სთ = 55 წთ.; 15 წთ = 1/4სთ; 12 წმ = 1/300 სთ).

დავალება N 2: „ბაბილონელები ფულისა და წონის ერთეულსაც 60-ს უკავშრებდნენ. დროის ფასი ხომ მათთან არანაკლებ დიდი იყო. ისინი ფულისა და წონის ერთეულს 60-ს ტოლ ნაწილად ყოფდნენ, რომელიც შუმერული ტრადიცია იყო. 60 გამყოფების დიდი რაოდენობითაც გამოირჩევა. ის უნაშთოდ იყოფა 2, 3, 4, 5, 6, 10, 20-ზე და შესაბამისად ხურდის მიცემა მოსახერხებელი იყო. მათ ფულის ერთეულს მინა ეწოდებოდა და ვერცხლის იყო.მას ორ ნაწილად ყოფდნენ.თითოეული ნახევარი თავის მხრივ სამ ნაწილად იყოფოდა და შესაბამისად შუმერებს შორის მეექვსედი მინის შესაბამისი ვერცხლის ულუფები მიმოიქცეოდა. მინა 1 ტალანტის მესამოცედი ნაწილი იყო. შუმერების მეზობელიაქადელების ფულს კი შეკელი ეწოდებოდა.სწორი ანგარიშით და წარმატებული გაცვლა-გამოცვლით ბაბილონელები მეზობელ ქვეყნებთან აქტიურ ურთიერთობაში იყვნენ ჩართული”.

ამოხსენით ამოცანა:

ა) რამდენ შეკელში გაიცვლებოდა შუმერული მეექვსედი მინა?

ბ) რას უდრიდა 1 შუმერული მინა?

გ) რამდენ მინას და რამდენ შეკელს უტოლდებოდა 1 ტალანტი?

პასუხები: ა) 10 შეკელში; ბ) 60 შეკელს; გ) 60მინას და 3600 შეკელს.

მოსწავლეებმა სწორად გასცეს პასუხი დავალებებს და გააგრძელეს გზა.

აქტივობა N5: რუკის მიხედვით მოგზაურობის შემდეგი პუნქტია ხეთების სამეფო (სურ.2).

„ისინიცხოვრობდნენ მთიან მხარეში და მდიდრები იყვნენ ლითონის საბადოებით. განსაკუთრებით ცნობილები იყვნენ „კარგი რკინის” დამზადებით, რაც საშუალებას აძლევდათ წარმატებით ევაჭრათ მეზობელ ქვეყნებთან. საინტერესოა, რომ ხეთები რკინას საიუველირო მასალადაც იყენებდნენ. ისინი ცდილობდნენთავიანთიცოდნაგამოეყენებინათსამხედროუპირატესობისთვიდასხვებსარაძლევდნენგათანაბრებისსაშუალებას. ამიტომ იყო, რომ რკინისნაწარმმაფართოგამოყენებაჰპოვამხოლოდტროასომისდახეთებისსახელმწიფოსდაცემისშემდეგ, როდესაცბერძნებისსავაჭრო ურთიერთობების გამორკინისტექნოლოგიაბევრისათვისგახდაცნობილი. ასეშეცვალაბრინჯაოსხანარკინის ხანამ“.

საუბრის დასრულების შემდეგ მათემატიკის მასწავლებელი ხსნის მეორე წერილს და მოსწავლეებს აცნობს იქ მოთავსებულ ინფორმაციას:

„სავაჭრო ურთიერთობაში ხეთებს ეხმარებოდა დათვლის სისტემის არსებობა (დათვლის სამოცათეულიანი სისტემა მათთვისაც ცნობილი იყო) და მათემატიკის საფუძვლების, მაგალითად, პროპორციების ცოდნა. ეს კარგად ჩანს ერთ ხეთურ წარწერაში (ძვ.წ. XIV ს.), სადაც ლითონის ფასზეა საუბარი: „სპილენძის 240 წონის ერთეული = 4 მინა სპილენძს = 1 შეკელ ვერცხლს”.

დავალება N 3: მოცემული ინფორმაციის საფუძველზე წარმოიდგინეთ, როგორ გაცვლიდნენ ხეთი ვაჭრები მათთვის ძვირფას რკინას სხვა ლითონებში და იპოვეთ შეფარდება:

რკინა: ვერცხლი: სპილენძი = 1: ? : ?

პასუხი: 1: 4: 960.

დავალება N4 : გამოთვალეთ: 2/3 მინა = …. შეკელს; 15 შეკელი = …….. მინას; 70 შეკელი =…… ტალანტს.

მოსწავლეები ასრულებენ დავალებას.

დავალება N5: მათემატიკის მასწავლებელი: თქვენ კარგად შეასრულეთ ზემოთ მოანილი დავალებები. ახლა კი გამოთვალეთ, „რამდენ ხანს გასტანს თქვენი მოგზაურობა უკან, ელამში, თუ გზის 1/3 ნაწილი დაიძლევა 10 დღეში, ხოლო შემდეგი 1/3იმაზე2/5-ით ნაკლებ დროში, ვიდრე პირველი ნაწილი, ხოლო ბოლო 1/3 ნაწილი 2-ჯერ მეტ დროში, ვიდრე მეორე ნაწილი”.

სავარაუდო პასუხი:10+6+12=28 დღე.

პირობის მიხედვით მოსწავლეები მიიღებენ აღმოსავლეთის ხელმწიფის მიერ დაწესებულ ჯილდოს: 1 ტალანტს თითო მოსწავლე. სულ დაგროვდა 20 ტალანტი.

მათემატიკის მასწავლებელი:

·გამოთვალეთ, რა რაოდენობის „კარგი რკინის” შეძენას შეძლებთ ამ თანხით?

პასუხი: 20 ტალანტი =20 60 მინა = 1200 მინა=72000 შეკელი რკინა.

ისტორიის მასწავლებელი: რაში გამოიყენებდით თქვენს შენაძენს?

სავარაუდო პასუხი:

ა) გადავცლიდით ბაბილონეთში და მიღებული მონაგებით განვავითარებდით მათემატიკის სწავლებას ელამში, რაც ხელს შეუწყობდა ელამს ტექნიკურ გამოგონებებში, საკუთარი ტექნოლოგიების განვითარებაში და კულტურულ წინსვლაში.

აქტივობა N5: რეფლექსია: – შეავსეთ სქემა:

ასეთი გაკვეთილები ავითარებს მოსწავლეთა შედარებისა და განზოგადების უნარს, შემოქმედებით და ანალიტიკურ აზროვნებას, ხელს უწყობს დინამიკური და ტრანსფერული ცოდნის გააქტიურებას და სახალისოს ხდის სასწავლო პროცესს. მასწავლებელს წარმოდგენა ექმნება მოსწავლეთა მოტივატორებზე, მათ ცოდნაზე და პრაქტიკულ უნარებზე და ეხმარება მომავალი გაკვეთილების დაგეგმვაში.

 

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი