კონტურული რუკა გეოგრაფიაში პრაქტიკული სამუშაოების შესრულების საფუძველია და, როგორც წესი, ერთბაშად არ ივსება. გთავაზობთ პრაქტიკულ სავარჯიშოებს კონტურულ რუკაზე სამუშაოდ.
პრაქტიკული სამუშაო N 1 – სამხრეთ ამერიკის პოლიტიკური რუკა
ა) სამხრეთ ამერიკის კონტურულ რუკაზე აღნიშნეთ შემდეგი გეოგრაფიული ობიექტები: არგენტინა, ბოლივია, ბრაზილია, ვენესუელა, გაიანა, გვიანა, კოლუმბია, პანამა, პარაგვაი, პერუ, სურიმნამი, ტრინიდადი და ტობაგო, ურუგვაი, ფოლკლენდის კუნძულები, ჩილე, ეკვადორი და მიუწერეთ დედაქალაქების (ადმინისტრაციული ცენტრების) სახელწოდებები. ბ) შავი ფერით გააფერადეთ საფრანგეთისა და ბრიტანეთის დამოკიდებული ტერიტორიები, მწვანე ფერით – ქვეყნები, რომელთაც არა აქვთ ზღვაზე გასასვლელი, წითელი ფერით კი – სახელმწიფოები, რომლებიც ორ კონტინენტზე მდებარეობენ.
პრაქტიკული სამუშაო N2 – მოსახლეობის მიგრაცია
ა) მსოფლიოს პოლიტიკური რუკის გამოყენებით კონტურულ რუკაზე აღნიშნეთ მოსახლეობის რაოდენობის მიხედვით მსოფლიოს 10 უდიდესი ქვეყნის საზღვრები და სახელწოდებები. ბ) კონტურულ რუკაზე ლურჯი ფერის ისრებით აღნიშნეთ მოსახლეობის მიგრაციის ძირითადი მიმართულებები XVI – ХХ საუკუნის დასაწყისში: ევროპიდან ჩრდილოეთ და სამხრეთ ამერიკაში, ავსტრალიასა და სამხერთ აფრიკაში; აფრიკიდან ჩრდილოეთ და სამხრეთ ამერიკაში. წითელი ფერის ისრებით კი თანამედროვე მიგრაციის მიმართულებები: ყოფილი საბჭოთა კავშირის და აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნებიდან დასავლეთ ევროპაში, აღმოსავლეთ აზიიდან და მექსიკიდან – აშშ-ში, ჩრდილოეთ აფრიკიდან და სამხრეთ-დასავლეთი აზიიდან (ახლო აღმოსავლეთიდან) დასავლეთ ევროპის ქვეყნებში. გ) გამოიტანეთ დასკვნა მოსახლეობის განლაგებისა და მიგრაციის მიმართულებების შეცვლის მიზეზების შესახებ. დ) მწვანე ფერით დაშტრიხეთ ქვეყნები, სადაც ჭარბობს ემიგრაცია, ხოლო ყვითელი ფერით ქვეყნები, სადაც ჭარბობს იმიგრაცია და გაუკეთეთ წარწერები.
პრაქტიკული სამუშაო N 3 – ტურიზმის გეოგრაფია
ა) მსოფლიოს ან რომელიმე რეგიონის კონტურულ რუკაზე პირობითი ნიშნებით აღნიშნეთ იუნესკოს მსოფლიო მემკვიდრეობის სიაში შეტანილი ბუნების უნიკალური ძეგლები ან ისტორიული ღირსშესანიშნაობები, რომელთა მონახულებასაც სთავაზობთ ტურისტებს; ბ) შეარჩიეთ ტრანსპორტის სახეები, რომელთა საშუალებით აპირებთ ამ ობიექტების მონახულებას და დახაზეთ რუკაზე მარშრუტი – ციფრებით აღნიშნეთ მოსანახულებელი ობიექტების თანმიმდევრობა; გ) დაასაბუთეთ თქვენ მიერ შერჩეული ობიექტების მონახულების მნიშვნელობა.
პრაქტიკული სამუშაო N 4 – ქვეყნების გეოგრაფიული მდებარეობა
ა) კონტურულ რუკაზე წითელი ფერით დაშტრიხეთ კუნძულოვანი ქვეყნები, მწვანე ფერით – ნახევარკუნძულოვანი სახელმწიფოები, ხოლო ყვითელი ფერით – ის ქვეყნები, რომელთაც არა აქვს ზღვაზე გასასვლელი. თითოეულ ქვეყანას გაუკეთეთ შესაბამისი წარწერა: ქვეყნისა და მის დედაქალაქის სახელი. ბ) ჩამოთვალეთ რეგიონები, სადაც ჭარბობს სხვადასხვა გეოგრაფიული მდებარეობის მქონე ქვეყნები.
პრაქტიკული სამუშაო N 5 – მსოფლიო მეურნეობის ცენტრები
ა) მსოფლიოს კონტურულ რუკაზე სხვადასხვა ფერის დაშტრიხვით აღნიშნეთ მსოფლიოს მეურნეობის ძირითადი ცენტრები; ბ) დამოუკიდებლად შეარჩიეთ წრიული დიაგრამების მასშტაბი (წრის დაიამეტრი), რომლებიც თითოეული რეგიონის ხვედრით წილს ასახავს მსოფლიოს მშპ-ში; გ) ააგეთ წრიული დიაგრამები და განათავსეთ ისინი რუკაზე მსოფლიოს მეურნეობის შესაბამის ცენტრებში; დ) გაუკეთეთ წარწერები მსოფლიო მეურნეობის ცენტრებს და მიუწერეთ მათი წილი მსოფლიო მშპ-ში; ე) გამოიტანეთ დასკვნა მსოფლიო მეურნეობის ძირითადი ცენტრების განლაგების შესახებ.
პრაქტიკული სამუშაო N 6 – ბუნებრივი და შრომითი რესურსების პრობლემის შესწავლა დასავლეთ ევროპის ქვეყნების ინტეგრაციის პროცესში.
ა) ევროპის კონტურულ რუკაზე აღნიშნეთ ევროპის ძირითადი სასარგებლო წიაღისეულის მოპოვების ადგილები; ბ) რუკაზე პირობითი ნიშნებით აღნიშნეთ არამინერალური რესურსების – ტყის, თევზის, აგროკლიმატური, ჰიდროენერგეტიკული, გეოთერმული – განლაგების ძირითადი რეგიონები. გ) ფურცელზე ამოიწერეთ ევროპის ქვეყნები, რომლებიც ბუნებრივი რესურსებით შედარებით მდიდარი თუ ღარიბია; დ) ჩამოთვალეთ ძირითადი მიმწოდებლები და აღნიშნეთ ევროპის ქვეყნებისთვის შედარებით მისაღები გზა ნედლეულის ძირითადი სახეების – ნავთობი და გაზი, ნახშირი, შავი და ფერადი ლითონები – გადასატანად; ე) რუკაზე წითელი ფერის წარწერები გაუკეთეთ იმ ქვეყნებს, სადაც ჭარბობს ემიგრაცია, ხოლო ლურჯი ფერის – სადაც ჭარბობს იმიგრაცია; ვ) ისრებით აჩვენეთ მიგრანტების გადაადგილების ძირითადი მიმართულებები ევროპის ტერიტორიაზე; ზ) სხვადასხვა ფერით დაშტრიხეთ ჩრდილოეთ, დასავლეთ, სამხრეთ, აღმოსავლეთ და ცენტრალური ევროპის ტერიტორია; თ) მწვანე ფერით გაუსვით ხაზი ევროკავშირის ქვეყნებს; ი) იმსჯელეთ შრომის, რესურსების და კაპიტალის თავისუფალი გატანის დადებით და უარყოფით მხარეებზე ერთიანი ევროპის პირობებში.
პრაქტიკული სამუშაო N 7 – ევროპის ძირითადი სამრეწველო და სასოფლო-სამეურნეო რაიონების კარტოსქემის შედგენა.
ა) ევროპის კონტურულ რუკაზე გაუკეთეთ წარწერები მეზობელ რეგიონებს და კონტინენტის მოსაზღვრე ოკეანეებსადა ზღვებს; ბ) პირობითი ნიშნებით აღნიშნეთ ევროპის ქვეყნების მოპოვებითი მრეწველობის ძირითადი რაიონები; გ) პირობითი ნიშნებით აღნიშნეთ ევროპის ქვეყნების ძირითადი სამრეწველო რაიონები, ისე რომ ასახოთ მათი სამრეწველო სპეციალიზაცია; გაუკეთეთ წარწერები რაიონებს; დ) პირობითი ნიშნებით აღნიშნეთ ქვეყნები, სადაც ენერგეტიკის სტრუქტურაში ჭარბობს ჰეს-ები და აეს-ები; ე) სხვადასხვა ფერით შეაფერადეთ ქვეყნების ტერიტორიები სოფლის მეურნეობის ტიპების მიხედვით; ე) გამოიტანეთ დასკვნა ევროპის მრეწველობისა და სოფლის-მეურნეობის განვითარების შესახებ.
შესრულებული სამუშაოს ნიმუში
პირობითი ნიშნები
ა) აფრიკის კონტურულ რუკაზე აღნიშნეთ ჩრდილოეთ და ტროპიკული აფრიკის საზღვრები და გააკეთეთ წარწერები; ბ) ასევე გაუკეთეთ წარწერები აფრიკის მეზობელ რეგიონებს და კონტინენტის მოსაზღვრე ოკეანეებსა და ზღვებს; გ) პირობითი ნიშნებით აღნიშნეთ სასარგებლო წიაღისეულის – ნავთობის, ბუნებრივი აირის, ქვანახშირის, რკინის მადნის, ქრომიდების, მანგანუმის, ალუმინის, სპილენძის, კობალტის, პოლიმეტალების, კალის, უარნის, ოქროს, პლატინის, ფოსფორიტების, აზბესტის, გრაფიტის და ალმასების მოპოვების ადგილები; დ) პირობითი ნიშნებით აღნიშნეთ რეგიონები, რომლებიც ტყის, წყლის, ჰიდროენერგიის და რეკრეაციული რესურსებითაა მდიდარი. ე) სხვადასხვა მასშტაბის პირობითი ნიშნებით აღნიშნეთ რუკაზე დამამუშავებელი მრეწველობის ძირითადი რაიონები და ცენტრები, ისე რომ ასახული იყოს მათი სპეციალიზაცია და გაუკეთეთ წარწერები. ვ) სხვადასხვა ფერით შეაფერადეთ უმთავრესი საექსპორტო კულტურების – არაქისის, ზეთის პალმის, ციტრუსების, ყურძნის, ყავის, კაკაოს, ბამბის მოყვანის ძირითადი არეალები; ზ) პირობითი ნიშნებით აღნიშნეთ აფრიკის მეცხოველეობის ძირითადი რეგიონები; თ) გამოიტანეთ დასკვნა აფრიკის მომპოვებელი და დამამუშავებელი მრეწველობის და სოფლის მეურნეობის ძირითადი რაიონების განლაგებისა და სპეციალიზაციის შესახებ.პრაქტიკული სამუშაო N 8- აფრიკის ძირითადი სამრეწველო და სასოფლო-სამეურნეო რაიონების კარტოსქემის შედგენა.
ყურადღება: არ დაგავიწყდეთ პირობითი ნიშნების მითითება
შესრულებული სამუშაოს ნიმუში
