2005 წელს წიგნის მაღაზიაში თეა ლომაძის „ქარის მოტანილი ამბები“ აღმოვაჩინე: ყდიდან თმაგაჩეჩილი გოგონა და ბიჭუნა ეშმაკურად შემომცქეროდნენ, მათ უკან, ცაზე სახლის სახურავები თავდაყირა არეკლილიყო, წიგნი სამ ამბავს „ერთ პატარა სასწაულს,“ „ჩანო-ჩეასა“ და „ქარის მოტანილი ამბებს“ აერთიანებდა. თეა ლომაძის შესახებ მანამდე არაფერი გამეგო, არც ის ვიცოდი, ჩვენი თანამედროვე ავტორი რომ იყო. და აი, პირველივე წიგნის მერე მისი სახელი და გვარი ჩემთვის ისეთი ავტორიტეტული გახდა, ანოტაციებსაც აღარ ვკითხულობდი, მათ გარეშეც მჯეროდა მე და ჩემს შვილებს თავისი წიგნების გვერდებზე საუკეთესო ამბებს რომ შემოგვთავაზებდა. ასე შევიძინეთ და წავიკითხეთ „წერილი ბოთლში,“ „პალომა – უცნაური მეფის ასული.“ მოლოდინი არასდროს გამტყუნებია, ამიტომ თეასეული ამბები (თუ წერილები) დღემდე განსაკუთრებულად მიყვარს და მავსებს.
დარწმუნებული ვარ, თანამედროვე ქართული ლტერატურის გულშემატკივარი მკითხველი კარგად იცნობს ამ ავტორს. მათ კი ვისაც ჯერ არ გაუცვნია, „ჩანო-ჩეას“ დასაწყისს დავესესხები და ისე მივმართავ: „თუ შენ ასე თერთმეტი-თორმეტი წლის ხარ, მაშინ შეიძლება ამ ამბებმა დაგაინტერესოს.“ იმასაც დავამატებ, რომ ზაფხული მართლაც საუკეთესო დროა თეას წიგნებით თავშესაქცევად. უფროსებმა კი, პატარებისთვის მოსაყოლი თუ გამოგელევათ, თამამად გადაშალეთ „ქარის მოტანილი ამბები“ – ისეთი დახუნძლული სიუჟეტებია, ერთი ამბისგან ორ-სამ ზღაპარს გამოაცხობთ.
„ქარის მოტაილი ამბები“
თეა წერს ამბებს, რომლებიც ჩვენს ან მეზობელ ეზოში, კორპუსში, ბინაში მოხდა, ხდება ან მოხდება. ამბები მართალია ზღაპრული ელემენტებითაა შეზავებული, მაგრამ იმდენად ჩვეულებრივ, ყოფით ვითარებაშია გადმოცემული, სულაც არ გვიკვირს როდესაც ვანჩო სასწაულებრივად განიკურბნება, მწერალს ძველი სიყვარული დაუბრუნდება, თეა უცხო ენაზე ალაპარაკდება ან ისეთ საფულეს იპოვის, ყოველ გახსნაზე ხუთლარიანი რომ ხვდება და აშ. უცნაურ ფაქტებზე მნიშვნელოვანი ის გახლავთ, როგორ მოიხმარენ გმირები ჯადოსნურ ნივთებს, გამოიყენებენ იშვიათ შესაძლებლობებს, გამოხატავენ მადლიერებას და განაჩენს გამოუტანენ გარშემომყოფებსა თუ საკუთარ თავს. თეას, როგორც საბავშვო მწერლის დამსახურება სწორედ იმაშია, რომ ფანტასტიკურ გარემოებაშიც კი თავის მკითხველს რეალურ საფიქრალს უჩენს, მის ზნეობაზე ზრუნავს და საუკეთესო გამოსავალს სთავაზობს.
„ნუ მისცემ ბოროტებს უფლებას შენში შემოვიდეს და გაბატონდეს,“ „უნდა იკითხო ყველა ბიბლიოთეკის შენობაში გახსნილი სუპერმარკეტის ჯინაზე,“ – უამრავი მსგავსი ფრაზა აგეკვიატებათ და გამოგყვებათ კრებულიდან „ქარის მოტანილი ამბები“ რომ ჰქვია. გარდა ამისა ავტორი საკუთარ თავზე გვერდიდან დაკვირვების საშუალებასაც მოგცემთ და უნებლიედ აღმოაჩენთ როგორი ანატომიური პროცესია სინდისის ქენჯნა, დაფიქრდებით მარტოდმარტო დარჩენილებს რატომ გვრცხვენია ხოლმე საკუთარი თავის, რატომ არ ვაფასებთ ახლობელი ადამიანების ზრუნვასა და სითბოს, სანამ მათ არ მოვშორდებით.
საინტერესო ამბები დროის უმცირეს მონაკვეთში ხდება (იწერება): ერთ ქალბატონს სახლის გასაღები დარჩება, თავისი კორპუსის ეზოში მოუწევს ლოდინი, პატარა გოგონას გაიცნობს, რომელიც ავადმყოფობის შემდეგ პრველად გამოუშვეს გარეთ და სირბილი აკრძალული აქვს. სკამზე ტყუილად ხომ არ ისხდებიან და… საუკეთესო მოგონებები თავშესაქცევ ამბებად იქცევა; აღელვებული გმირის აჩქარებულ ნაბიჯებს თუ ავყვებით, თვალის დახამხამებაში თბილისიდან ერთ აზიურ, „დედისერთების სოფელში“ აღმოვჩნდებით; იმაშიც დავრწმუნდებით, რომ ცხრა მთისა და ცხრა ზღვის გადალახვას ერთი მარტივი და გაბედული მოქმედებითაც შევძლებთ, ვინაიდან ზღაპრული ადამიანები სწორედ ჩვენს მეზობლად ბინადრობენ.
როგორც დასაწყისში აღვნიშნე, „ქარის მოტანილი ამბები“ 2005 წელს გამოცემული კრებულია, თუმცა შესაძლოა კიდევ მიაგნოთ წიგნის მაღაზიებში ან ბიბლიოთეკებს მიაკითხეთ, თეა ლომაძის უდიდესი სურვილიც ხომ ეს გახლავთ – ისევ არსებობდეს უბნის ბიბლიოთეკები და იქ უმცროსი თაობა დადიოდეს. სწორედ ის პატარა და მყუდრო ბიბლიოთეკები, კატერინას (ბიბლიოთეკარი „ერთ პატარა სასწაულში“) მსაგვსი ქალბატონები რომ ბინადრობენ. დიახ, „ბინადრობენ,“ ვინაიდან ბავშვებს ვერ წარმოუდგენიათ ჰაეროვანი და რომანტიკული კატერინა „სხვა ქალებივით ხახვსა და ნორს თუ ჭრის ან ოთახებში მტვერს წმენდს.“ რატომ? იმის გამო რომ ჩვეულებრივი, ნაცრისფერი ადამიანებისგან განსხვავებით კატერინას სჯერა (და პატარა მკითხველსაც არწმუნებს), რომ წიგნებს ჯადოსნური ძალა აქვთ და „გულის კუნჭულში შეყუჟული გმირებით ავსებენ ადამიანებს.“
არ გაუშვათ ხელიდან შესაძლებლობა გაიცნოთ კატერინა, მისი პატარა და დიდი მეგობრები, ასევე თერთმეტი წლის თეა (იგივე ჩეა), თოთხმეტი წლის ჩანო და პატარა ჩაჩია (იგივე თათია), პუტკუ და გამხდარი ბებიები, მამა, რომელსაც სამჯერ თუ არ გაუმეორებ ერთსა და იმავეს, ვერაფერს გააგებინებ, საჩუქრებიანი ბიცოლა და მუდამშარვლიანი დეიდა, ბაბუა და შვილიშვილი ხილის ხეებს სახელები რომ დაარქვეს (ქლიავს უკარება, ვაშლს კეთილი, ალუბალს მეტიჩარა, ბროწეულს პრანჭია, დიდი გულაბს ბრძენი)… და დარწმუნდებით, რომ თეას წიგნები ნამდვილად “ჯადოსნურია ანუ ისეთი, ადამიანს კითხვას რომ აყვარებს.“
„წერილი ბოთლში“
თეა ლომაძეზე საუბრისას ერი წიგნით ნამდვილად ვერ შემოვიფარგლები. მითუმეტეს, რომ „წერილი ბოთლში“ არა მარტო შინაარსით, გარეგნობითაც ისეთია, კითხვის ხასიათზე დაგაყენებთ: ცალხაზიან რვეულს ჰგავს, რომელშიც ულამაზესი კალიგრაფიით ჩაუწერიათ ტექსტი, მინდვრებში თუ მათ მიღმა კი გაკრული ხელით ილუსტრაციები მიუხატავთ.
წიგნი იმ ქალაქზეა, რომელსაც „უცნაურობა სჭირს, მისი მოქალაქეები ორ სხვადასხვა ენაზე მოსაუბრეებად იყოფიან, ერთმანეთთან საკონტაქტოდ კი მესამე ენას იყენებენ, რომელსაც გაძლიერებულად ასწავლიან სკოლებში.“ წიგნის მთავარ გმირ გოგონებს უფროსებისგან განსხვავაებით მშვენივრად ესმით, დღეში ერთი სიტყვა რომ ესწავლათ, ახლა თვისუფლად ისაუბრებდნენ ერთმანეთის ენებზე. თუმცა, სანამ ამას უფროსებიც მიხვდებიან, „ცხოვრება მათემატიკის მშრალ კანონებს დაემორჩილება,“ გამყოფი ღობის სიმაღლე კი მუხანათურად გაიზრდება.
ავტორი გეოგრაფიულ სახელებს არ აკონკრეტებს, მაგრამ ძნელი მისახვედრი არ არის, რომ საუბარი ქართულ-აფხაზიურ კონფლიქტზეა. საინტერესო გახლავთ ისიც, რომ ამ კონფლიქტის დასაწყისი, მნიშვნელობა და შედეგები სწორედ ბავშვების თვალით არის დანახული და შეფასებული. „წერილი ბოთლში“ სავსეა მტკივნეული და აქტუალური შეკითხვებით, უფროსებს ბევრ რამეზე რომ დაგვაფიქრებს. ამ კითხვებს პუტკუ მარიამი „ზღაპრული კუნძულიდან“ გვიგზავნის. როგორ აღოჩნდება იქ მთავარი გმირი, ამას წიგნიდან შეიტყობთ, მხოლოდ იმას გაგიმხელთ, რომ იქიდან კარგად მოჩანს „უცნაური ქალაქი“ და „განსაკუთრებით კარგად ცურვას“ თუ ვისწავლით, იქნებ მეტადაც მივუახლოვდეთ.
