სანამ პატარა საწოლში წევს და მხიარულად ღუღუნებს, მშობელიც მშვიდად და ნეტარებით ოცნებობს, როდის გაივლის მისი შვილი… როდის დაიწყებს ლაპარაკს… გადის სულ ცოტა დრო და უკვე ბავშვის უსასრულო კითხვებისაგან (,,რა?“ ,,რატომ?“ ,,როგორ?“) თავის ტკივილს უჩივის.
ამ ეტაპზე მშობელი უკვე თანახმაა, ბავშვის აღზრდაში დაეხმაროს ან ჩაენაცვლოს ნებისმიერი, ოღონდაც მას თავისუფლება მიეცეს. ასეთ სიტუაციაში ,,დასახმარებლად“ ,,მოდიან“ მულტფილმები, ფილმები, დედიკოები სათამაშო მოედნებიდან, მეზობელი ქვედა სართულიდან და თვით რეკლამაც კი.
აღზრდაში კომპეტენტური ადამიანები კი სწორედ აქ ტეხენ გამაფრთხილებელ განგაშს: შეჩერდით, ახლა ყველაზე მთავარია, თავი ხელში აიყვანოთ. იმაზე, როგორ წარიმართება აღზრდის პროცესი, დამოკიდებულია თქვენი პირმშოს და შესაბამისად თქვენი შემდგომი ცხოვრება. ახლა არ შეიძლება აარიდო თავი აღზრდას და თვალი – პრობლემებს. ახლა მთავარია, ბავშვში არ ჩაკლა პიროვნება და მას ღირსეულ ადამიანად ჩამოყალიბების საშუალება მისცე.
გიფიქრიათ იმაზე, როგორი ადამიანი გსურთ იყოს თქვენი შვილი – დამჯერი თუ წარმატებული? ყოველთვის, როცა ბავშვის არასასურველი ქცევით გაღიზიანდებით, გაიხსენეთ ეს შეკითხვა.
თუ დაფიქრდებით, გაოცდებით, რადგან ყველაზე პატარაც კი ერკვევა საკუთარ საჭიროებებში: იცის – სცივა თუ სცხელა, შია თუ არა, კმაყოფილია თუ უკმაყოფილო. არ ღირს ბავშვებთან ჩხუბი ნაკლოვანებებისთვის – ისინი ხომ მხოლოდ თქვენს ქცევებს ბაძავენ. ამიტომ აჯობებს აკონტროლოთ საკუთარი ქცევა.
რაც შეიძლება ხშირად მიეცით საშუალება, თავად აირჩიოს – რა სურს მიირთვას, სად უფრო მოსწონს სეირნობა, ვისთან მეგობრობა სურს. თუ მას თავისი არჩევნის მიზეზების ახსნა სურს, გამონახეთ დრო მოსასმენად. შეიძლება ის თქვენთან საუბრით საკუთარ გადაწყვეტილებაში გარკვევასაც ცდილობს და ამ დროს ფრთხილი რჩევები სწორედ დროულია.
უარყოფითი გამოცდილება და შეცდომები ის გაკვეთილებია, რომლებზეც ბევრი რამ ისწავლა მთელმა კაცობრიობამ, მათ შორის – თქვენც. ამიტომ შვილსაც მიეცით ამ გზის გავლის საშუალება, ნუ წაართმევთ მას ამ შესაძლებლობას.
თუ თქვენ წინაშე დადგა არჩევანი: ბავშვის რთული სიტუაციისგან დაზღვევა თუ მოსალოდნელი შედეგით დაშინება, აირჩიეთ პირველი.
ზრუნვა და შეზღუდვა – აღზრდისას ეს ცნებები ხშირად ერთმანეთში ერევათ. თუ ბავშვს შეუძლია რაიმე დამოუკიდებლად გააკეთოს (ჩაიცვას ტანსაცმელი, დახატოს სურათი, შეიკრას თამასა…), არ შეუზღუდოთ მას ეს შესაძლებლობა. გამონაკლისია, როცა ის თავად გთხოვთ დახმარებას.
ნებისმიერი სწავლების საუკეთესო გზა ერთად კეთებაა.
როცა ბავშვი უგუნებოდაა (ტირის, უხასიათოდაა, ავადაა…), ამ დროს კი არ უნდა ვაიძულოთ სწავლა, არამედ გულში უნდა ჩავიკრათ, ვაკოცოთ, მოვეფეროთ – ეს არასდროს იქნება ზედმეტი ბავშვისთვის, სანამ ის პატარაა.
ძალა ან ძალაუფლება ყოველთვის არ ნიშნავს სიმართლეს.
იმისათვის, რომ ბავშვი აარიდოთ კომპიუტერს ან ტელევიზორს, შესთავაზეთ სპორტულ წრეზე სიარული. ოღონდაც ეს საქმე მისთვის სასურველი და საინტერესო უნდა იყოს.
თუ ძიძის, აღმზრდელის, მასწავლებლის, რეპეტიტორის არჩევანში მერყეობთ, უპირველესი კრიტერიუმი ბავშვებისადმი სიყვარული უნდა იყოს, თუმცა ეს ზედმეტ ფერებაში არ აგერიოთ.
რაც მეტ პატივს სცემ საკუთარ პირმშოს, მით მეტი შანსია, რომ ის ნამდვილად პატივსაცემ ადამიანად ჩამოყალიბდეს.
შეძელი, აღიარო საკუთარი შეცდომები ან წინდაუხედაობა რაიმე საკითხში, ნუ ითამაშებ უცოდველისა და შეუმცდარის როლს.
თუ ბავშვს შეეშალა და უფროსებისაგან საყვედური მიიღო (საბავშვო ბაღში, სკოლაში, სპორტში), ნუ გააღრმავებ ამ თემას. უმჯობესია, გაუღვივო საკუთარი თავისადმი რწმენა.
ნუ დაიზარებ, ასწავლო კითხვებით. დამოუკიდებლად მიგნებული პასუხი ბევრად ღირებულია და მყარად რჩება მეხსიერებაში, ვიდრე მზამზარეული.
ბავშვს ყურადღება და სითბო მხოლოდ ავადმყოფობის დროს კი არა, მუდამ სჭირდება. თუ მხოლოდ ავადმყოფობისას იღებს ამას, ის მიდრეკილი იქნება ყურადღების მოპოვებისკენ და თქვენ ავადმყოფობებს შორის მუშაობა მოგიწევთ…
ნუ მიიტან საკუთარ ინტერესებს ბავშვის სამსხვერპლოზე. გახსოვდეს, რომ თავადაც პიროვნება ხარ და შენი მოთხოვნები გაქვს. უნარი – დაიცვა საკუთარი ინტერესები და იზრუნო საკუთარ თავზე – საუკეთესო მაგალითია მიბაძვისათვის.
ნუ აიძულებ ბავშვს შენი აუხდენელი ოცნებების ასრულებას. სჯობს მათზე თავადვე იზრუნო.
თუ რაიმე შეცდომა დაუშვი, უბრალოდ მოიბოდიშე. ნუ აქცევ საკუთარ საქციელს მორალის სეანსებად.
სიფრთხილეა საჭირო ფულთან დაკავშირებულ საკითხებში. ბევრი ფსიქოლოგის აზრით, ფულის ჩუქებას სჯობს, ვასწავლოთ მისი გამომუშავება, ლამის ,,საფენების“ ასაკიდან. გაიტანა ნაგავი, მოამზადა გაკვეთილები, მიიღო კარგი შეფასება… ასე ბავშვი საკუთარ „ანაზღაურებას“ იღებს და თან მის დამოუკიდებლად განკარგვას სწავლობს.
თუ რაიმეს გამო სასჯელს შეჰპირდით, დასაჯეთ. სასჯელის შეცვლაც მოტყუებას ნიშნავს.
და ისევ: ვისაც პირველი რჩევა სულ ახსოვს, შეუძლია ბავშვი სხვა რისკებისგან დაიცვას.
