დისკუსია ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული მეთოდია, რომელსაც გვთავაზობენ მეთოდისტები მოსწავლეებისთვის მსჯელობის, კრიტიკული აზროვნებისა და პრობლემის გადაწყვეტის უნარის განსავითარებლად. ის ავარჯიშებს მოსწავლეებს აზრების ზეპირად, მწყობრად გამოხატვასა და დასკვნების გამოტანაში. მასწავლებლების უმეტესობას მიაჩნია, რომ დისკუსია მათი გაკვეთილის განუყოფელი ნაწილია, თუმცა ხშირად ამ მეთოდის გამოყენებად მიიჩნევენ კითხვა-პასუხის რეჟიმში ჩატარებულ გაკვეთილს ან მოსწავლის მიერ რამდენიმე არგუმენტის მოყვანას. უცხოური ენის გაკვეთილზე დისკუსიას უფრო ხშირად საშუალო საფეხურზე იყენებენ, თუმცა მისი ელემენტები გვხვდება დაწყებით და საბაზო საფეხურებზეც. ესგ-ის უცხოური ენის სტანდარტის სამივე საფეხურზე გათვალისწინებულია სამეტყველო, კერძოდ, ლაპარაკის უნარზე მუშაობა. თუ ადრე უცხოური ენის სწავლებისას მთავარი აქცენტი დაისმოდა ცოდნის გადაცემაზე, დღევანდელი მიდგომით, ყურადღება წინარე ცოდნის პრაქტიკაში გამოყენებაზეა გამახვილებული. ამ პროცესში არსებითი მნიშვნელობა ენიჭება სასწავლო გარემოს, მიზნების მოქნილობას, პიროვნული ასპექტებისა და მოსწავლის ინდივიდუალური საჭიროებების გათვალისწინებას და სხვ. პრობლემაზე ორიენტირებული სწავლების მეთოდების გამოყენებით უცხოური ენის სწავლების პროცესი შეიძლება უფრო ეფექტიანი გავხადოთ. დისკუსია როგორც პრობლემაზე ორიენტირებული სწავლების მეთოდი სულ უფრო ხშირად გამოიყენება უცხოური ენის გაკვეთილზე, რადგან ეს კარგი საშუალებაა ენობრივი ცოდნისა და უნარების პრაქტიკაში გამოყენებისთვის, რაც ამავე დროს ახალი იდეების გენერირებასაც უწყობს ხელს.
ძალიან მნიშვნელოვანია სადისკუსიო თემის შერჩევა. სასურველია, თემა მოსწავლეთა ასაკისთვის საინტერესო იყოს. მასწავლებლები დისკუსიის დაგეგმვისას ხშირად სოციალურ თემებზე არსებულ ტექსტებს მიმართავენ. წარმოგიდგენთ ასეთი გაკვეთილისთვის შერჩეულ ერთი ტექსტის ნიმუშს (საშუალო საფეხურისთვის), რომელსაც ახლავს შესაბამისი დავალებები და კითხვები.
გაკვეთილის ნიმუში კომენტარებით:
მასწავლებელი უხსნის მოსწავლეებს, რომ ტექსტი, რომელსაც გაარჩევენ, დაყოფილია 4 ნაწილად. თითოეული ნაწილი მისი წაკითხვის შემდეგ გახდება დისკუსიის ერთ–ერთი თემა.
შესაბამისად, მასწავლებელი კლასს ყოფს 4 ჯგუფად. თითოეულს ურიგებს ტექსტის პირველ ნაწილს. ჯგუფები კითხულობენ დამოუკიდებლად.
რეკომენდაცია: დისკუსიისთვის სასურველია მცირე ჯგუფების შედგენა, რათა ყველას, აქტიურ მსმენელს და სიტყვით გამომსვლელს, ჰქონდეს აზრის გამოთქმის შესაძლებლობა. გარდა ამისა, პატარა ჯგუფები უფრო მეტად იძლევა პასიური და გაუბედავი მოსწავლეების გააქტიურების საშუალებას. ასეთი მოსწავლეები დიდი ჯგუფების შემთხვევაში განხილვაში, სავარაუდოდ, არ მიიღებენ მონაწილეობას.
რაც შეეხება ტექსტის კითხვას (გაგება-გააზრებას) – მასწავლებელმა კლასის შესაძლებლობიდან გამომდინარე უნდა ამოკრიფოს ე.წ. უცნობი და რთული სიტყვები. შესაძლებელია ტექსტის წაკითხვამდე მოხდეს წინარე ცოდნის გააქტიურება და სიტყვების გახსენება ან შედარებით რთული ლექსიკის ახსნა. არ არის აუცილებელი, ტექსტში მოსწავლემ ყველა სიტყვის მნიშვნელობა იცოდეს. რეკომენდებულია, მან ტექსტის შინაარსი კონტექსტიდან გამომდინარე ამოიცნოს. ახალი ლექსიკის ამოცნობისას შესაძლებელია სქოლიოს ან მარკირების მეთოდის გამოყენება.
დასარიგებელი ტექსტი N1.
Больше часа прошло после сигнала тревоги на круизном корабле “Королева Мадди”. Поэтому пассажиры смогли организоваться перед выходом в спасательные шлюпки. Сильный шторм привел к столкновению корабля с нефтяным танкером, совершавшим плавание.
Позже несколько спасательных шлюпок причалили к небольшому скалистому острову. Это был овальный, длиной с полтора километра полупустынный и наполовину покрытый лесом участок суши. В поле зрения не было других островов. Этот солнечный остров был безлюдным. Лишь одна семья Ричалоне жила на шикарной вилле на вершине горы и владела этим островом.
Много лет назад эта семья обустроилась на острове и почти не поддерживала контактов с окружающим миром. Она наладила ежемесячную доставку свежих продуктов, нефти и всех видов необходимых товаров. Все было хорошо организовано: семья вырабатывала собственное электричество, имела возможность покупать достаточно еды и напитков, все, что было нужно для комфорта и удовлетворения потребностей. В прошлом хозяин был успешным бизнесменом. После конфликта с властью относительно налогов надежды на лучшее развеялись, и он решил избегать всех контактов с внешним миром.
Хозяин виллы увидел шлюпки, которые приплыли на его красивый остров, и увидел людей, высадившихся из них.
Первый вопрос. Учащиеся должны определить, по их мнению, должен ли хозяин острова разрешить людям остаться на острове.
რეკომენდაცია:
მასწავლებელი კითხულობს ქვემოთ ჩამოთვლილ მტკიცებულებებს, საიდანაც მოსწავლეებმა უნდა აირჩიონ ერთი, რომელსაც ეთანხმებიან და ახსნან, რატომ აირჩიეს ეს გზა.
მოსწავლეები მსჯელობენ ჯერ წყვილებში და შემდეგ ჯგუფში. იწერენ თავის მოსაზრებებს. შესაძლებელია, მსჯელობა ქართულად ხდებოდეს, თუმცა საკუთარი ვერსია რუსულად უნდა წარადგინონ.
- Хозяин может отказать людям в приюте на его острове.
Б. Хозяин может разрешить людям остаться на острове до тех пор, пока сможет предоставлять им необходимые еду и воду.
- B. Хозяин может отказать всем тем, кто не способен заплатить (деньгами, драгоценными камнями или работой) на его острове.
Г. Хозяин должен разрешить людям оставаться на его острове столько, сколько будет необходимо. Люди несут моральную ответственность и должны уважать личную территорию хозяина.
Д. Хозяин должен разрешить людям безусловный доступ на остров и принять их как совладельцев.
უკუკავშირი: მასწავლებელს შეუძლია, კითხვების მეშვერობით გაარკვიოს, ვინ აირჩია, მაგალითად, А პასუხი და არგუმენტით დაასაბუთოს თავისი ვერსია. ასე შესაძლებელია გადამოწმდეს ყველა წინადადება.
მასწავლებელი არიგებს ტექსტის მეორე ნაწილს.
დასარიგებელი ტექსტი N2.
Хозяин острова разрешил людям остаться на некоторое время. Он попросил их заплатить за отдельные услуги и еду со своих резервов. Однако отметил, что, пока они не съедят запасы со своего корабля, он им ничего не продаст. Всего на остров высадилось 13 человек. Это были: Виктор, его беременная жена Жозефа и их двое детей (3 и 7 лет); Абрамович, владелец ювелирного магазина 64 лет. Он был самим старшим членом группы и не имел ни друзей, ни родственников. С собой он вез коллекцию золотых изделей с бриллиантами и драгоценными камнями. Джон, Кейт, Лео и Альфред – четверо друзей, молодые, здоровые и очень способные люди. Они уже жили вместе в отдельном домике и были готовы отремонтировать домик сами. Мария, юрист, которая работает на полставки в университете и может передвигаться только очень медленно, поскольку у нее проблемы с ногой (последствия аварии). Марию сопровождал Макс, ее ассистент из университета. Они путешествовали с целью прочитать лекции на конференции в Соединенных Штатах и обсудить публикацию своей книги с издателем. Оба специалисты по криминальному праву. И, наконец, Марко, боцман, и его подруга Вики, они являлись членами корабельной команды и в последний момент взяли с собой столько товара с корабельного склада, сколько смогли: банки с консервами, бисквиты, масло и некоторую посуду. Все эти люди имели при себе деньги, однако у Марко было с собой большое количество вещей, которые он собрал, когда жил на квартире в последнем порту.
На острове была небольшая старая хижинка на склоне горы возле моря. В ней – лишь одна комната, где могли разместиться только двое или трое людей”.
მოსწავლეებმა უნდა გადაწყვიტონ, ვინ უნდა დასახლდეს ქოხში.
რეკომენდაცია:
მასწავლებელი კითხულობს ქვემოთ ჩამოთვლილ მტკიცებულებებს, საიდანაც მოსწავლეებმა უნდა აირჩიონ ერთი, რომელსაც ეთანხმებიან და ახსნან, რატომ აირჩიეს ეს გზა.
მოსწავლეები მსჯელობენ ჯერ წყვილებში და შემდეგ ჯგუფში. იწერენ თავის მოსაზრებებს და შემდეგ წარადგენენ. შეიძლება, განიხილონ სხვა ვერსიებიც.
- A. Беременная женщина с детьми.
Б. Четверо молодых людей (друзей), ведь они могут отремонтировать домик и поддерживать его в надлежащем состоянии.
- B. Продавец ювелирных изделий, который согласен платить за домик (и который разрешил другим купить немного еды).
Г. Боцман и его подруга с условием, что они поделятся своей едой с остальными людьми.
Д. Юрист, который может действовать как медиатор и уладить конфликты между людьми.
Далее учитель раздает следующую часть истории.
მასწავლებელი არიგებს ტექსტის მესამე ნაწილს.
დასარიგებელი ტექსტი N3.
Люди с корабля также решили, что нужно делать с запасами еды боцмана и какими из них он должен поделиться с людьми. Действительно, такое распределение значительно уменьшает шансы боцмана и его подруги на выживание.
Главный вопрос. Кто должен получить еду из запасов боцмана?
რეკომენდაცია:
მასწავლებელი კითხულობს ქვემოთ ჩამოთვლილ მტკიცებულებებს, საიდანაც მოსწავლეებმა უნდა აირჩიონ ერთი, რომელსაც ეთანხმებიან და ახსნან (მოიყვანონ 2-3 არგუმენტი), რატომ აირჩიეს ეს გზა.
- A. Боцману нужно разрешить оставить запасы еды для себя и своей подруги.
Б. Еда должна быть разделена поровну между всеми людьми с корабля.
В. Еда может быть продана тому, кто даст наивысшую цену (либо за деньги, товары и услуги).
მასწავლებელი არიგებს ტექსტის მეოთხე ნაწილს.
დასარიგებელი ტექსტი N4
Люди решили, что еда должна быть распределена без какой-либо оплаты. Они заставили Марко принести свою провизию, отметив его моральные обязательства. Определили, что примерно через неделю у группы не останется никаких запасов и им нужно будет попробовать получить еду у хозяина виллы.
წყვილებში მოსწავლეებმა ქვემოთ ჩამოთვლილი ვარიანტებიდან უნდა გადაწყვიტონ, ვის გაგზავნიან მოსალაპარაკებლად.
А. Каждый человек должен индивидуально обсудить условия продажи продуктов хозяином (за деньги, драгоценности или услуги). В данном случае семья с детьми и юрист с ассистентом будут иметь проблемы.
Б. Все доступные ресурсы (драгоценности, деньги) должны быть распределены между всеми людьми, независимо от их настоящего владельца. Также должна быть распределена поровну и еда. Кроме этого, дополнительно можно приносить еду, заработанную личным трудом у хозяина.
В. Данный вариант такой же, как и вариант Б, однако каждый из членов группы, выходя из личных возможностей, должен работать, чтобы заработать дополнительную еду и распределить ее между членами группы.
Г. Продавец драгоценностей может продать хозяину те драгоценности, которые хозяин готов купить, и помочь другим получить необходимое питание.
ჯგუფების ვერსიების მოსმენის შემდეგ მასწავლებელი იწყებს დისკუსიას, რათა ეს ისტორია რეალობას მიუახლოოს. დისკუსიის ჩატარებამდე მოსწავლეებმა უნდა გაიხსენონ წესები. კერძოდ, მნიშვნელოვანია, იმის ცოდნა, რომ
- არსებობს დაუსაბუთებელი და დასაბუთებული მოსაზრება;
- არსებობს განსხვავებული მოსაზრებები, საკუთარი თვალსაზრისის დაცვასთან ერთად სხვების თვალსაზრისსაც უნდა სცენ პატივი;
- აკრიტიკებენ აზრებს და არა ადამიანებს.
- დასვან შეკითხვები;
- პერიფრაზირების, კითხვის დასმის გზით დააზუსტონ გამოთქმული თვალსაზრისი (მაგალითად, „თუ სწორად გავიგე, შენ ამბობ, რომ…“);
- იკამათონ კონსტრუქციულად;
- შეაჯამონ დისკუსიისას გამოთქმული აზრი;
- გადაამოწმონ ვარიანტები.
მასწავლებლის გასაკონტროლებელია შემდეგი: დისკუსიის მიზნები და წარმართვის წესები წინასწარ უნდა იყოს ცნობილი; დისკუსიის მთავარი მიზანია, ხელი შეუწყოს ჯგუფს განსახილველი საკითხის შესახებ ცოდნის გამომჟღავნებასა და პრობლემის გადაწყვეტისთვის ამ ცოდნის გამოყენებაში; დისკუსია პასუხების განუსაზღვრელ რაოდენობას წარმოშობს და არ მოითხოვს ერთადერთ დასკვნას;
დისკუსიის დროს მასწავლებელი მხოლოდ აკონტროლებს მონაწილეთა მიერ დისკუსიის წესების დაცვას და ინიშნავს მათ პასუხებს, რომ მოსწავლეები შეაფასოს. არ არის მიზანშეწონილი, დისკუსიაში მან აშკარად გამოხატოს საკუთარი პოზიცია. მან უნდა შეაფასოს არგუმენტები და არა პოზიციის სისწორე. სასურველია გამოვიყენოთ ჯგუფის შეფასების რუბრიკა ან ჩეკლისტი, რომელიც შეიძლება შეავსოს ჯგუფის ერთმა წევრმა, რომელიც საერთო პოზიციის გამომხატველი იქნება, ან ჯგუფის თითოეულმა წევრმა.
Наблюдаете ли вы подобные ситуации в нашем обществе?
- A. … у ваших соседей или семье?
Б. … в вашей стране?
В. … на мировом уровне?
Почему?
დისკუსიის ბოლოს ხდება საკითხის შეჯამება. მასწავლებელს შეუძლია დაამატოს აქტივობები მიზნის მისაღწევად. სასურველია, გაკვეთილის ბოლოს მოხდეს კითხვარის შევსება ან ჯგუფში განხილვა. ეს დამოკიდებულის კლასის შესაძლებლობებზე. მათ უნდა განიხილონ შემდეგი საკითხები: Что уже обсуждалось ими в группах? Чему они научились? О чем они узна
