ხუთშაბათი, მარტი 28, 2024
28 მარტი, ხუთშაბათი, 2024

დისგრაფია – წერის უნარის დარღვევა

დისგრაფია სწავლის უნარის სპეციფიკური დარღვევაა, რომელიც ვლინდება წერითი უნარ-ჩვევების – კალიგრაფიის, მართლწერის, აზრის წერილობით გადმოცემის სირთულეებით. მეცნიერები დანამდვილებით ვერ ამბობენ, რა იწვევს მას. ზრდასრულებში დისგრაფია უმთავრესად თავის ტრავმით არის განპირობებული, ბავშვებში კი სწავლის უნარის ისეთ დარღვევებთან ერთად გვხვდება, როგორებიცაა ყურადღების დეფიციტისა და ჰიპერაქტიურობის სინდრომი და დისლექსია (კითხვის უნარის დარღვევა).

წერა ფსიქიკური პროცესია, რომელიც მოითხოვს რამდენიმე უნარის კოორდინირებულ გამოყენებას, მაგალითად, თვალისა და ხელის შეთანხმებულ მოქმედებას, მხრების, ხელებისა და თითების კონტროლს. მხოლოდ ცუდი ხელწერის ქონა არ ნიშნავს იმას, რომ ადამიანს დისგრაფია აქვს. მოსწავლეს შესაძლოა საკმარისი მოტორული უნარი ჰქონდეს ასოების დასაწერად, მაგრამ არ შეეძლოს ბგერების აღქმა, მათი სიტყვებად ქცევა და საკუთარი ნააზრევისა ფურცელზე გადმოტანა. ქვემოთ ჩამოთვლილი ნიშნები დისგრაფიაზე მიუთითებს. ამ შემთხვევაში, სასურველია, ბავშვმა მშობლების და მასწავლებლების მხრიდან დამატებითი დახმარება მიიღოს:

* კალმის ჭერის დაძაბული მანერა, დაჭიმული სხეული;

* ასოების გრაფიკული გამოსახულების დამახსოვრებისა და მათი სწორად მოხაზვის შეუძლებლობა;

* სარკისებრი ასოების (წ-შ, ხ-ძ) სწორად ჩაწერის შეუძლებლობა;

* გაურკვეველი ხელწერა;

* ისეთი დავალებებისთვის თავის არიდება, რომლებიც მოითხოვს წერას ან ხატვას;

* წერის დროს მალე დაღლა;

* წერის დროს სიტყვების ხმამაღლა წარმოთქმა;

* დაუმთავრებელი ან გამოტოვებული სიტყვები წინადადებაში;

* საკუთარი ნააზრევის ფურცელზე გადატანის შეუძლებლობა;

* სირთულეები სინტაქსისა და მორფოლოგიის გაგებისას;

* აქტივობათა მიმდევრობის ახსნის შეუძლებლობა;

* ღონისძიებების, ხალხის და საგნების აღწერის შეუძლებლობა;

* აზრების ორგანიზებისა და ფურცელზე გადმოტანის შეუძლებლობა;

* დიდი სხვაობა დაწერილსა და სიტყვიერად გადმოცემულის გაგებას შორის;

* აბზაცის შექმნის შეუძლებლობა;

* უსუფთაო წერითი სამუშაო.

ამ სირთულეების შემჩნევის შემდეგ საჭიროა, სავარჯიშოებით დავეხმაროთ ბავშვებს წერის უნარის გავარჯიშებაში მათი ასაკის გათვალისწინებით. გავუსწოროთ ფურცელი, შევურჩიოთ ჯდომის სწორი პოზა (ზურგი უნდა ეკავოს სწორად, მხრები – თავისუფლად) და ვასწავლოთ კალმის მოხერხებულად დაჭერა.

იმისათვის, რომ მოსწავლემ მოსმენილი წინადადება ჩაიწეროს, მისი შინაარსის გაგებასთან ერთად საჭიროა, გამოყოს მისი შემადგენელი სიტყვები და თავად სიტყვებიც ბგერებად დაყოს. სწორედ ამისთვის სჭირდება მას ასოების სწავლა – მათგან უნდა ააწყოს სიტყვები და საბოლოოდ წინადადებით გამოხატოს საკუთარი ნააზრევი. დისგრაფიის მქონე ბავშვებს სწორედ ეს დაკავშირებული უჭირთ და უფროსების დახმარება სჭირდებათ.

სავარჯიშოები ფონემატური ანალიზის უნარის განსავითარებლად:

  • უთხარით მოსწავლეს წინადადება. სთხოვეთ, შემოჰკრას ტაში იმდენჯერ, რამდენი სიტყვაც არის წინადადებაში.
  • უთხარით მოსწავლეს სიტყვა. სთხოვეთ, შემოჰკრას ტაში იმდენჯერ, რამდენი მარცვალიც არის წინადადებაში.
  • უთხარით მოსწავლეს სიტყვა. სთხოვეთ, გამოყოს პირველი და უკანასკნელი ბგერები.
  • უთხარით მოსწავლეს სიტყვა. შემდეგ დაუსახელეთ ასოები და ჰკითხეთ, არის თუ არა ისინი მოსმენილ წინადადებაში.
  • წინ დაუდეთ ბარათი რომელიმე ასოს გამოსახულებით და სთხოვეთ, გაიხსენოს ამ ასოზე დაწყებული სიტყვები.
  • მოძრავი ანბანის ასოებით ააწყობინეთ ჩაფიქრებული სიტყვა ან სიუჟეტური სურათის დალაგება შესთავაზეთ.

წერის უნარის განვითარებისთვის მნიშვნელოვანია წერის წინმსწრები უნარების განვითარება. ასე რომ, წერის სწავლა ბაღში ან სკოლაში არ იწყება. ჩვილ ასაკში ხოხვა ხელს უწყობს ახლო მანძილზე მხედველობის ჩამოყალიბებას, რაც წერისთვის აუცილებელია. ნატიფი მოტორიკის დასახვეწად საჭიროა, ბავშვს მცირე ასაკიდანვე მივცეთ საწერი საშუალებები და წავახალისოთ ხატვა თითებით, მსხვილი ცარცით, ფანქრებით, პასტელით. სასარგებლოა ძერწვა, ქვიშითა და კუბებით თამაში, მოზაიკის, ფაზლის, კონსტრუქტორის აწყობა. ასოების სწავლებისას შეიძლება გამოვძერწოთ ისინი, ავაწყოთ მოზაიკისგან ან ქვიშაში ხელით ვწეროთ.

არ გაუბრაზდეთ ბავშვს უსუფთაოდ შესრულებული დავალებისთვის, შეუქეთ მონდომება და ძალისხმევა, რათა ეს თვისებები განუმტკიცოთ. თუ ასე უფრო უადვილდებათ, მიეცით დახაზული თაბახის ფურცელი ჩვეულებრივი რვეულის ნაცვლად. ნება დართეთ, გამოიყენონ ის საწერი საშუალება, რომლითაც უფრო კომფორტულად წერენ.

მასწავლებელს შეუძლია, წერის უნარის დარღვევის მქონე მოსწავლეს წერითი დავალების შესასრულებლად შესთავაზოს ალტერნატიული გზა, მისცეს ცოდნის მისთვის ხელმისაწვდომი ფორმით, მაგალითად, ზეპირად ან ნაბეჭდი ტექსტით გამოხატვის საშუალება. ეფექტიანია მოთხოვნების შეცვლაс, მაგალითადб კითხვებზე პასუხის ნაცვლად ტესტის შეთავაზება.

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი