ეს არის გამოძახილი საბავშვო ლიტერატურაზე შექმნილი, სტატიისა ჟურნალში (https://mastsavlebeli.ge/?p=4641 )
საბავშვო ლექსზე ისე ვერ იფიქრებ ადამიანი, მანამდე, ზოგადად, საბავშვო ლიტერატურაზე თუ არ გიფიქრია. მეც, პირველ რიგში, ამ უკანასკნელით დავიწყებ.
საბავშვო ლიტერატურაზე საუბარი, მისი საჭიროების ანალიზი, პროფესიულ წრეებში სჯა-ბაასი რა სიხშირითა და ხარისხით ხდება, ამას ჩემ მიერ ერთგვარ ეპიგრაფად წამძღვარებული ბლოგის მოწონების, გაზიარებისა და კომენტარის რაოდენობაც ააშკარავებს – 0. ჩემთვის ძალიან მნიშვნელოვან თემატიკას, რომელიც განსაკუთრებული ყურადღების საგნად მიმაჩნია თანამედროვე ქართული ლიტერატურული პროცესის გათვალისწინებით, ფაქტობრივად, განმსჯელ-შემფასებელი არ ჰყავს. და თუ ჰყავს, ისიც ალაგ-ალაგ და მეჩხერად. პრობლემა არახალია, საბავშვო ლიტერატურა თითქმის ნახევარი საუკუნის განმავლობაში ე.წ. დიდი / სადიდო, კლასიკური ლიტერატურის დამატებად მოიაზრებოდა. ამ დამოკიდებულების პირველ გამონაკლისებად არჩილ სულაკაური და მაყვალა მრევლიშვილი გვევლინებიან, რომელთა შემოქმედებასაც ვერ აუარა გვერდი საბჭოთა ლიტერატურულმა კრიტიკამ და შედეგად 1971 და 1973 წელს ავტორები შოთა რუსთაველის სახელობის სახელმწიფო პრემიის ლაურეატები გახდნენ. მას შემდეგ ესტაფეტა 60-იანელ საბავშვო ავტორთა თაობამ გადაიბარა ღირსეულად შეცვალა ძველი თაობა (მარიჯანი, ლიდია მეგრელიძე, გიორგი კაჭახიძე, გიორგი ქუჩიშვილი და სხვა) და დატოვა სერიოზული მემკვიდრეობა – საინტერესო მხატვრული სახეები, პერსონაჟთა ტიპები, საფუძვლიანად დამუშავებული თემები. თუ საბავშვო პოეზიას შევეხებით, მათს სასახელოდ უნდა ითქვას, რომ აბსოლუტურად ახალ სიმაღლეზე აიყვანეს საბავშვო ლექსი, რომლის განვითარების ხაზი ასე წარმომიდგენია: იაკობი, აკაკი – შიო მღვიმელი – მაყვალა მრევლიშვილი. მე-19 საუკუნეში სწორედ იაკობ გოგებაშვილის მიერ დაისვა პირველად საკითხი საბავშვო ლიტერატურის საგანგებოდ შექმნისა, სწორედ მან დარაზმა თავისი თანამედროვე ავტორები საბავშვო ლექსების საწერად. შიო მღვიმელის(ქუჩუკაშვილი) როლი იმ მხრივ არის განუზომელი, რომ იგი პირველი ავტორია, რომელმაც მხოლოდ საბავშვო ლიტერატურის, საბავშვო ლექსების შექმნა დაისახა მიზნად და წარმატებითაც გაართვა თავი. რაც შეეხება მაყვალა მრევლიშვილს, 60-იანელთა თაობის ყველა საბავშვო ავტორი მის მემკვიდრედ უნდა მივიჩნიოთ და თამამად შეიძლება დავასახელოთ პირველ საბავშვო პოეტ კლასიკოსად. მის შემოქმედებაში პირველად იშლება თემატური მრავალფეროვნება, იგია უცხოური საბავშვო ლექსების პირველი მთარგმნელი ქართულ ენაზე. მაყვალა მრევლიშვილის დამსახურებად უნდა ჩაითვალოს ისიც, რომ მან მოახერხა ხარკის გარეშე ემსახურა ბავშვებისათვის და არ შეესაღებინა საბჭოთა ყალბი სულისკვეთებით გაჟღენთილი ლექსები.
გავიდა წლები, 60-იანელთა თაობის შემოქმედებაც უკვე საბავშვო პოეზიის კლასიკად იქცა. რა მდგომარეობა გვაქვს ახლა ? რა თქმა უნდა, საბავშვო ლექსები იწერება, ავტორებს უწყობენ შეხვედრებს საბავშვო ბაღებსა თუ სკოლებში, სხვადასხვა ფორუმსა და ვებგვერდზე უხვად შევხვდებით ძველი და თანამედროვე ავტორების ლექსებს, ასევე, – საბავშვო ლექსებს დედაზე, სამშობლოზე, გაზაფხულზე, მეგობრობაზე და ვინ მოთვლის კიდევ რაზე. თუმცა, ვცადოთ და საძიებელ ველში ჩავწეროთ ქართული საბავშვო ლექსი, საბავშვო ლექსი, საბავშვო პოეზია, ან ამ შინაარსის ნებისმიერი კომბინაცია და ინტერპრეტაცია. წამლად რომ გვინდოდეს, ვერც კრიტიკულ წერილს, ვერც სტატიას, ვერც რეცენზიას და ვერც ბევრ სხვას ვერ მივაგნებთ. თუ მაინცდამაინც, შეიძლება გადავაწყდეთ გრიგოლ აბაშიძის ოდინდელ სტატიას საბავშვო ლიტერატურაზე https://litklubi.ge/biblioteka/view-nawarmoebi.php?id=15510 . სხვადასხვა ფორუმზე ვიწრო წრეში კომენტარებად წარმოდგენილი შეფასებები ვერ შველის საქმეს, ვერც პოეტებთან შეხვედრებზე ტაშის გრიალი და სხაპასხუპით წარმოთქმული ლექსები ვერაა დიდი ბედენა. ქართული საბავშვო ლექსით და, ზოგადად, ლიტერატურით არავინ ინტერესდება, არავინ წერს, არავინ იწონებს ან იწუნებს, არავინ მსჯელობს. არადა, ეპოქა იცვლება, დრო იცვლება, სოციუმი იცვლება და საბავშვო ლექსებიც აუცილებლად შეიცვლება. ფუტკრისა და დათუნიას, კურდღლისა და კომბოსტო-სტაფილოს, ციყვისა და თხილ-კაკლის თემატიკა, საკმაოდ მდიდარი ქართული საბავშვო პოეზიის პირობებში, უკვე მრავლად დასურათხატდა. სხვა სახეები, ახალი თემები, ახალი მხატვრული ტიპები უნდა იქმნებოდეს ახალი თაობისთვის. ნუთუ არავის აინტერესებს, არავის ანაღვლებს ნახოს, როგორ შეიცვალა თანამედროვე საბავშვო ლექსი ან შეიცვალა კი?! თუნდაც იმის გარკვევა მაინცაა საჭირო, წერენ ახლანდელი საბავშვო პოეტები „ისევე, როგორც დიდებისათვის, ოღონდ უკეთ“ თუ არა?
სამწუხაროდ, ეს შეკითხვები დღესდღეობით რიტორიკულია, ვისურვოთ უკეთესი ხვალინდელი დღე.
