სამშაბათი, მარტი 19, 2024
19 მარტი, სამშაბათი, 2024

ინტერაქტიური მარტივი თვალსაჩინოების  და  კვლევითი აქტივობების  გამოყენება  სწავლებაში

საბუნებისმეტყველო დისციპლინების სწავლების მიზანია, აზიაროს მოსწავლე საბუნებისმეტყველო მეცნიერების საფუძვლებს და განუვითაროს კვლევის უნარ-ჩვევები, რაც მას საშუალებას მისცემს, შეიცნოს და გაითავისოს სამყარო, ჩაერთოს საზოგადოებრივი საქმიანობის სხვადასხვა სფეროში, იგრძნოს პასუხისმგებლობა საკუთარი თავის, საზოგადოებისა და გარემოს წანაშე.

 

კლასიდან კლასში გადასვლისას მოსწავლის ასაკობრივი თავისებურებების გთვალისწინებით მათი ინტერესები იცვლება, რაც გარკვეულ პირობებთან არის დაკავშირებული.

რა არის ის პირობები, რომლებსაც ამ ასაკში სწავლისადმი სტაბილური დამოკიდებულების ჩამოყალიბება შეუძლია?

1) ახალი და უკვე ნაცნობი ინფორმაციის სწორი შეთანხმება არის მთავარი პირობა ბავშვებში შემეცნებითი ინტერესების გასაჩენად. ის, რაც სრულიად უცნობია ბავშვებისათვის (ანუ არავითარი წინა ცოდნა არ აქვს ამის შესახებ), არ იწვევს მათში ინტერესს, მაგალითად, ბუნების მოვლენები, სიტყვის შემადგენლობა, რიცხვები (განსაკუთრებით, პირველ ეტაპზე); ასევე არ არის მათთვის საინტერესო ის, რაც კარგადაა ნაცნობი. მასწავლებელმა უნდა მოახერხოს და უკვე ნაცნობში ჩადოს ახალი შინაარსი: ნიშან-თვისებები, დამოკიდებულებები სხვა მოვლენებთან თუ ობიექტებთან და ა.შ.

2) შესაძლებლობა, გამოიყენოს საკუთარი ინიციატივა; საკუთარი აქტივობა შესასწავლი მასალის შემოქმედებითად გარდაქმნისათვის (მაგ., მოდელის, სქემის, წინადადების, მაგალითის, გეგმის რეკონსტრუირება), რაც ზრდის მოსწავლის ინტერესს.

3) ინტერესი წარმატების მიღწევისას. როდესაც მოსწავლე მოახერხებს წარმატებით გაართვას თავი დავალებას, თანაც სხვადასხვა ხერხით, ინტერესი მატულობს.

4)  შესასწავლი მასალის პრაქტიკულ გამოყენება, რაც, თავის მხრივ, აჩენს ახალ კითხვებს და ხელს უწყობს შემეცნებითი პროცესების განვითარებას.

 

საკუთარი პედაგოგიური პრაქტიკიდან გამომდინარე, მინდა შემოგთავაზოთ ინტერაქტიურ თვალსაჩინოებაზე მუშაობის რამდენიმე აქტივობა, რომელთა გამოყენების შედეგად  მოსწავლეთა ინტერესი შესასწავლი თემის მიმართ გაიზარდა. ამ ინტერესის გაზრდის  საფუძველი კი   შექმნა-წარმოებაზე  ორიენტირებული აქტივობებია.

ცოცხალი ორგანიზმების დახასიათება გამრავლება, ზრდა, განვითარება, კვება, მოძრაობა, შეგუებულობა.

დავალება – შესწავლილი მასალის გამოყენებით დაასრულეთ მოცემული სქემა და  დაასათაურეთ და აღწერეთ   ვიზუალური მასალის  ხუთივე   კომპონენტი: 1. გამრავლება; 2. ზრდა; 3. კვება; 4. განგური; 5. ნაკვალევი.

 

 

 

დავალება – შესწავლილი მასალის გამოყენებით. დაასრულეთ  მცენარის ზრდა-განვითარებაზე მოქმედი ფაქტორების  სქემა. დაასახელეთ  ვიზუალურ მასალაში  ყველა   ფაქტორი და  განმარტეთ მათი მნიშვნელობა.

 

 

 

 

 

კვლევითი კითხვა – რატომ იცვლება წყალში თევზის სხეულის მდებარეობა საცურაო ბუშტის აირით ავსების და აირისგან დაცლის შემთხვევაში?

მასალად საჭიროა – რეზინის გასაბერი ბუშტები, შუშხუნა ასპირინი საბი, დიდი მოცულობის გამჭვირვალე ჭურჭელი, ძალიან წვრილი ნემსი, წყალი.

მოსწავლეებს ვაძლევ ინსტრუქციას, რომლის მიხედვითაც შეუძლიათ, ჩაატარონ ექსპერიმენტი და ექსპერიმენტის შედეგებზე დაყრდნობით უპასუხონ მთავარ კვლევით კითხვას.

კვლევის მიმდინარეობა – ჭურჭლის 2/3 გაავსე წყლით. აიღეთ რეზინის ბუშტი, ჩაასხით ონკანიდან წყალი, ჩააგდეთ შიგ ასპირინი საბი, ბუშტიდან ხელის მოჭერით გამოდევნეთ ჰაერი, თავი მოუკარით წკაპით და ჩადეთ ჭურჭელში. ეს ყველაფერი ძალიან სწრაფად უნდა გააკეთო. ასპირინი საბი დაიწყებს წყალში გახსნას და აირის გამოყოფას. ბუშტი დაიწყებს გაბერვას ამ აირის დაგროვების გამო. რაც მეტად გაიხსნება ასპირინი და მეტი აირი გამოიყოფა, მით უფრო გაიბერება ბუშტი. დააკვირდი ჭურჭელში ბუშტის ადგილმდებარეობას 5 წუთის განმავლობაში.

უპასუხე კითხვებს :

  1. რა ადგილი დაიკავა ბუშტმა ჭურჭელში თავდაპირველად?
  2. შეიცვალა თუ არა ბუშტის ადგილმდებარეობა დაკვირვების განმავლობაში? თუ შეიცვალა, საითკენ გადაადგილდა ბუშტი?

ფრთხილად გახვრიტე ბუშტი (წკაპთან ახლოს) ნემსით. დააკვირდი, რა მოხდება.

უპასუხე კითხვას – შეიცვალა თუ არა ბუშტის ადგილმდებარეობა? საით გადაადგილდა ბუშტი?

ახლა სცადე პასუხი გასცე კვლევის მთავარ კითხვას –  რატომ იცვლება წყალში თევზის სხეულის მდებარეობა საცურაო ბუშტის აირით გავსების და აირისგან დაცლის შემთხვევაში.

კვლევითი კითხვა – რაში გამოიხატება აქლემის შეგუებულობა უდაბნოში, ქვიშნარში გადაადგილებასთან დაკავშირებით?

მასალად საჭიროა – მუყაოს ყუთი, ფქვილი, ორიგირი (500 გრ.), პლასტმასის ერთნაირი სისქის მართხკუთხა ფირფიტები (2ხ2სმდა10ხ10სმ), სახაზავი.

მოსწავლეებს ვთავაზობ ჩაატარონ კვლევითი ექსპერიმენტი ორ ეტაპად და მიღებულ შედეგებზე დაყრდნობით უპასუხონ  მთავარ კვლევით შეკითხვას.

კვლევის მიმდინარეობა:

ეტაპი 1

  1. მუყაოს ყუთში ჩაყარე ფქვილი, მოუსწორეთ ზედაპირი;
  2. ფქვილის ზედაპირზე ფრთხილად მოათავსეთ ფირფიტა 2ხ2სმ;
  3. ფირფიტაზე მოათავსეთ გირი;
  4. დაიცადეთ 5 -10 წამი, გირი და შემდეგ კი ფირფიტა ფრთხილად აიღე;
  5. გაზომეთ ფირფიტის მიერ დატოვებული ნაკვალევი.

 

ეტაპი 2

  1. მოასწორეთ ფქვილის ზედაპირი;
  2. ფქვილის ზედაპირზე ფრთხილად მოათავსეთ ფირფიტა 10ხ10სმ;
  3. ფირფიტაზე მოათავსეთ გირი;
  4. დაიცადე 5-10 წამი, ჯერ გირი და შემდეგ კი ფირფიტა ფრთხილად აიღეთ;
  5. გაზომეთ ფირფიტის მიერ დატოვებული ნაკვალევი; გამოითვალეთ ორივე ფირფიტის ზედაპირის ფართობი (გაიხსენეთ შესაბამისი ფორმულა).

მონაცემები შეიტანეთ ცხრილში. გააანალიზეთ ცხრილის მიხედვით ცდის მონაცემები და უპასუხეთ კითხვებს:

  1. როგორია ფქვილში ნაკვალევის სიღრმე ცდის პირველ და მეორე ეტაპზე?
  2. არის თუ არა ამ მონაცემებს შორის განსხვავება?
  3. იყო თუ არა ერთნაირი ფირფიტის ზედაპირის ფართობი ცდის პირველ და მეორე ეტაპზე?
  4. ერთნაირი იყო თუ არა გირის წონა ცდის პირველ და მეორე ეტაპზე?
  5. რას შეიძლება უკავშირდებოდეს სხვაობა ცდის I და II ეტაპზე ფირფიტის მიერ ფქვილში დატოვებული ნაკვალევის სიღრმეებს შორის?
  6. ცდის შედეგი განმარტეთ ფიზიკაში მიღებული ცოდნის გამოყენებით. მოიშველიეთ სათანადო ფორმულები და მათი დახმარებით განმარტეთ ფირფიტების ნაკვალევის სხვადასხვა სიღრმის მიზეზი.
  7. მიღებულ მონაცემებზე დაყრდნობით ახსენით, როგორაა აქლემი შეგუებული უდაბნოს პირობებთან?

 

ასეთი ტიპის აქტივობები ხელს უწყობს მოსწავლის მიერ გარემოს პასიური აღქმიდან აქტიურ შემეცნებაზე გადასვლას; შემოქმედებითი აზროვნებისა და გარემოსადმი სწორი დამოკიდებულების ჩამოყალიბებას; ბიომრავალფეროვნების, მატერიის, ენერგიის და ფიზიკური ძალების შეცნობას. მოსწავლემ უნდა შეძლოს მიღებული ცოდნისა და შეძენილი გამოცდილების ყოველდღიურ ცხოვრებაში გამოყენება. მოსწავლეს უვითარდება სპეციფიკური უნარ-ჩვევები, რომელთაგან პრიორიტეტულია:

  • გარემოზე დაკვირვება (როგორც საკუთარი შეგრძნების ორგანოების, ისე მარტივი ხელსაწყოების გამოყენებით);
  • ბუნებრივი მოვლენების ამოცნობა და მარტივი პროცესების აღწერა;
  • მონაცემების შეგროვება დაკვირვების, მარტივი ექსპერიმენტის, საინფორმაციო წყაროების საშუალებით;
  • გამოსაკვლევი საკითხის შესახებ შეკითხვების დასმა;
  • ობიექტების კლასიფიკაცია მათი მახასიათებლების მიხედვით;
  • რაოდენობრივი მონაცემების აღრიცხვა, მათი ორგანიზება და პრეზენტაციის სხვადასხვა საშუალებით წარმოდგენა;
  • გარემოზე ზრუნვა, უსაფრთხოების წესების დაცვა.

 

 

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი