პარასკევი, მარტი 29, 2024
29 მარტი, პარასკევი, 2024

„პოეზიის აფთიაქი“ რიზეს  უნივერსიტეტში-მოგზაურობის დღიური

თურქეთის ისტორიაში პირველად  რამდენიმე უნივერსიტეტში (ყარსის, დუზჯეს, არდაგანის უნივერსიტეტებში) საფუძველი ჩაეყარა ქართული ენისა და ლიტერატურის სპეციალობას, რასაც საფუძვლად დაედო საქართველოსა და თურქეთის ხელისუფლებათა ერთობლივი გადაწყვეტილება. მეოთხე ქალაქია რიზე, სადაც 2011 წელს რეჯეფ ტაიფ ერდოღანის უნივერსიტეტში გაიხსნა ქართული ენისა და ლიტერატურის სპეციალობა.

ქართული ენისა და ლიტერატურის სპეციალობის ხელმძღვანელად დაინიშნა  ფილოლოგიის დოქტორი, ასისტ. პროფესორი ჰარუნ ჩიმქე. ის არის პირველი ქართველოლოგი თურქეთში, რომელმაც სადოქტორო დისერტაცია ქართულ ენაში დაიცვა საქართველოში, ქუთაისში, აკაკი წერეთლის სახელმწიფო უნივერსიტეტში.

რიზეს უნივერსიტეტში ქართული ენისა და ლიტერატურის სპეციალობაზე 2015 წლის იანვარში საქართველოდან მიიწვიეს ორი სპეციალისტი: ფილოლოგიის დოქტორი, პროფესორი რუსუდან საღინაძე (აკაკი წერეთლის სახელმწიფო უნივერსიტეტი) და მაია კიკვაძე, ფილოლოგიის დოქტორი, ასოც. პროფესორი (ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტი).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

სამივე პროფესორი დიდი წარმატებით უძღვება ქართული ენისა და ლიტერატურის პროგრამას რიზეს უნივერსიტეტში.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

„პოეზიის აფთიაქის“ იდეა უნივერსალურია. ჩვენ ვამბობთ, რომ პოეზიით ვავრცელებთ ბედნიერების მუხტებს და ზოგჯერ პოეზია უბრალოდ მეტაფორაა… ყველაფერს, რამაც შეიძლება სიყვარული და ბედნიერება გაავრცელოს, პოეზიად მოვიხსენიებთ. ის ერთგვარი „მატარებელია“, ენდორფინების გადამტანი და გამავრცელებელი საშუალება და, ამავე დროს, „პოეზიის აფთიაქი“  მოგზურობით (ქვეყნის შიგნით თუ ქვეყნის გარეთ) კიდევ უფრო მდიდრდება და ძლიერდება, რადგან შეუძლებელია, რომ ამ იდეას არ იზიარებდნენ ადამიანები იმის მიუხედავად, თავად გამოსდით თუ არა, რომ ბედნიერები იყვნენ… ბედნიერება ყველას უნდა… სიყვარულიც… „პოეზიის აფთიაქი“ კი მედიუმია, ამ ენერგიას დაგაკავშიროთ და უნებურად გაგრძნობინოთ ბედნიერება და სიხარული არაფრის გამო.

ჩვენ იქ ვართ, სადაც გვიხმობენ და ამიტომ პირველივე შემოთავაზებაზე რიზეს უნივერსიტეტეიდან: „ჩამოდით და წამოიღეთ ჩვენთვის ბევრი სამკურნალო ლექსი“ (გვწერდა რიზეს უნივერსიტეტის პროფესორი რუსუდან საღინაძე), რიზეს გზას დავადექით…

ჩვენთვის ხომ ყველაფერი სემიოტიკური და სიმბოლურია… და აი, როდესაც ნისლიან-წვიამიან ამინდში სარფის დაულაგებელ საზღვარს მივადექით, ვამბობდით მე და ჩემი სტუდენტები, –  სოფო სამხარაძე და ალექსანდრე ჯიქია, რომ საზღვრის გადალახვა ცოტა რთულია, მაგრამ ამ გვირაბს გავივლით და მერე არა მხოლოდ ჩვენი გეოგრაფიული საზღვარი, არამედ ჩვენი ცნობიერების საზღვრებიც გაფართოვდება და სამყაროს სურათი კიდევ უფრო საინტერესო და მდიდარი გახდება… მანამდე კი ეს ვიწრო და ტალახიანი დერეფანი უნდა გავიაროთ… მანამდე კი რაღაც უნდა გადავლახოთ…

ასეც იყო… რიზეს მიმართულებით სამარშუტოში როცა აღმოვჩნდით და თურქ მძღოლს ვუსმინეთ, დავრწმუნდით, რომ სამარშუტოს მძღოლს („ორი კაციც და გავდივართ…“) ეროვნება არა აქვს…

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

რიზეში ჩასულებს სასურველ ადგილამდე ერთ უცნობ თურქ ქალბატონს მივყავართ, თეთრი შარფით შემოსილი ისე თავისუფლად და ამაყად მიგვიძღვება და იმდენი თავისუფლებაა მის მოძრაობაში, ტრანსპორტი აჩერებს და ყველგან გზას გვითმობს… სანამ მასპინძელი გამოჩნდება, ქალაქს შესეულ თოლიებს ვუყურებ და უცნაურ სითბოს, სიმშვიდეს და სურნელს ვგრძნობ… სოფო და ალექსანდრეც ქალაქს ათვალიერებენ და ცოტა ხანში ჩვენი მასპინძელი, პროფესორი ჰარუნ ჩიმქეც გამოჩნდება… რიზეში ქართველი პროფესორები  რუსუდან საღინაძე და მაია კიკვაძე გვმასპინძლობენ… მათი წყალობით ჩვენი მოგზაურობა საოცარ განცდად და ბედნიერებად ჩაიწერა ჩვენი მეხსიერების მყარ დისკზე.

შეხვედრა სტუდენტებთან

ქართული ენისა და ლიტერატურის სპეციალობის სტუდენტებთან ჩვენი შეხვედრა დაემთხვა მათი სასწავლო წლის დასასრულს და ერთგვარი შეჯამებასავით გამოვიდა. თურქმა ახალგაზრდებმა ნამდვილად გაგვაოცეს… მათი სამუშაო რვეულების ნახვისას სიამოვნება მოგვანიჭა და აღგვაფრთოვანა კალიგრაფიამაც… მე არ ვიცი, ასეთი სიამოვნებით კიდევ ვის გამოჰყავს ქართული ასოები… ქალბატონი რუსუდანისა და ქალბატონი მაიას შრომა უბრალოდ შრომა კი არ არის, სიყვარულით სწავლებაა… კალიგრაფიის მასტერკლასიც გავატარეთ და ნახეთ როგორ ხატავენ თავიანთ სახელებსო, – მეუბნება რუსუდანი და მე ვფურცლავ და ვათვალიერებ სტუდენტების რვეულებს და მათი ხელით გამოყვანილ ქართულ ასოებში სიყვარულს ვკითხულობ… ჯერ მხოლოდ პირველი წლის სტუდენტები არიან. მათთვის ქართული ენა სამყაროს აღქმისა და შემეცნების ახალი გზაა, პროფესორები კი არ იშურებენ ენერგიას, რომ ქართული სამყარო უფრო ახლოს მიიტანონ მათთან, შეაყვარონ ენა, ადამიანები, კულტურა… ეს ერთგვარი ჯადოქრობაა და ამას ნამდვილად ახერხებს ამ მიმართულების სამივე პროფესორი.

ბატონი ჰარუნ ჩიმქე თავად არის შეყვარებული ქართულ კულტურაზე, მის სამუშაო მაგიდაზე 10-ზე მეტი ნათარგმნი წიგნია ქართულიდან თურქულად, კიდევ უფრო გრანდიოზული გეგმები აქვს და ამას აკეთებს სიყვარულით, ენთუზიამით და სიამოვნებით, ის ნამდვილად განსაკუთრებული ადამიანია… ისეთი, თითზე ჩამოსათვლელები რომ გვეგულება სამყაროში.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

უნივერიტეტის ეზო

უნივერსიტეტის ეზო ზღვას გადაჰყურებს, აყვავებული ტერასები, პატარა ჩანჩქერები, ხიდები… მედიტაციის ადგილივითაა: გაიხედავ მთა დაგყურებს და გადახედავ და ზღვას უყურებ… სტუდენების განსაკუთრებული მოკრძალება მხვდება თვალში: რაღაცნაირი მშვიდები და ღიმილიანები არიან და ძალიან ხშირად ამბობენ: „მრცხვენია“ და წითლდებიან… ჩემს სიცილზე ისინიც გულიანად იცინიან და ვეუბნები, რომ სირცხვილი არაფერია, არც პროფესორებთან თავისუფალი საუბარი… გაფართოებული თვალებით მიყურებს და ვარსკვლავები უელავს ბუშეს…

რაც ეზოში ვიყავი, დიდი ხანი ვაკვირდებოდი ორ სტუდენტ გოგონას, თავსაფრით შემოსილებს, სკამზე ისხდნენ და ზღვას გადაჰყურებდნენ, მუსიკას უსმენდნენ და ხმას არ იღებდნენ… წარმოგიდგენიათ? მთელი საათი ასე ჩუმად იყვნენ… ორი გოგონა, რომლებიც არ ჭორაობდნენ… დუმდნენ და ტკბებოდნენ, ზედმეტად არ მოძრაობდნენ… ეს იყო ყველაზე დიდი შთაბეჭდილება ამ მშვენიერი ეზოდან...

 

ჩაი, როგორც ტექსტი

ჩაი ამ კულტურაში სიამოვნების აბივითაა, როგორც „პოეზიის აფთიაქისთვის“ – პოეზია. აქაურ ჩაის განსაკუთრებული არომატი აქვს და სრულიად განსხვავებული გემო იმის მიხედვით, სად სვამ ამ ჩაის: ზღვისპირა კაფეში დაისისას, შუა ქალაქში, აფაუსფუსებულ სავაჭრო ცენტრს რომ გადაჰყურებ, რესტორანში, რომელიც ქალაქს დაჰყურებს, უნივერსიტეტის კაფეში თუ შინ, სადაც რუსუდანი და მაია სულ დაფუსფუსებენ, რაიმე გემრიელი გაგვასინჯონ, ხოლო ჰარუნი ყოველ დღე ნუგბარებით მოდის… ხალიჩაზე ჩამსხდარი ჩაის სმა კიდევ სხვა ნეტარებაა…

ჩაი – მთელი ტექსტია…. პატარა, წელში გამოყვანილი ჭიქებიდან დაგემოვნებული… მისი არომატი ურთიერთქმედებს შენს ფიქრებთან, აზრებთან, გრძნობებთან და განსაკუთრებული სივრცის თანაზიარს გხდის.

 

სოფო სამხარაძე – „პოეზიის აფთიაქარი“

საზღვარზე მეგობრობის გადმოტანა შეუზღუდავია…

„პოეზიის აფთიაქის“ იდეის ღირსეულად წარდგენის სურვილით, კეთილგანწყობილი მასპინძლების შეხვედრის მოლოდინით  და ორი საიმედო, მხიარული თანამგზავრით გადავკვეთე თურქეთის საზღვარი ისე, რომ ვერაფრით  ვიფიქრებდი, თუ იქ ცამეტამდე მეგობარს შევიძენდი და იქიდან ემოციებით, ტკბილი მოგონებებით დაზურგული წამოვიდოდი (მათი გადმოტანა საზღვარზე შეუზღუდავია).

პირველივე დღე რიზეში ძალიან იღბლიანი აღმოჩნდა, მას შემდეგ, რაც ჩვენი მასპინძლების სახლში ქართული კერძებით ვივახშმეთ და ლამის დავივიწყეთ ჩვენი გეოგრაფიული მდებარეობა, ბატონმა  ჰარუნ ჩიმქემ, რიზეს უნივერსიტეტში „ქართული ენისა და ლიტერატურის“ მიმართულების ხელმძღვანელმა, პროფესორმა და მთარგმნელმა,   სასიამოვნო სიახლე და ჩვეული მეგობრული ღიმილი შემოიტანა. რიზეს რეჯეფ ტაიფ ერდოღანის  უნივერსიტეტში, რომლის ნახვის იმედიც, სიმართლე გითხრათ, მეორე დღემდე არ მქონდა, თურმე ნაციონალური ცეკვების საღამო იმართებოდა, სადაც თავისუფლად შეგვეძლო დასწრება.

საღამომ სასიამოვნოდ ჩაიარა, სასიამოვნო იყო ასევე უნივერსიტეტის რექტორთან მოულოდნელი შეხვედრა, რომელსაც ილიაუნის „პოეზიის აფთიაქი“ დიდი პატივისცემით წარუდგინა ბატონმა ჰარუნმა და რომელიც ასევე მეგობული ღიმილით, პატივისცემითა და სიხარულით შეხვდა ჩვენი სტუმრობის იდეას.

პირდაპირ გეტყვით, რომ ყველაზე დიდი გავლენა უნივესიტეტში შესვლისთანავე მიიქცია გარემომ და ღია სტუდენტურმა სივრცეებმა: კულტურისა და გართობის ცენტრში თავმოყრილმა: სააქტო დარბაზმა, სასადილოებმა, სწრაფი კვების ობიექტებმა, გასართობმა კომპლექსმა უამრავი უფასო თამაშებით, სპორტ-დარბაზმა, სალონებმა, ყავახანამ, ჩაიხანამ….. ეს არის ქალაქი-ქალაქში, რომლიდანაც გამოსვლა სტუდენტს არ სჭირდება, შეუძლია მთელი დღე საინტერესოდ გაატაროს. ამ ფონზე ჩვენი უნივერსიტეტის უნიფუდი და „ლიგამუსი“ ნამდვილად კარიკატურად გამოიყურება…

სახლში მონუსხული დავბრუნდით, ეს ხომ ყველა სტუდენტის ოცნებაა, წარმოუდგენლად ხელმისაწვდომ ფასად ისწავლო უნივერსიტეტში, რომელიც აკმაყოფილებს ყველა შენს მატერიალურ საჭიროებას და გიქმნის იდეალურ სასწავლო და გასართობ გარემოს!

სულმოუთქმელად ველოდი მეორე დღეს, შევხვედროდი იღბლიან თურქ სტუდენტებს, რომლებიც არაჩვეულებრივი პროფესორების: რუსუდან საღინაძის, მაია კიკვაძის და ჰარუნ ჩიმქეს დახმარებით სწავლობენ ქართულ ენას.

ნანატრი დილაც დადგა, კიდევ ერთხელ შევავლეთ თვალი უნივერსიტეტის წარმოუდგენლად ფართო სივრცეს. ქალბატონი მაია შეგვიძღვა აუდიტორიაში, რომელშიც სტუდენტებთან დილიდან მუშაობდა პროფესორი რუსუდან საღინაძე.  ცამეტამდე ბედნიერმა, ჩვენი ჩასვლით გახარებულმა  სტუდენტმა, გამართული ქართულით გაგვაცნო თავი. ჩვენ არც ერთმანეთის სახელების გაგებამდე გვიგრძვნია უცხოობა. მოვაწყვეთ ვირტუალური მოგზაურობა საქართველოში, მოგზაურობა დროში…  ჩვენი შეხვედრა კი თავად იყო ერთი პატარა მოგზაურობა სხვა სამყაროში, სადაც კომუნიკაციისთვის ენა საერთოდ არ იყო საჭირო!

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

დავრწმუნდით, რომ ამ სპეციალობის პროფესორების მეგობრულობა აუდიტორიის კართან არ მთავრდებოდა. მათი გასაოცარი თვისების მიუხედავად, თანატოლებივით მოექცნენ და ესაუბრონ სტუდენტებს, მოსწავლეები მათ დიდი პატივისცემითა და მოკრძალებით ესაუბრებოდნენ… ეს დამოკიდებულება კი ენასაც უფრო მეტად აყვარებს სტუდენტებს და მეტ მოტივაციას უჩენთ.

შეხვედრა ისეთი თბილი აღმოჩნდა,  სტუდენტებს დაავიწყდათ შესვენებაზე გასვლა. ჩემი მწირი თურქულით და მათი ქართულით მოვახერხეთ საკონატქტო ინფორმაციების გაცვლა და მეორე დღეს შეხვედრაზე შევთანხმდით. მთელი ღამე ვწერდით ერთმანეთს სოციალური ქსელის საშუალებით და ვცდილობდით, რაც შეიძლება მეტი და მეტი სიტყვა გვეთქვა ერთმანეთის ენაზე, რითაც ერთმანეთის მიმართ პატივისცემასა და სიყვარულს გამოვხატავდით. შევთანხმდით კიდეც, რომ მე დავხვეწდი ჩემს თურქულს, ისინი კი – თავიანთ ქართულს.

მეორე დღეს ფეხით მოვიარეთ მთელი ქალაქი, სტუდენტებმა რომელთა უმრავლესობა თავად უცხოდ იყო რიზეში (ისინი თურქეთის სხვადასხვა ქალაქებიდან არიან ჩასულები სასწავლებლად), გვიმასპინძლეს თურქულ ყავასა და კერძებზე. ჩვენ, ჩვენდაუნებურად, ვხდებოდით ჩვენთვის უცხო კულტურის ნაწილი.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

შემეცნებითმა მოგზაურობამ მეტი შეძლო, ვიდრე უბრალოდ აზრებისა და იდეების გაცვლა-გამოცვლამ, ჩვენ შევიძინეთ ერთმანეთი და, ჩემი ღრმა რწმენით, სტუდენტები ამის შემდეგ უფრო დიდი ენთუზიაზმითა და სურვილით შეუდგებიან ქართული ენის შესწავლას. ამას საკუთარი მაგალითი მათქმევინებს, არასდროს გამჩენია საკუთარი თურქულის ასე გაუმჯობესების სურვილი.

მოგზაურობა დამთავრდა, მაგრამ თავგადასავლები ახლა იწყება. ჩვენ ველოდებით ჩვენს თურქ მეგობრებს საქართველოში. მათ ტური უკვე დაგეგმეს და ჩვენც ვემზადებით, ახლა ჩვენი მასპინძლობის დროა!

 

 

 

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი