ხუთშაბათი, მარტი 28, 2024
28 მარტი, ხუთშაბათი, 2024

მარი და ვენსენი

სტუმარი: მარი მარიზი, ვენსენ ლორუა

ფრანგი პედაგოგების წყვილი – მარი მარიზი და ვენსენ ლორუა კავკასიის ფრანგული სკოლის მასწავლებლები არიან. მარი წელს საფრანგეთში დაბრუნდა – პენსიაზე გასასვლელად, ვენსენმა კი მოსწავლეების სასარგებლოდ გააკეთა არჩევანი. მათთან ინტერვიუ ბევრი რამითაა საინტერესო: პირველ რიგში, საინტერესოა ქართველი პედაგოგებისთვის, რომლებიც შეიტყობენ, როგორი ხედვა აქვთ მათ ფრანგ კოლეგებს სწავლებისა და ზოგადად, სასკოლო პროცესების მიმართ. ეს წყვილი საინტერესოა თავისი მსოფლმხედველობით, პრინციპებით, ცხოვრების წესით. 2013 წელს, მედიაპროექტ „სახე(ლ)ების” ყოველწლიური დაჯილდოების ცერემონიალზე მათ სპეციალური პრიზი გადაეცა, ნომინაციაში: წლის საუკეთესო უცხოელი პედაგოგები.

საქართველოში ჩამოსვლის ისტორია

მარი: საფრანგეთში ყოფნისას, სულ მქონდა სურვილი, უცხოეთში მემუშავა. ამ მიზნით ჩავეწერე ფრანგულის, როგორც უცხო ენის, სწავლების ფაკულტეტზე და მივიღე დიპლომი ლინგვისტიკაში. დიპლომის მზადებისას ვიმუშავე ფრანგულის, როგორც უცხო ენის, სწავლების საკითხებზე, შემდეგი ორი წელი„ მასტერის” მომზადებას მოვახმარე. ახლა გამოცდილებასთან ერთად უკვე მასტერის დიპლომიც მქონდა. გავგზავნე ჩემი კანდიდატურა შესაბამის ინსტანციაში, რომელიც მასწავლებლებს გზავნის საზღვარგარეთის ფრანგულ სკოლებში. თავდაპირველად ვფიქრობდი, სადმე ახლო წავსულიყავი. ეს ხომ ჩემი პირველი გასვლა იქნებოდა ჩემი ქვეყნის გარეთ. ამ პირველ მცდელობას შედეგი არ მოჰყოლია. ერთხელაც ვნახე საქართველოს განცხადება და ვიფიქრე, რომ ცუდი არ იქნებოდა, მეცადა. ეს ნამდვილი გამართლება იყო. მაშინ საქართველოს შესახებ მხოლოდ ის ვიცოდი, რომ აღმოსავლეთ ევროპის ერთ-ერთი ქვეყანა იყო. აღმოსავლეთ ევროპით ვიყავი დაინტერესებული, სტუდენტობისას პოლონურ ენას ვსწავლობდი. ამით იმის თქმა მინდა, რომ გარკვეულწილად ვიცოდი, დედამიწის რა ნაწილში მინდოდა წასვლა. მართლაც, ბავშვებთან ერთად გრძელვადიან ექსკურსიაზე ვიყავი, როდესაც დამირეკა მაშინდელმა სკოლის დირექტორმა, ქალბატონმა ვირჟინი ვილშანჟმა და გამოხატა დაინტერესება ჩემი კადიდატურით. მეც ბევრი არ მიფიქრია და დავთანხმდი. რაკი ქვეყანის შესახებ წარმოდგენაც არ გვქონდა, გადავწყვიტეთ, ჩამოვსულიყავით და გვენახა, სად გვიწევდა მუშაობა. მე და ჩემი მეუღლე ვენსენი საქართველოში სამი კვირით ჩამოვედით. ძალიან სწრაფად შევეჩვიეთ აქაურობას, შემდეგ, სექტემბერში უკვე მარტო ჩამოვედი და აქ დავსახლდი…. ერთი წელი მე და ვენსენი ცალ-ცალკე ვცხოვრობდით. რამე უნდა გვეღონა – ან ვენსენი უნდა ჩამოსულიყო აქ და სამუშაო მოეძებნა, ან მე უნდა დავბრუნებულიყავი საფრანგეთში. ეს ჩემთვის უმძიმესი ნაბიჯი იქნებოდა, რადგანაც უნდა მიმეტოვებინა ძალიან საინტერესო საქმე, რომელიც სულ ახალი დაწყებული იყო. მე ხომ რაღაც ახლის და საინტერესოს შექმნაში ვიღებდი მონაწილეობას. ეს იყო კავკასიის ფრანგული სკოლა, რომელიც უკვე არსებობდა, მაგრამ უნდა განვითარებულიყო, გახსნილიყო ზედა კლასები, გადავსულიყავით ახალ შენობაში. მთავარი კი ის იყო, რომ შერეული ერთკლასიანი (რადგანაც პირველ წელს კლასში სხვადასხვა ასაკის მოსწავლეები მყავდა) სკოლა უნდა გარდაქმნილიყო ნამდვილ მრავალკლასიან სკოლად. შერეულ კლასთან მუშაობა იმდენ ენერგიას მოითხოვს მასწავლებლისგან, რომ დიდხანს ვერ გავუძლებდი ასეთ პირობებს. ასეთ კლასთან მუშაობა იმიტომაც შევძელი, რომ ოჯახი არ მყავდა თან და შემეძლო, მთელი ჩემი ენერგია სამუშაოსთვის დამეთმო. მოკლედ, ძალიან დიდი სურვილი მქონდა, ამ სკოლის მშენებლობაში მიმეღო მონაწილეობა და მემუშავა ჩემ მოწაფეებთან. მაშინ მშობლები ენთუზიაზმით იყვნენ აღსავსენი, ბავშვები – ძალიან მონდომებულები, უსაზღვროდ ცნობისმოყვარენი, მშრომელები. სამწუხაროდ, ეს ყველაფერი თითქმის აღარ არსებობს საფრანგეთში. მოკლედ, მინდა გითხრათ, რომ ასეთ სამუშაო პირობებზე მხოლოდ შემეძლო მეოცნება. ამან ვენსენზეც იქონია გავლენა. ის ეცადა, ჩვენს სკოლაში დაეწყო მუშაობა, მაგრამ იმ პერიოდში ეს ნაადრევი აღმოჩნდა, რადგანაც მისთვის ჯერ არ არსებობდა კლასები. შესაბამისად, იგი დამოუკიდებლად ჩამოვიდა და ინგლისურ სკოლაში დაიწყო მუშაობა. მესამე წელს ვენსენი დაინიშნა კოლეჯის მასწავლებლად დისტანციური სწავლების სისტემით. დავიწყეთ ქართულის სწავლა, ქართულ კულტურაში ჩაღრმავება. მოკლედ, რაც უფრო მეტი დრო გადის, აქ დარჩენის სურვილი უფრო იზრდება.
ვენსენი: მარის სკოლაში მუშაობის დაახლოებით 30-იანი გამოცდილება ჰქონდა. მე კი იმ დროს – მხოლოდ ოთხწლიანი. ფილოლოგის დიპლომი 47 წლის ასაკში მივიღე. შესაბამისად, ამ საქმეში ახალბედა და გამოუცდელი ვიყავი. ყოველ წელს ახალ გამოცდილებას ვიძენდი. მქონდა ამ საქმის გაგრძელების უდიდესი სურვილი საფრანგეთში, მაგრამ საქმე სხვაგვარად წარიმართა. ახლა მიმაჩნია, რომ ეს სასარგებლოც კი აღმოჩნდა ჩემთვის. საზღვარგარეთ იმიტომ მოვისურვეთ წასვლა, რომ ჩვენი საქმის კარგად კეთება გვინდოდა. ჩვენი პროფესია გატაცებაა და სურვილი გვქონდა, იგი ისე გვეკეთებინა, როგორც ამას გატაცება მოითხოვს. საფრანგეთში სწავლების სისტემა ისეთი მიმართულებით მიდის და ადმინისტრაციული ზეწოლა ისეთია, რომ ის გვაცილებს ჩვენს ძირითად დანიშნულებას. ამიტომაც გაგვიჩნდა სურვილი, ჩვენი საქმე გვეკეთებინა ისეთ ქვეყანაში, სადაც ეს ადმინისტრაციული ზეწოლა არ იქნებოდა ძლიერი და ჩვენს მუშაობას აზრი ექნებოდა.

საქართველოში ჩემი პროფესიული ცხოვრება ისეთი ხალისით არ დაწყებულა, როგორც მარის. თავდაპირველად ვიმუშავე სხვა სკოლაში ფრანგულის მასწავლებლად. ეს არ იყო ჩემი ძირითადი პროფესია, ხოლო როდესაც ჩემი ძირითადი საქმის კეთებას შევუდექი კავკასიის ფრანგულ სკოლაში, მომიწია დისტანციური სწავლების სისტემით მუშაობა რეპეტიტორად. უნდა გამოგიტყდეთ, რომ ეს საქმე ძალიან სცილდება ჩემს წარმოდგენას მასწავლებლის ფუნქციის შესახებ. თუმცა სკოლა ამჟამად ისე ვითარდება, რომ ჩვენს პროფესიას და როლს თავისი პირველადი ფუნქცია დაუბრუნდება. დისტანციური სწავლებიდან გამოსვლას და პირდაპირ სწავლებაზე გადასვლას უაღრესად დიდი მონდომება სჭირდება. ვიყო ჩაბმული ამ ცვლილებებში, ვმონაწილეობდე ასეთ საინტერესო საქმეში და ვგრძნობდე, რომ ამ საქმისთვის საჭირო ვარ, რომელიც ჯერჯერობით ჩანასახის მდგომარეობაშია, ჩემთვის ნამდვილი ბედნიერებაა. ჩვენი ჩამოსვლის თავდაპირველი მიზეზი ჩვენი საქმის კარგად კეთებაა. ამას ისიც დაერთო, რომ საქართველო შეგვიყვარდა. ჩვენ ორმაგად მოგებულები ვართ. თუმცა ისიც უნდა ვთქვათ, რომ იდეალური არაფერია ამ ქვეყნად. სავსებით მოსალოდნელია, რომ ის, რასაც საფრანგეთში გავექეცით, აქაც გაჩნდეს, მე ვგულისხმობ ადმინისტრაციული ზეწოლის სიმძიმეს.
კავკასიის ფრანგული სკოლა და ,,მოსწავლის პროფესია”

მარი: თავიდან სკოლას ჰქონდა მხოლოდ ერთი კლასი, არ ჰქონდა ეზო, არ არსებობდა სკოლის სასადილო, სპორტული დარბაზი. იმ პერიოდში ვოცნებობდით სკოლის შენობაზე, რომელიც მშენებლობის პროცესში იყო, ეს პროცესი კი უსაშველოდ გაიწელა. იძულებული ვიყავით, დამატებითი სასწავლო წელი ფრანგული კულტურის ცენტრის შენობაში გაგვეტარებინა. ბოლოს, როგორც იქნა, გადავედით ახალ შენობაში, რომელიც ბზინავდა. მე მაშინვე უცნაური გრძნობა დამეუფლა, რადგან ეს უმშვენიერესი შენობა არ შეესაბამებოდა ჩემს წარმოდგენას სკოლის შესახებ. შიშიც კი გამიჩნდა იმის, რომ არასასურველ სიტუაციაში მოვხვდი. უფრო მეტიც: სკოლისთვის მიუსადაგებელი კლასები, რომლებშიც მანამდე მოგვიწია მუშაობა, უფრო კომფორტული მომეჩვენა, ვიდრე ეს მბზინავი შენობა, სადაც ყველაფერი ახალი იყო, უნაკლო, საუკეთესო. ასეთი იყო ჩემი პირველი შთაბეჭდილება. ობიქტურად თუ მივუდგებით, არაჩვეულებრივ პირობებში გვიწევს მუშაობა. თუ შევადარებთ საფრანგეთს, იქ ასეთი პირობები იშვიათია. ამჯერად ტრადიციული სკოლის ფორმისკენ მივდივართ, სკოლობანას აღარ ვთამაშობთ, გარემოს უაღრესად დიდი მნიშვნელობა აქვს იმისათვის, რომ შინაარსი იქნას განხორციელებული.
ვენსენი: ობიექტურად თუ ვიტყვით, სკოლის პირველი ნაბიჯები გამოცდილი მასწავლებლების წყალობით გადაიდგა. ისინი დიდი პასუხისმგებლობით და მონდომებით მოეკიდნენ თავის საქმეს. მოწაფეებმაც იგრძნეს, რომ ამ სკოლას თავისი სპეციფიკა აქვს. აქაური სიმკაცრე, ხშირ შემთხვევაში, შოკის მომგვრელიც კი შეიძლება იყოს ქართველი ბავშვებისთვის. საქმე ისაა, რომ გარკვეული წესების ზედმიწევნითი დაცვა მათთვის ბუნებრივი არ არის. მიუხედავად ამისა, ბავშვებმა ეს სისტემა სრულიად გაითავისეს. სკოლას სათავეში უდგას ნამდვილი „კაპიტანი” – დირექტორი, რომელმაც რაღაც ორ კვირაში გააერთიანა სკოლა – იგულისხმება დირექცია, მასწავლებელთა კოლექტივი, მოსწავლეები და მშობლები და სკოლის თანამშრომლები. ნათელია, რომ ჩვენს სკოლას სათავეში უდგას გამოცდილი, მშრომელი და კომპეტენტური ადამიანი, რის გამოც ძალიან მალე მივიღეთ სრულიად კონკრეტული შედეგები. სკოლის მიზანია, რომ მიღწეულ იქნას უმაღლესი დონე. იგი ელიტას შექმნის. მეორე საკითხია, რა ბედი ეწევა იმ მოწაფეებს, რომლებიც ალღოს ვერ აუღებენ ამ დონის სწავლებას, ეს მომავალში გადასაწყვეტი საკითხია. მთავარი ის არის, რომ ახალი დირექტორის სახით სკოლამ გამოცდილი ხელმძღვანელი იპოვა.
– სკოლის ელიტარულობის საკითხს დავაზუსტებ მკითხველისთვის: სკოლის პრეზენტაციაზე ბატონმა ფილიპ ლეფორმა – ყოფილმა ელჩმა განაცხადა, რომ ეს სკოლა იქმნებოდა ქართული ელიტის შესაქმნელად. რა თქმა უნდა, ამ სკოლაში ფრანგი ბავშვებიც ისწავლიდნენ, მაგრამ სკოლის ძირითადი მიზანი იყო ქართველების აღზრდა, რითაც საფრანგეთი საქართველოს ეხმარებოდა ქართული ელიტის შექმნაში, რომელიც შემდგომში ამ ქვეყნის დემოკრატიზაციაზე, მის მოდერნიზაციაზე იზრუნებდა. მარი, თქვენ ზემოთ თქვით, რომ ენთუზიაზმი, რომელსაც ამ სკოლის მოწაფეებში ხედავთ, საფრანგეთში გამქრალია. რისი თქმა გსურთ ამით?
მარი: ჩემი ქართველი მოსწავლეები საოცრად მონდომებულები, განათლებულები არიან. ხშირ შემთხვევაში რამდენიმე ენას ფლობენ. ფრანგები, მაგალითად, ძალიან ჩაკეტილები არიან ენების მიმართ. ფრანგ პატარას რომ სთხოვო, ინგლისური სიტყვები გაიმეოროს, სიცილი წასკდება. აქ კი რამდენიმე ენის ცოდნა ხელს უწყობს სხვების მიმართ შემწყნარებლური დამოკიდებულების გამყარებას. ჩემი მოწაფეები არიან ცნობისმოყვარენი, შრომისმოყვარენი. დარწმუნებული ვარ, რომ ეს საბჭოთა დროის სწავლების შედეგია, რომელსაც ხშირად აკრიტიკებენ. ჩემი აზრით, ამ სისტემას ის დადებითი მხარე ჰქონდა, რომ ადამიანები მიაჩვია დიდი ძალისხმევის გაწევას. ჩვენ ამ ბაზას ვიყენებთ იმისათვის, რომ ჩვენმა მოსწავლეებმა შეძლონ თავიანთი ცოდნის გამოყენება. ერთია, მიიღო ცოდნა და მეორეა, იფიქრო, რისთვის იღებ, რაში შეიძლება მისი უკეთესად გამოყენება. ჩემი სამუშაოს ეს ნაწილი საოცრად საინტერესოა, რადგანაც აქ ყველაფერი ახლიდანაა გასაკეთებელი. გვიწევს დიდი ხნის ჩამოყალიბებულ ჩვევებთან შეჯახება, რასაც დიდი დრო მიაქვს. ამ პროცესში მათ მშობლებიც ვერ დაეხმარებიან ენის ბარიერის გამო, ასევე იმის გამო, რომ ჩვენს მეთოდიკას საქართველოში თითქმის არ იცნობენ. საქმეს ართულებს ისიც, რომ მაღალ კლასებში გადმოდიან ბავშვები, რომელთა ჩამოყალიბება ქართულ სკოლებში მოხდა. მათ იქ გარკვეული წარმატებები ჰქონდათ, აქ კი ნოლიდან უწევთ დაწყება. ჩვენ მათ ვასწავლით, რომ არსებობს საქმის კეთების უფრო ოპტიმალური საშუალება. შესაბამისად, ბავშვები პირველ რიგში სწავლების მეთოდიკის შეცვლაზე უნდა დავიყოლიოთ, რაც, ბუნებრივია, არ არის ადვილი. ეს ზოგჯერ ფრანგ ბავშვებსაც ეხება. ზოგი მათგანის მშობელი ბევრს მოგზაურობს, შესაბამისად, ბავშვები იცვლიან სკოლებს, მასწავლებლებს. ამიტომ გვჭირდება ასეთი ბავშვების ჩვენს ყაიდაზე გადმოყვანა. მე არ ვამბობ, რომ ფრანგები ყველაფერში უკეთესები ვართ. ქართულ სკოლებშიც არის მიღწევები და მიზნის მისაღწევად ორივე სისტემის საუკეთესო მხარეები უნდა გაერთიანდეს.
ვენსენი: ბავშვების მოქნილობა, ადაპტაციის უნარი ასაკის მომატებასთან ერთად მცირდება. დაწყებითი სკოლის ბავშვები უფრო ადვილად უღებენ ალღოს ჩვენს სისტემას, ვიდრე კოლეჯში მოხვედრილი ბავშვები, რომლებმაც გარკვეული უნარები ქართულ სისტემაში დააგროვეს, ერთგვარი აღიარება, მაგრამ იყვნენ სხვაზე მინდობილები. აქ კი ეუბნებიან, რომ თავად არიან პასუხისმგებელნი ბევრ რამეზე. ვცდილობთ ვასწავლოთ ე. წ. „მოსწავლის პროფესია”, რაც გულისხმობს არა მარტო გაკვეთილზე დასწრებას, არამედ მონაწილეობის მიღებას, მუდმივ ჩართულობას, ფიქრს იმაზე, თუ რატომ ვაკეთებთ იმას, რასაც ვაკეთებთ. არ არის საკმარისი მხოლოდ დავალების შესრულება. მნიშვნელოვანია, შეფასდეს მუშაობის, ათვისებული მასალის ხარისხი, ცოდნის სიღრმე და ა. შ. არ მეშინია ამ სიტყვის ხსენება: ტრაგიკულია ზოგიერთი მოსწავლის უუნარობა, ალღო აუღოს ამ ჩვენს მეთოდიკას. ჩვენი მოსწავლეები ორ მკვეთრად გამიჯნულ ჯგუფად იყოფიან. ერთი მხრივ, არიან ისინი, ვინც გასაოცარი ცნობისმოყვარეობით ეუფლებიან ყოველივე ახალს და უზადო მოხერხებულობით ართმევენ თავს სირთულეებს, და მეორე მხრივ, ისინი, ვინც ამას ვერ აკეთებენ. პირველ ჯგუფში გვყავს რამდენიმე ბრწყინვალე მოსწავლე. ისინი ქართული სისტემიდან მოვიდნენ და მიაღწიეს საუკეთესო შედეგებს. ისინი ფრანგ მოსწავლეებზე ორჯერ და სამჯერ მეტს აკეთებენ და იგივე ფრანგი ბრწყინვალე მოსწავლეები ახლოსაც ვერ მივლენ მათთან. კოლეჯის მოსწავლეების გარკევეული ნაწილი ვერ უღებს ალღოს ჩვენს სისტემას. საქმეს ისიც ართულებს, რომ დისტანციური სწავლება ხელს უწყობს ბავშვში ინერტულობის გაღვივებას. რაც უფრო მეტად ეჩვევა ბავშვი კონკრეტული, მკვეთრად შემოსაზღვრული დავალების მორჩილად შესრულებას, მით უფრო მეტად სცილდება იმას, რასაც მე „მოსწავლის პროფესიას” ვუწოდებ.
როგორც თქვენ ბრძანეთ, კოლეჯის მოსწავლეებს შორის იკვეთება ორი ტიპი. პირველი აერთიანებს დიდი ადაპტაციის უნარის მქონე ბავშვებს, ხოლო მეორე – ნაკლები ადაპტაციის უნარის მქონეს. რაღაც თვალსაზრისით, მეორე ჯგუფის ბავშვები არიან თუ არა განწირულები?
ვენსენი: ჩვენ, მასწავლებლებს, არ გვაქვს უფლება, გვქონდეს ასეთი მიდგომა. არც ერთი მოსწავლე არ არის განწირული. დაუძლეველი არაფერია ცხოვრებაში. მასწავლებლის როლი ზოგადად ძალიან მოკრძალებულია. მან ბავშვის წარმატება არავითარ შემთხვევაში არ უნდა მიიჩნიოს მხოლოდ საკუთარ დამსახურებად. წარმატებას ბევრი რამ განსაზღვრავს, პირველ რიგში ოჯახი. შარშან ჩავიბარე კლასი, რომლის ნახევარი მარის ყოფილი მოსწავლეები იყვნენ ანუ ფრანგული სკოლის პროდუქტი, და მეორე ნახევარი – ქართული სისტემიდან მოსულები. მაშინდელი სურათი რომ გენახათ, გაოგნდებოდით. კლასი ორ რადიკალურად განსხვავებულ ჯგუფად იყოფოდა. მათ არაფერი ჰქონდათ საეთო. მათ შორის ერთ-ერთი გოგონა იყო. იფიქრებდით, რომ იგი შეცდომით მოხვდა ჩვენს სკოლაში. მას მხოლოდ ის აინტერესებდა, როდის ჩავიდოდა აუზში და რას შეჭამდა. ერთი წლის და ორი თვის შემდეგ იმავე მოწაფეს ვერ იცნობთ. მთავარი ამაში ისაა, რომ ამ მოსწავლემ ალღო აუღო მიმართულებას. თუმცა ერთია ალღოს აღება და მეორეა მონდომება. რამდენად ექნებათ ამ მოსწავლეებს სურვილი, რომ თავს ძალა დაატანონ და დიდი ენერგია მოახმარონ სწავლას, ამას წინასწარ ვერავინ იტყვის.
მარი: ჩვენ ბავშვებს ვთხოვთ, უცხო ენაზე ისწავლონ. ეს მათგან ისედაც დიდ ძალისხმევას მოითხოვს. თუ ბავშვის ოჯახში ზუსტადაა განსაზღვრული, თუ რატომ უნდა ისწავლოს მან ფრანგულ სკოლაში და რატომ უნდა ჩააქსოვოს ამაში დიდი შრომა, მას ადრე თუ გვიან უსათუოდ ექნება შედეგები. და პირიქით, თუ მშობლებმა ეს გადაწყვეტილება მხოლოდ იმიტომ მიიღეს, რომ ჩვენ ლამაზი სკოლა გვაქვს, მაშინ შედეგი ნაკლებადაა მოსალოდნელი.
საქართველო და საფრანგეთი – შედარებითი დახასიათება

მარი: დავიწყოთ დადებითი მხარეებით. ქართველები გვეკითხებიან ხოლმე, რატომ მოგწონთ აქ ცხოვრება. ჩვენ ვპასუხობთ, რომ აქ უკეთესია. ამის გაგონებაზე ყველას თვალები უფართოვდება. ის, რაც ჩვენთვის კარგია საქართველოში, ცუდია ქართველებისთვის. ეს საკმაოდ უცნაურად ჟღერს. ჩვენ აქ მოგვწონს სიმარტივე, ადამიანური ურთიერთობები, ცხოვრების სტილის ავთენტურობა. სრულიად გააზრებული გვაქვს, რომ ეს ავთენტურობა ძალიან ბევრი ქართველისთვის ფინანსურ სიდუხჭირესთან არის დაკავშირებული. ძნელია, მშვიდად უყურო, როგორ უჭირთ გარშემო მყოფ ადამიანებს და შენ კი ამ დროს სიამოვნებას იღებდე იმავე ყოფისგან. მაგალითად, უფრო და უფრო ხშირად გვესმის, როგორ კარგავენ ადამიანები სამსახურს იმის გამო, რომ მათი მეორე ნახევარი ოპოზიციურ პარტიაშია. საქართველოში ასევე კარგად არ არის დაცული ადამიანის უფლებები. ძალიან გვინდა, რომ საქართველო განვითარდეს. თუმცა ისიც არ გვინდა, რომ საფრანგეთს დაემსგავსოს. რა უნდა უსურვო ასეთ ქვეყანას? მე ძალიან კარგად მესმის ქართველების, რომელთაც სურთ, ჰქონდეთ სუპერმარკეტები, ინტერნეტი, დახეული ჯინსის შარვლები. ჩვენ კი ამის დანახვაზე გული გვეკუმშება, რადგანაც ვიცით, რასაც ნიშნავს ეს ყველაფერი. ჩვენ ძალიან ბედნიერები ვართ იმით, რომ საქართველოში აღმოვჩნდით. ამით ჩვენ უკან დაბრუნება შევძელით. აქ ისევ აღმოვაჩენთ იმ ღირებულებებს, რომლებიც სავსებით აღარ არსებობს საფრანგეთში. იქ რომ ვბრუნდებით, თავს ცუდად ვგრძნობთ. ფრანგული საზოგადოება სრულიად მიმართულია მომხმარებლობისკენ, ყველა მხოლოდ თავის თავზე ფიქრობს, შესაბამისად, იქაური ყოფა ძალიან მოსაწყენი და დეპრესიულია. ქართველებისთვის ამის ახსნა ძალიან ძნელია. რადგანაც მათ მიაჩნიათ, რომ საშინელ სიღატაკეში ცხოვრობენ.
– თქვენ გამორიცხავთ იმას, რომ თანამედროვე ცხოვრების ელემენტების დამკვიდრებით ქართულ ნიადაგზე საქართველო არ დაკარგავს იმ მიმზიდველ მხარეებს, რომელიც თქვენთვის ასე ძვირფასია?

ვენსენი: ძალიან მოხარული ვიქნები, ასე რომ მოხდეს, მაგრამ მაინც მეშინია. მეშინია იმიტომ, რომ ყველაფერი საოცარი სისწრაფით იცვლება. ჩვენ ბევრს დავდივართ ფეხით და ვხედავთ, რომ ქვეყნის დიდი ნაწილი ჯერ კიდევ ავთენტური და ხელშეუხებელია, ძალიან შორსაა მომხმარებლური საზოგადოებისგან, მანკიერებისგან. დიდი დრო გავა, ვიდრე იგი გარდაიქმნება თანამედროვე საზოგადოებად. ჩვენთვის კი კარგია ეს, მაგრამ მათთვის თუ არის კარგი? მაინც მინდა ვიფიქრო, რომ თუ ქართველები შეიცვლებიან, ძირითად თვისებებს მაინც შეინარჩუნებენ. ზემოთ ჩვენი მეზობლები ვახსენე. ისინი ცოტა ხნის წინ გამოასახლეს და მათზე უფრო გაჭირვებულმა მეზობლებმა შეიკედლეს. საფრანგეთში ეს წარმოუდგენელი იქნებოდა. ვფიქრობ, ქართველებმა იციან, რამდენად ფასდაუდებელია ყოველივე ეს. ასეთი სიმდიდრე უფრო მნიშვნელოვანია, ვიდრე ინტერნეტი და ა. შ.
– შეგიძლიათ, მომხმარებლური საზოგადოების უარყოფით მხარეებზე მესაუბროთ?
მარი: მომხმარებლურ საზოგადოებაში ადამიანს ეუფლება სიცარიელის შეგრძნება მას შემდეგ, რაც დაიკმაყოფილებს სასურველი საგნების შეძენის სურვილს. მაგალითად, გრენობლიდან ტულუზამდე 500 კილომეტრია და 10 კილომეტრსაც ვერ გაივლით ისე, რომ არ შეგხვდეთ სარეკლამო ბანერი, რომელიც მუდმივად გთავაზობთ რაღაც ფასდაკლებას, გთავაზობენ, შეიძინოთ სამი ორის ფასად. გაუთავებელი მოწოდება მოხმარებისკენ ათაყვანებს ადამიანს. ეს ყველაფერი ჩემში გულისრევას იწვევს, რადგანაც ჩემი თავისუფლება ამით იზღუდება. მე არ მაქვს საშუალება, თავისუფლად დავტკბე ბუნებით, რადგანაც ჩემი მზერა გაუთავებლად აწყდება ამაზრზენ სარეკლამო ბანერს. ამიტომაცაა, რომ საფრანგეთში ხალხს მუდმივად აქვს დაუკმაყოფილებლობის გრძნობა, რაც გაღიზიანებას და დეპრესიას იწვევს. ადამიანებს აღარ აქვთ სურვილი, იურთიერთონ. მთავარი დღესდღეობით ისაა, რომ გქონდეს უახლესი ტექნოლოგიური ნივთი, ამ დროს ნამდვილად მთავარი და მნიშვნელოვანი გვერდზე რჩება. ეს უცნაურად შეიძლება მოეჩვენოს ადამიანს. საფარანგეთში ჩვენ გვყავს მეგობრები. მათთან ერთად გვსიამოვნებს ყოფნა. თუმცა რაც უფრო მეტი დრო გადის, მით უფრო გვრძნობთ, რომ ფრანგებს უფრო და უფრო უჭირთ ერთმანეთთან გულითადი ურთიერთობა, თავის თავში იკეტებიან და ნამდვილი გრძნობების ჩვენება აღარ ძალუძთ. საუბრების ძირითადი თემა მატერიალური ფასეულობებია და არა – ადამიანური გრძნობები. შესაძლოა, რომ თბილი ადამიანური ურთიერთობები შენარჩუნდა ოჯახებს შიგნით, ძალიან ვიწრო წრეში. ამ წრის მიღმა კი ადამიანები სულ სხვა დონეზე ურთიერთობენ.
– ახლა კი ვთქვათ, რა არ მოგწონთ საქართველოში.

ვენსენი: თუ როგორ ვაფასებთ საქართველოს, ეს დამოკიდებულია იმაზე, თუ როგორ ვაფასებთ საფრანგეთს. ჩვენ მიგვაჩნია, რომ საფრანგეთი აღმოჩნდა დესტრუქციულ სისტემაში. აქ კი იქმნება შეგრძნება, რომ აღმშენებლობით სისტემაში ვართ. ამის დასტურად შემიძლია მოვიყვანო შემდეგი მაგალითი: ერთი წელი უნდა გავიდეს, ვიდრე საფრანგეთი მოგვენატრება და პირიქით, საფრანგეთში ყოფნისას, ორი დღის თავზე საქართველო გვენატრება. ეს საოცარია. ყოველი ჩვენი დაბრუნება თბილისის აეროპორტში დილის სამ საათზე დაკავშირებულია ბედნიერების შეგრძნებასთან, რადგანაც ვუბრუნდებით ჩვენთვის სასიამოვნო გარემოს. ახლა კი ასე დავსვათ შეკითხვა: საქართველოში ყველაფერი არაჩვეულებრივია? რა თქმა უნდა, არა. ჩვენ მიერ მოყვანილი ზოგი მაგალითი საკმარისი იქნებოდა იმისთვის, რომ საქართველო უარყოფითი ეპითეტებით შეგვემკო, მაგრამ ადამიანს უნდა შესწევდეს განზოგადების უნარი. ჩვენ აქ მოგვწონს ადამიანური ურთიერთობები, თანამედროვე სამყაროში განადგურებული და არარსებული ფასეულობები, რომლებიც ყველაფერზე მაღლა დგას და რომელთაც ჩვენ ასე ვეტრფით. რაც შეეხება პოლიტიკურ და ეკონომიკურ მხარეს, ჩვენ, ერთი მხრივ, არც ვცდილობთ ჩავუღრმავდეთ ამ საკითხებს, და მეორე მხრივ, კრიტიკულები ვართ ზოგიერთის მიმართ. რა არ მომწონს? ძალიან მომწონს ქართული სუფრის ტრადიცია, სადღეგრძელოები. ჩვენ მიგვაჩნია, რომ ჩვენი ახლობელი ქართველები გულწრფელი ხალხია და როდესაც სადღეგრძელოს გვიძღვნიან, მთელი გულით მოგვმართავენ. მაგრამ ხშირად შეხვდებით ისეთ სიტუაციებს, სადაც სადღეგრძელო რიტუალის დონეზეა შემორჩენილი, სრულიად დაცლილია თავისი პირველადი შინაარსისგან. ასეთ სიტუაციებში საუბრები სკლეროზირებულ თემებს ვერ სცდება, იჭედება თამარ მეფის ეპოქაში და სხვა საგნებზე ვეღარ გადადის. აქ მზერა წარსულისკენაა მიმართული. მართალია, ქართველებს დიდი წარსული და კულტურა აქვთ, მაგრამ წარსულზე ყურადღების კონცენტრირება იმ მიზნით, რომ აიცილო საკუთარ თავზე ლაპარაკი, საკუთარ გრძნობებზე და საკუთარ ცხოვრებაზე, არ არის გამოსავალი. ეს ჩემთვის საკუთარ კულტურულ სიღარიბეზე მეტყველებს.
მარი: მე არ ვიხმარდი სიტყვა „სიღარიბეს”. უბრალოდ, დღევანდელი კულტურა სულ რამდენიმე საკითხით შემოიფარგლება. ყველა ერთისა და იმავე საკითხის შესახებ საუბრობს. ბავშვებიც კი ამ თემებით საზრდოობენ.
– შეიძლება ვთქვათ, რომ ეს „სკლეროზირება” ერთ გარკვეულ თაობასთანაა დაკავშირებული?

ვენსენი: საკუთარი კულტურის დაცვა და შენარჩუნება ძალიან კარგია. ჩვენ ძალიან მოგვწონს ის პატარა ქართველები თბილისობაზე, რომლებიც ასეთი სიყვარულითა და ენთუზიაზმით ასრულებენ ქართულ ცეკვებსა და სიმღერებს, მაგრამ უსასრულოდ ერთისა და იმავეს ნახვა, უბრალოდ, მოსაბეზრებელია. ამ მხრივ ჩვენ ნამდვილად გვაკლია მრავალფეროვნება.
– მოკლედ, თქვენი დაკვირებით, ქართველებს გვაკლია ერთგვარი გახსნილობა გარე სამყაროს მიმართ.

მარი: გეთანხმებით. რამდენიმე საკითხში ქართველები საკმაოდ ჩაკეტილები არიან. მაგალითად მოვიყვან რელიგიის თემას. ამაზე ძალიან ბევრს ვლაპარაკობთ. რელიგია თითქოს ეხმარება ადამიანებს და ამავე დროს გარკვეულწილად აშორებს რეალურ პრობლემებს. ჩვენ ქართველ მეგობრებთან ბევრი საერთო გვაქვს, მაგრამ საკმარისია, საუბარი რელიგიას შეეხოს, აღარაფერი საერთო აღარ გვრჩება. ამ თემაზე საუბრისას ქართველები საოცრად მიამიტები ჩანან. რელიგიის ეგიდით, ხანდახან წარმოუდგენელი ხდება, მოითხოვო შენი გასამრჯელო, მიუხედავად იმისა, რომ შენ ეს გასამრჯელო თავდადებული შრომით დაიმსახურე. დროდადრო ვაწყდები შემთხვევებს, როცა ადამიანები სრულიად გაუმართლებლად იჩაგრავენ თავს. ეს ჩემთვის სულაც არ არის დიდსულოვნების გამოვლინება, უფრო თავდაჯერებულობის ნაკლებობა ან თავის თავში დაურწმუნებლობაა. ძალიან კარგია, რომ ქართველები ერთმანეთის მიმართ ადამიანურები არიან, მაგრამ ეს დამოკიდებულება აბსურდული არ უნდა გახდეს. ჩვენ ვერ ვბედავთ, ვთქვათ, რომ ღმერთზე მეტად ადამიანები გვაინტერესებს. არ არის აუცილებელი, იყო რელიგიური, რომ იყო კეთილი. არ მოგვწონს ასევე ქართველების ერთგვარი სიზარმაცე, სიზანტე, ის, რომ სიტყვას არანაირი ფასი არა აქვს.
ვენსენი: ხშირად იქმნება შთაბეჭდილება, რომ სიტყვა ითქმის მხოლოდ სათქმელად და არანაირად არ არის გამყარებული საქმით. არაერთი არასასიამოვნო მომენტის მიუხედავად, ჩვენი სურვილი, შევუერთდეთ ქართულ საზოგადოებას და ქართულ ყოფას, არ იკლებს. ჩვენ უაღრესად გვსიამოვნებს ქართველებთან ურთიერთობა, ქართულ კულტურასთან ურთიერთობა. ჩვენი ცნობისმოყვარეობა არაა მიმართული თამარ მეფის საქართველოსკენ, ეკლესიების გაუთავებელი ვიზიტებისკენ, არამედ – ჩვენ გარშემო მყოფი ადამიანების ცხოვრებისკენ. ჩვენი სურვილია, ვეზიაროთ უფრო სოციალურ კულტურას, სადაც უფრო მეტია ცოცხალ ადამიანებთან შეხება. ეს ხომ დაუშრეტავი თემაა და ჩვენ ის ყველაფერზე მეტად გვაინტერესებს. აქ იმდენი ახლის აღმოჩენა შეიძლება… სხვის კულტურას მაშინ დაეწაფები, თუ შეძლებ, შენი კულტურა ცოტათი `დათმო.” ჩვენ ძალიან შორს ვართ იმისაგან, რომ ფრანგული კულტურა, რომელიც, თავის მხრივ, საოცრად მდიდარია და ფესვებით ჩაზრდილი თავის ისტორიაში, პედესტალზე შემოვდგათ და ვინმეს მაგალითად მოვუყვანოთ. უბრალოდ, ფრაგული კულტურა დღეს ნაკლებად ადამიანურია. რაკი სოლიდარობა ადამიანებში აღარ არსებობს, სახელმწიფო თავის თავზე იღებს ხალხზე ზრუნვას. აქ კი პირიქითაა: სახელმწიფო უარს ამბობს პასუხისმგებლობის აღებაზე, რადგანაც იცის, რომ ხალხი ერთმანეთს დაეხმარება. ჩვენ ძალიან საინტერესო პოზიცია გვიჭირავს. ვართ ორი კულტურის შუაში და სულაც არ ვადარებთ მათ ერთმანეთს.

მარი: არ შემიძლია, არ დავამატო, რომ ენის სწავლასთან ერთად, ბევრ რამეს ფარდა ეხდება. რწმუნდები, რომ ხშირად საუბარი ერთსა და იმავე საკითხების გარშემო ტრიალებს. ამით იმის თქმა მინდა, რომ ენის არცოდნა ბევრი რამის იდეალიზებას უწყობს ხელს. პირველი ორი წლის განმავლობაში საქართველოს მიმართ საკმაოდ ტურისტული დამოკიდებულება მქონდა. საბედნიეროდ, საქართველოში კლასიკური გაგებით ტურისტული გასაქანი ჯერ დიდ მასშტაბებს არ აღწევს. ამიტომაც, ერთი წლის თავზე დავიწყე ნორმალური, ჩვეულებრივი ცხოვრება. ენის სწავლასთან ერთად ბევრ რამეს აეხადა ფარდა და მე მიხარია, რომ საქართველოს აღმოჩენა ჩემთვის კიდევ უფრო სასიამოვნო აღმოჩნდა. მინდა უკეთ გავიგო, რატომ მსიამოვნებს აქ ყოფნა. ადრე ბევრ ფოტოს ვიღებდი, ახლა – მეტად ნაკლებს. ახლა ამ ხალხთან ცხოვრება უფრო მაინტერესებს, ვიდრე მათი ფოტოზე აღბეჭდვა.

ვენსენი: გვინდა, რომ ფოტოების საშუალებით ჩვენი გამოცდილება ჩვენს ფრანგ მეგობრებს გავუზიაროთ. ეს არ არის ადვილი. ამიტომაც დავიწყე დღიურების წერა. ჩემი მკითხველების წყალობით მეტად ვრწმუნდები, თუ რამდენად გამიმართლა, რომ ასეთ არაჩვეულებრივ ქვეყანაში ვცხოვრობ, რომელმაც შეძლო, შეენარჩუნებინა ამ გლობალიზაციის პერიოდში თავისი შარმი. ვიცით, რომ საბოლოოდ მსოფლიო ცვლილებები საქართველოსაც არ აუვლის გვერდს, მაგრამ ჩვენ გაგვიმართლა, რომ ამ ძველი სამყაროს უკანასკნელ მომენტში ვცხოვრობთ.

მარი: პირველი წელი ძირითადად ფეხით დავდიოდი, ან სამარშრუტო ტაქსით. ჩვენი მოგზაურობა ორ პერიოდად იყოფა: მუშაობის პერიოდი და არდადეგების პერიოდი, როდესაც ვახერხებთ საკმაოდ შორს წასვლას. ჩვენ ძალიან გვიყვარს ბუნება. მას მნიშვნელოვანი ადგილი უჭირავს ჩვენს ცხოვრებაში. მაგრამ კიდევ უფრო დიდი ადგილი ჩვენს ცხოვრებაში ადამიანებს უკავიათ. ყოველ კვირას ბუნებაში დავდივართ ჯანმრთელობის შესანარჩუნებლად. როგორც კი არდადეგები გვეწყება, მივდივართ ახალი ადგილების აღმოსაჩენად. ჩვენ არ ვჩერდებით ოთხვარსკვლავიან სასტუმროებში. ადგილობრივ მოსახლეობასთან ურთიერთობას ვანიჭებთ უპირატესობას და მათთან ვათევთ ღამეს. ხშირ შემთხვევაში, ეს გესტჰაუზები ძალიან არაკომფორტულია. იქ ქართულად ვლაპარაკობთ. როგორც წესი, ძალიან კარგად გვხვდებიან. რაკი ხშირ შემთხვევაში ასეთი ადგილები ძალიან არაკომფორტულია, იქიდან, შესაძლოა, დაღლილებიც კი წამოვიდეთ, მაგრამ სამაგიეროდ ძალიან კმაყოფილები და ემოციურად დატვირთულები ვართ ხოლმე. ჩვენ თითქმის ჩვენ მიერ აღმოჩენილი ყველა ადგილის კოორდინატებს ვინახავთ. ხანდახან ვბრუნდებით ამ ადგილებში. ჩვენს ნაცნობ მასპინძლებთან შეხვედრა სცილდება ჩვეულებრივ ცხოვრებისეულ მომენტებს და სადღაც გადაჰყავხარ. უცხო ქვეყანასთან ზიარებას ჩვენთვის ეს მომენტები განსაზღვრავენ. ჩვენთვის ასევე ძალიან მნიშვნელივანია კულინარული აღმოჩენები. საქმე ისაა, რომ ჩვენ საქართველოში არ ჩამოვსულვართ ფრანგული ან საერთაშორისო სამზარეულოს აღმოსაჩენად. საქართველოს ვეცნობით არა მარტო მისი სხვადასხვა კუთხის მონახულებით, არამედ – უბრალო სასადილოებში. მახსენდება სამგორის ბაზარზე ერთი პატარა სასადილო, სადაც საკმაოდ უგემური შეჭამადი მოგვართვეს. სამაგიეროდ, ისეთი ადამიანური ურთიერთობების მოწმენი გავხდით, რომ ჩვენზე ბედიერი იმ წუთებში არავინ იყო. ესაა ჩვენთვის ყველაზე მნიშვნელოვანი. საქართველო ჩვენთვის ყოველ კუთხე-კუნჭულშია და ამ ადგილების აღმოჩენა საშუალებას გვაძლევს, უკეთ დავინახოთ და გავუგოთ ამ ქვეყანას.
ესაუბრა: მაკა კასრაძე

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი